Bãi cọc gần nghìn năm ở Hải Phòng liên hệ thế nào với trận thuỷ chiến Bạch Đằng?

Chứng tích đầy đủ nhất về trận Bạch Đằng

Tại hội nghị Báo cáo kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ trong quần thể di tích Bạch Đằng Giang (xã Liên Khê, Thủy Nguyên, Hải Phòng) do TP Hải Phòng tổ chức sáng 21/12 , ông Lê Văn Thành - Bí thư Thành ủy Hải Phòng, khẳng định, việc khai quật bãi cọc Bạch Đằng được đánh giá là lớn nhất từ trước tới nay là phát hiện rất quan trọng của ngành khảo cổ học Việt Nam.

Cũng tại hội nghị này, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa đều khẳng định giá trị quan trọng cần được bảo tồn của di tích.

GS.TS Nguyễn Quang Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh: “Buổi báo cáo kết quả khai quật khảo cổ học này đặc biệt có ý nghĩa, để cho chúng ta nhận thức rõ hơn, đúng đắn hơn, đầy đủ, chính xác hơn về trận Bạch Đằng năm 1288. Đây không chỉ là chiến công vĩ đại bậc nhất của dân tộc Việt Nam chúng ta mà còn là chiến công mang tầm thời đại, có ý nghĩa quốc tế vô cùng to lớn”.

Theo GS Ngọc, bãi cọc Cao Quỳ là phát hiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, từ đó chúng ta có thể xác định rõ hơn tất cả những nghiên cứu từ trước đến nay là đúng và có cơ sở.

Ông cho rằng kết quả này cung cấp đủ cơ sở để đề nghị công nhận di tích cấp quốc gia đặc biệt cho bãi cọc, đẩy mạnh hơn nữa việc nghiên cứu để phát huy giá trị di tích.

Cũng có cùng quan điểm này, GS.TS Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, nhấn mạnh, việc phát hiện bãi cọc Bạch Đằng sẽ giúp các nghiên cứu, nhìn nhận về chiến thắng Bạch Đằng trở nên sâu sắc và hoàn thiện hơn, góp phần chứng minh lịch sử quân sự và nghệ thuật quân sự của cha ông ta.

“Các cụ của chúng ta đã tận dụng được thế hiểm trở của núi sông để bày binh bố trận” - GS.TS Đặng Văn Bài nói. Ông cho rằng các hoạt động xung quanh trận chiến thắng Bạch Đằng góp phần làm cho mạch ngầm của hào khí Đông A tuôn chảy mãi mãi trong huyết quản người Việt Nam. GS Bài mong muốn Hải Phòng có đề án bảo vệ di tích để triển khai sau khi khai quật nhằm giữ gìn các hiện vật. 

Còn nhà sử học Dương Trung Quốc - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, gợi ý, Hải Phòng nên mở rộng phạm vi khảo sát. Có thể khai thác bãi cọc thành khu công viên, di tích, nơi có chứng tích đầy đủ nhất về trận chiến Bạch Đằng; xây dựng rừng lim để tạo cảnh quan xung quanh.

Theo ông, nên coi đây là cách triển khai lâu dài, bền vững, có kế hoạch để bảo vệ di tích một cách khoa học, từ đó phát huy giá trị của di tích  làm nơi sinh hoạt văn hóa cho nhân dân. Nhà sử học Dương Trung Quốc mong muốn lãnh đạo thành phố tiếp tục tạo điều kiện cho các cơ quan chuyên môn mở rộng khai quật quanh khu vực bãi cọc.

Cần xếp hạng di tích các cấp 

Ông Trần Đình Thành - Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, đây là lần đầu tiên phát hiện khảo cổ học được tổ chức rất nhanh dưới góc độ quản lý nhà nước.

Theo ông, chiến trận Bạch Đằng dù được nói nhiều trong sử sách nhưng phát hiện vật chất chưa nhiều. Phát hiện lần này cho thấy cần có nghiên cứu tổng thể toàn bộ mối liên kết đối với trận đánh Bạch Đằng, nên ý nghĩa của bãi cọc này rất quan trọng. Về cơ bản, ông thống nhất với các nhà nghiên cứu rằng việc bãi cọc này gắn với trận thủy chiến Bạch Đằng là khá rõ ràng.

Ông Thành đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao Hải Phòng sớm kiến nghị UBND TP. đưa bãi cọc này vào danh mục kiểm kê di tích để có đầy đủ cơ sở pháp lý bảo vệ. Bước tiếp theo, cần triển khai các thủ tục công nhận di tích lịch sử cấp thành phố, cấp quốc gia; đề nghị cho phép chuyển đổi quyền sử dụng đất tại khu vực này để dành đất cho di sản, không tổ chức các hoạt động khác tại đây để bảo tồn di sản.

PGS.TS Bùi Văn Liêm, Tổng biên tập Tạp chí Khảo cổ học, nguyên Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học, thành viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, cũng cho rằng, việc phát hiện 27 cọc gỗ cổ và 21 hố đất đen là những mốc chứng quan trọng để nói lên mối quan hệ với trận chiến Bạch Đằng năm 1288.

Khi khai quật tại cánh đồng Cao Quỳ, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy nhiều hiện vật bằng sắt có thể liên quan đến công cụ, vũ khí; các hiện vật bằng gốm. Đó là những tư liệu cực kỳ quý giá, sẽ được bổ sung vào kho tàng lịch sử Việt Nam.

Cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ để bãi cọc không bị xâm phạm, hư hại, GS.TSKH Vũ Minh Giang - Chủ tịch Hội đồng chức danh Giáo sư liên ngành Lịch sử - Khảo cổ - Dân tộc học, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia đề nghị Hải Phòng đưa ra khung pháp lý như hoàn thiện các thủ tục để đưa bãi cọc vào di tích cấp thành phố. Bên cạnh đó, phải có cách làm tái hiện trận chiến thắng Bạch Đằng trên đất Hải Phòng để giáo dục lịch sử cho các thế hệ.