Những người Trung Quốc ngoài 35 tuổi chật vật tìm việc trong đại dịch

Trong tình trạng thị trường việc làm cạnh tranh khốc liệt cộng với tác động kinh tế của COVID-19, ngày càng nhiều thông báo tuyển dụng áp đặt giới hạn độ tuổi là 35 - khiến nhiều người Trung Quốc ở độ tuổi này cảm thấy mình bị gạt ra ngoài đường đua.

Những lời phàn nàn về phân biệt tuổi tác trong thị trường việc làm - bao gồm cả các vị trí dịch vụ công - tràn ngập các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc. Các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc thậm chí còn đặt tên cho xu hướng này là “Hiện tượng tuổi 35”.

David Huang, ở độ tuổi 40, là một trong số những người lao động Trung Quốc trên 35 tuổi cảm thấy ngày càng bấp bênh. Sau khi xưởng sản xuất quần áo nhỏ mà anh sở hữu ở tỉnh Quảng Đông, miền Nam đóng cửa vào năm ngoái, giờ này anh phải lang thang giữa các khu chợ ẩm thực và quầy hàng ven đường để cố gắng bán khoảng 10.000 bộ quần áo còn lại.

“Tôi gần 50 tuổi rồi. Tôi có định tìm việc không? Không. Chẳng có gì cho tôi đâu. Tìm việc làm quá khó khăn”, Huang nói. “Nhìn vào tình trạng kinh doanh của những cửa hàng bán lẻ quần áo ở Quảng Châu, bạn sẽ biết được mức độ tồi tệ của việc bán buôn và sản xuất hàng may mặc lúc này".

Trên trang web hỏi đáp Zhihu, hoạt động tương tự nền tảng Quora, câu hỏi thảo luận "Làm thế nào để một người thất nghiệp 40 tuổi sống tiếp?" đạt hơn 27 triệu lượt xem kể từ năm 2019. Trong từng bài đăng, người dùng chia sẻ sự thất vọng của họ về việc cố gắng tìm việc ở tuổi trung niên.

Tình hình xấu vì đại dịch

Gần 2/3 số người từ 35 tuổi trở lên bị cho nghỉ việc vào tháng 3/2020 vẫn đang tìm việc làm vào tháng 9 cùng năm, theo báo cáo công bố tháng 1/2021 của Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Hội đồng Nhà nước Trung Quốc. Dữ liệu dựa trên khảo sát từ cổng thông tin việc làm Zhaopin.

Từ tháng 2 đến tháng 9/2020, số lượng người trên 35 tuổi nộp hồ sơ trên Zhaopin tăng 15% so với 2019, hơn gấp đôi những người dưới 35 tuổi. Số lượng này đặc biệt nhiều đối với các ngành bị ảnh hưởng nặng nề do đại dịch, như bán lẻ và bán buôn.

Kết quả là, gần một nửa số người xin việc trên 35 tuổi rơi từ nhóm thu nhập trung bình hoặc cao xuống thu nhập thấp, theo nghiên cứu.

Hơn 70% cho biết họ phải đối mặt với áp lực trả các khoản tiền thế chấp và các chi phí khác, chẳng hạn như tiền học của con và hóa đơn y tế. Nghiên cứu cũng ước tính một phần ba trong số họ chỉ có thể tồn tại ở mức chi tiêu hiện tại trong 3 tháng.

Phân biệt tuổi tác là bất hợp pháp ở nhiều quốc gia, nhưng không phải ở Trung Quốc, theo SCMP. Nước này cũng đang đối mặt với tình trạng dân số già nhanh và lực lượng lao động thu hẹp sau khoảng hơn 30 năm áp dụng chính sách một con.

Trung Quốc vẫn chưa công bố tỷ lệ sinh hoặc cập nhật số liệu dân số sau cuộc điều tra cuối năm 2020, nhưng tỷ lệ sinh của nước này dự kiến ​​sẽ giảm trở lại.

Dù vậy, nhiều công ty được xem là ưu tiên sinh viên tốt nghiệp trẻ và năng động hơn những người lao động trung niên vì họ có thể trả mức lương thấp hơn cho cùng một công việc.

Xu hướng này thể hiện rõ ràng nhất trong lĩnh vực công nghệ đang phát triển mạnh mẽ. Một số công ty internet Trung Quốc vận hành kiểu văn hóa làm việc được gọi là “996” - 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày mỗi tuần. Hầu hết các nhà phát triển IT trên 35 tuổi được coi là quá già để xử lý khối lượng công việc.

