Những vụ ám sát tổng thống Mỹ trong quá khứ

Trước vụ xả súng nhắm vào cựu Tổng thống Donald Trump hôm 13/7, đã có nhiều trường hợp bạo lực chính trị nhắm vào các Tổng thống đương nhiệm, cựu Tổng thống và ứng cử viên của các đảng lớn tại Mỹ.

Cùng điểm lại một số vụ ám sát và mưu sát đã xảy ra kể từ khi nước Mỹ lập quốc năm 1776:

Abraham Lincoln là Tổng thống Mỹ đầu tiên bị ám sát, thủ phạm là John Wilkes Booth vào ngày 14/4/1865. Thời điểm đó, ông và vợ, Mary Todd Lincoln, tham dự buổi biểu diễn đặc biệt vở hài kịch “Our American Cousin” tại Nhà hát Ford ở Washington.

Ông Lincoln được đưa đến một ngôi nhà đối diện nhà hát để điều trị y tế sau khi bị bắn vào sau đầu. Ông qua đời vào sáng hôm sau. Sự ủng hộ của ông đối với quyền của người da đen được coi là động cơ đằng sau vụ ám sát gây chấn động lịch sử Mỹ này.

2 năm trước vụ ám sát, trong cuộc Nội chiến chống lại chế độ nô lệ, Lincoln đã ban hành Tuyên bố Giải phóng Nô lệ,  trao quyền tự do cho nô lệ trong Liên minh miền Nam. Người kế nhiệm ông là Phó Tổng thống Andrew Johnson.

Thủ phạm Booth bị bắn chết ngày 26/4 cùng năm, sau khi người ta tìm thấy hắn đang trốn trong một nhà kho gần Bowling Green, bang Virginia.

James A. Garfield là tổng thống thứ hai bị ám sát. Ông bị sát hại vào thời điểm 4 tháng sau khi nhậm chức. Ông đang đi bộ qua một ga xe lửa ở Washington vào ngày 2/7/1881 để bắt chuyến tàu đến New England thì bị Charles Guiteau bắn.

Alexander Graham Bell, người phát minh ra điện thoại, đã cố gắng tìm viên đạn găm vào ngực Garfield bằng một thiết bị mà ông thiết kế riêng cho Tổng thống nhưng không thành công. Garfield bị trọng thương và nằm dưỡng thương ở Nhà Trắng trong vài tuần và qua đời vào tháng 9 do di chứng từ vết thương quá nặng.

Theo một số nhà sử học và chuyên gia y tế, Garfield có thể đã sống sót sau vết thương nếu các bác sĩ điều trị cho ông có được nghiên cứu, kiến ​​thức, kỹ thuật và thiết bị y học ngày nay. Phó Tổng thống Chester Arthur sau đó kế nhiệm ông. Trong khi đó, Guiteau bị kết tội và xử tử vào tháng 6/1882.

William McKinley là Tổng thống Mỹ thứ ba bị ám sát. Ông bị bắn sau khi có bài phát biểu ở Buffalo, New York, vào ngày 6/9/1901. Thời điểm đó, ông đang bắt tay với người dân thì một người đàn ông bắn 2 phát vào ngực ở cự ly gần. Các bác sĩ kỳ vọng McKinley sẽ bình phục nhưng sau đó chứng hoại thư đã xuất hiện xung quanh vết đạn. Tổng thống thứ 25 của Mỹ qua đời vào ngày 14/9/1901, khoảng 6 tháng sau khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai. Người kế nhiệm ông là Phó Tổng thống Theodore Roosevelt.

Leon F. Czolgosz, một cư dân Detroit 28 tuổi thất nghiệp, đã nhận tội trong vụ nổ súng. Czolgosz bị kết tội tại tòa và bị xử tử trên ghế điện vào ngày 29/10/1901.

Bản thân người kế nhiệm McKinley là Roosevelt sau này cũng trở thành nạn nhân trong một vụ ám sát bất thành. Vào ngày 14/10/1912, cựu chủ quán rượu John Schrank đã cố gắng ám sát cựu Tổng thống Hoa Kỳ Theodore Roosevelt khi ông đang vận động tranh cử ở Milwaukee, Wisconsin.

