Nga- 'con gấu không móng vuốt' Mỹ từng xem thường, trở lại Trung Đông

2 giờ trước khi thỏa thuận ngừng bắn Mỹ-Thổ hết hiệu lực, Tổng thống Erdogan và người đồng cấp Putin xuất hiện trước báo giới, tuyên bố một thỏa thuận mà họ gọi là "lịch sử" nhằm thiết lập một "vùng an toàn" ở miền Bắc Syria. Đây là kết quả sau cuộc hội đàm kéo dài hơn 5 giờ đồng hồ ở Sochi. 

Trong thông cáo báo chí sau cuộc hội đàm, ông Putin tuyên bố các lực lượng nước ngoài đang triển khai bất hợp pháp tại Syria phải rời đi để nước này trở lại ổn định, nhấn mạnh Thổ Nhĩ Kỳ chia sẻ quan điểm này cũng như ý tưởng về sự toàn vẹn của Syria phải được đảm bảo.

“Syria phải được giải phóng khỏi sự hiện diện bất hợp pháp của lực lượng quân sự nước ngoài. Để đạt được sự ổn định lâu dài ở Syria, cần phải tuân thủ nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước này”, nhà lãnh đạo Nga cho hay.

Ông nói thêm rằng để bảo vệ hòa bình và ổn định tại khu vực biên giới, Thổ Nhĩ Kỳ và Syria cần phải cùng hợp tác trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau.

Tổng thống Nga-Thổ cũng thảo luận về các bước tiếp theo để thúc đẩy tiến trình hòa bình ở Syria, do chính người Syria thực hiện với sự hỗ trợ của Liên hợp quốc.

2 nhà lãnh đạo cùng với đó nhất trí thỏa thuận về hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria sẽ bị giới hạn trong vòng 30 km từ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria. Matxcơva sẽ gửi lực lượng quân sự, trong khi Damascus cử lính biên phòng để đảm bảo loại bỏ lực lượng YPG và vũ khí của lực lượng này trong “phạm vi 30 km từ biên giới". Hoạt động này cần phải được hoàn thành trong 150 giờ.

Sau khi lực lượng YPG bị loại bỏ, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga sẽ tổ chức các cuộc tuần tra chung trong khu rộng với phạm vi 10 km, ngoại trừ thành phố Qamishli.

Bình luận về thỏa thuận mới giữa 2 nước, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho rằng đây là một bước quan trọng đối với tiến trình hòa bình Syria.

Trong khi đó, các chuyên gia tin rằng cái bắt tay giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga là minh chứng không thể chối cãi về việc Matxcơva đang ngày càng củng cố vai trò mới của mình là một trung gian hòa giải có tiếng nói và sức ảnh hưởng đáng kế tại Trung Đông hiện nay. 

Cây viết Brakkton Booker của NPR khẳng định thỏa thuận Nga-Thổ là một chiến thắng của người Nga và thể hiện sự thay đổi trong việc kiểm soát vùng lãnh thổ phía Bắc Syria. Người Nga đang dần thay thế quân đội Mỹ tuần tra ở khu vực Syria bị chiến tranh tàn phá này trong nhiều năm.

Theo CNN, khi Thổ Nhĩ Kỳ và Nga đang hả hê ăn mừng thắng lợi, Mỹ trở thành kẻ thua cuộc lớn nhất trong ván bài địa chính trị ở Trung Đông. Các nhà báo Nga vội vàng tiến tới căn cứ quân sự mà Mỹ bỏ hoang sau khi binh sĩ Mỹ rời đi, đưa tin về những gì mà binh sĩ Mỹ bỏ lại và thậm chí còn so sánh việc rút quân như thể một cuộc trốn chạy. 

Thỏa thuận hôm 22/10 lại càng khoét sâu vào sự bẽ bàng đó. Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu nói Washington chỉ có vỏn vẹn 1 giờ 31 phút để hoàn thành mọi nghĩa vụ ở Syria và rời đi. 

Michael Shürmer, cây viết của Die Welt, Đức bình luận Tổng thống Putin đã giành được chiến thắng ở Syria mà không cần phải động bình. Sau khi Mỹ rời đi, Nga nghiễm nhiên trở thành người nắm quyền trong trò chơi lớn ở Trung Đông, điều mà nhiều người nghĩ rằng Matxcơva đánh mất sau sự sụp đổ của Liên Xô. 

"Putin đã đạt được điều mà hầu hết tất cả các nhà lãnh đạo quân sự thông minh đều mơ ước trong suốt chiều dài lịch sử: chiến thắng mà không cần chiến tranh", Shürmer viết.

Nga giờ đây cũng là quốc gia duy nhất có thể kết nối với các bên có liên quan ở Trung Đông. Chính phủ Damacus và đại diện người Kurd chấp thuận tiếp xúc trực tiếp với Matxcơva trong khi quan hệ Nga-Thổ cũng đang hết sức tốt đẹp. 

Các chuyên gia tin rằng cuộc gặp tại Sochi giữ ông Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ mới đây có thể sẽ tạo ra bước ngặt mới, thay đổi cục diện ở Trung Đông, tiến gần hơn đến việc kết thúc cuộc chiến kéo dài ngót nghét 1 thập kỷ. 

Cây viết Hal Brands của Bloomberg bình luận các diễn biến đang diễn ra ngày hôm nay là điều mà khó ai có thể ngờ tới trong vài năm trước. 

Khi Nga can thiệp quân sự vào Syria năm 2015, Tổng thống Obama dự đoán rằng các lực lượng của Nga sẽ sớm mắc kẹt trong vũng lầy vì Matxcơva sẽ sớm bị hất cẳng khi chân ướt chân ráo tiến vào Trung Đông với tư cách đồng minh duy nhất của chính quyền Assad vốn đang lung lay. 

Nhưng giờ đây, "con gấu không móng vuốt" mà Mỹ từng xem thường trở lại và lợi hại hơn xưa. Nga đang biến mình trở thành một tay chơi có số má ở Trung Đông trong khi Mỹ đang dần mất đi niềm tin của các đồng minh lâu năm và thân cận.