Tang Ying, 36 tuổi, gần đây rơi vào tình trạng mất ngủ và trầm cảm. Cô có khả năng mất việc nhân viên hành chính lễ tân tại một công ty công nghệ nhỏ ở Quảng Châu.

Năm vừa qua là một năm ác mộng đối với Tang: hôn nhân đổ vỡ và mắc bệnh lao, một căn bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến phổi.

Khi bình phục và trở lại công việc, Tang được công ty giao cho nhiều việc hơn bình thường. Tang cho rằng họ đang muốn cô nghỉ việc.

Tuy nhiên, cô vẫn ở lại vì lo rằng việc không có bằng đại học sẽ khiến cô không thể tìm việc ở nơi khác.

"Tôi sợ. Tôi không tự tin khi gửi hồ sơ đi”, Tang nói. “Nhiều nơi chỉ muốn những người dưới 35. Tôi đã đấu tranh với suy nghĩ này rất nhiều. Chỉ nghĩ phải cố gắng bám trụ với công việc này”.

Nghiên cứu của Zhaopin cho thấy mặc dù có nhiều cơ hội việc làm hơn ở các thành phố cấp thấp so với các thành phố cấp một, nhiều người tìm việc ở độ tuổi trung niên tại Trung Quốc do dự khi chuyển gia đình ra khỏi các khu vực giàu có và phát triển, như Quảng Châu.

Jim Yang, 38 tuổi, từng là nhân viên kinh doanh tại công ty viễn thông khổng lồ Huawei cho biết: Bằng tốt nghiệp đại học và kinh nghiệm làm việc ở công ty công nghệ lớn nhất quốc gia cũng chưa chắc mang lại lợi thế cho bạn.

Anh nói, việc mở rộng tuyển sinh tại các cơ sở giáo dục đại học khiến giá trị bằng cấp trở nên thấp hơn so với khoảng 10 năm trước. Không còn khó khăn đối với các công ty lớn trong việc thay thế những người lao động có kinh nghiệm, bởi vì kiến thức của họ có thể được tập hợp trong các báo cáo mà sinh viên mới tốt nghiệp tiếp thu được. 

Một trở ngại khác đối với các cựu nhân viên của các công ty lớn như Huawei, là họ gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhiều yêu cầu của các công ty nhỏ, anh nói.

Yang mất 3 tháng để tìm được việc mới tại một nhà sản xuất robot, nơi anh phải nhận mức lương thấp hơn. Trong khi đó, một số đồng nghiệp cũ của anh quay lại Huawei làm nhà thầu với mức thu nhập và phúc lợi xã hội thấp hơn sau khi chật vật tìm việc ở nơi khác.

Yang nói: “Trong số những người bạn trên 35 tuổi của tôi, những người đã rời Huawei, khoảng 40% giữ được cuộc sống tử tế. Mặc dù họ kiếm được ít hơn những năm làm ở Huawei, họ vẫn có thu nhập hàng tháng từ 20.000 (3.092 USD) đến 40.000 nhân dân tệ".

“60% còn lại hơi khó khăn. Họ nghỉ việc từ lâu và đầu tư vào cổ phiếu hoặc hợp tác với những người khác để bắt đầu kinh doanh, nhưng không nhận lương, chỉ lấy cổ tức. Một số đã ly hôn và không có việc làm, phải bán nhà về quê”.

Sunny Dong, giám đốc tuyển dụng của công ty tư vấn giáo dục có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết ở Trung Quốc nhiều công việc đặt giới hạn độ tuổi là 35, nhưng yêu cầu này không phải là bắt buộc.

“Tôi có những người bạn là nhà tuyển dụng không muốn ứng viên trên 35 tuổi… nhưng nếu bạn cho họ một ứng viên tốt, người quen biết nhiều ở các trường quốc tế cho vị trí nhân viên tiếp thị chẳng hạn, thì họ vẫn thuê anh ta. Vì vậy, nó không phải là (tiêu chuẩn) tuyệt đối”, cô nói.

“Tất nhiên, cũng có nhiều người thất nghiệp trên 35. Tôi có rất nhiều hồ sơ ở đây, sinh năm 1980 hoặc 1981, thậm chí có người có thẻ xanh của Anh, nhưng họ không tìm được việc làm ở cả Anh và Trung Quốc", cô cho biết.

“Nếu tất cả những gì bạn làm trong công việc cũ là viết báo cáo, tôi có thể tìm một sinh viên mới tốt nghiệp để làm việc đó”.