Viên đạn của Schrank găm vào ngực Roosevelt sau khi xuyên qua hộp kính mắt bằng thép của cựu Tổng thống và bản sao dày 50 trang bài phát biểu của ông mà ông đang mang trong túi áo khoác. Schrank ngay lập tức bị tước vũ khí và bị bắt. Roosevelt đảm bảo với đám đông rằng ông ổn, sau đó ra lệnh cho cảnh sát phụ trách Schrank đảm bảo rằng không có hành vi bạo lực nào xảy ra với nghi phạm.

Các cuộc thăm khám và chụp X-quang cho thấy viên đạn đã găm vào cơ ngực của Roosevelt, nhưng không xuyên qua màng phổi. Vì các bác sĩ kết luận rằng để nó tại chỗ sẽ ít nguy hiểm hơn là cố gắng lấy nó ra, Theodore Roosevelt đã mang theo viên đạn bên mình suốt quãng đời còn lại.

Tổng thống tiếp theo bị mưu sát trong lịch sử Mỹ trùng hợp thay cũng là người nhà Roosevelt - Franklin D. Roosevelt. Ông Roosevelt, thời điểm tháng 2/1933 là Tổng thống mới đắc cử, vừa có bài phát biểu ở Miami từ phía sau một chiếc ô tô mui trần thì tiếng súng vang lên. Ông không bị thương trong vụ nổ súng nhưng Thị trưởng Chicago Anton Cermak thiệt mạng. Thủ phạm Guiseppe Zangara bị kết tội và kết án tử hình.

Harry S. Truman cũng là nạn nhân của một vụ mưu sát bất thành. Tổng thống thứ 33 của nước Mỹ đang ở tại Blair House, đối diện Nhà Trắng vào tháng 11/1950 thì có hai tay súng đột nhập. Truman không bị thương, nhưng một cảnh sát bảo vệ Nhà Trắng và một trong những kẻ tấn công đã thiệt mạng trong cuộc đấu súng. 2 cảnh sát khác của Nhà Trắng bị thương.

Nghi phạm còn lại, Oscar Callazo, bị bắt và bị kết án tử hình. Năm 1952, Truman giảm án cho Callazo xuống tù chung thân. Người này được Tổng thống Jimmy Carter phóng thích năm 1979.

Những vụ ám sát gần đây nhất

Tổng thống cuối cùng trong lịch sử Mỹ thiệt mạng trong một vụ ám sát là John F. Kennedy. Ông bị một sát thủ giấu mặt trang bị súng trường cỡ lớn bắn chết khi đến thăm Dallas vào tháng 11/1963 cùng với Đệ Nhất Phu nhân Jacqueline Kennedy. Tiếng súng vang lên khi đoàn xe của Tổng thống lăn bánh qua Dealey Plaza ở trung tâm thành phố Dallas.

Kennedy được đưa đến Bệnh viện Parkland Memorial, ông qua đời ngay sau đó.

Người kế nhiệm ông là Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson. Ông tuyên thệ nhậm chức trong phòng họp trên chiếc Không lực Một. Ông là Tổng thống duy nhất của Mỹ tuyên thệ nhậm chức trên máy bay.

Vài giờ sau vụ ám sát, cảnh sát đã bắt giữ Lee Harvey Oswald. 2 ngày sau, Oswald đang được đưa từ trụ sở cảnh sát đến nhà tù quận thì chủ hộp đêm ở Dallas, Jack Ruby, lao tới và bắn chết ông ta.

Tổng thống gần đây nhất bị thương trong một vụ ám sát là Ronald Reagan vào tháng 3/1981. Reagan đang rời khách sạn Hilton ở Washington, D.C. và đang đi về phía đoàn xe của mình thì bị John Hinckley Jr. nổ súng từ phía đám đông.

Reagan hồi phục sau vụ nổ súng khiến ông thủng phổi, gãy xương sườn và chảy máu trong. 3 người khác cũng bị bắn, trong đó có thư ký báo chí, James Brady, khiến ông bị liệt một phần.

Thủ phạm Hinckley bị bắt và đưa vào bệnh viện tâm thần sau khi bồi thẩm đoàn tuyên bố vô tội. Vào năm 2022, Hinckley được trả tự do khỏi sự giám sát của tòa án sau khi thẩm phán xác định rằng ông ta “không còn là mối nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác nữa”.