Vào những ngày cuối tháng 7 (đúng dịp giỗ Lý Tiểu Long), người hâm mộ điện ảnh thế giới lại một lần nữa có cơ hội được nhìn thấy bóng dáng của huyền thoại võ thuật trên màn ảnh rộng trong bộ phim Once Upon a Time in Hollywood.
Mặc dù các phân cảnh có sự xuất hiện của Lý Tiểu Long không nhiều nhưng sau 46 năm cái tên của ông lại một lần nữa tạo ra sự tranh cãi dữ dội.
Hình ảnh Lý Tiểu Long ngốc nghếch, ngạo mạn về võ công của mình, nhưng lại chẳng đánh thắng nổi một diễn viên đóng thế trong bộ phim đã khiến người thân và những người yêu mến huyền thoại võ thuật không khỏi thất vọng.
Họ đồng loạt cho rằng Once Upon a Time in Hollywood cố tình hạ bệ làm xấu hình ảnh nam diễn viên trong mắt hậu thế - những người mà về sau có lẽ sẽ không còn biết nhiều đến Lý Tiểu Long. Không ai bảo ai, tất cả những khán giả yêu mến ông đều lên tiếng bảo vệ và bênh vực Lý.
Và câu hỏi được những người đương thời đặt ra lúc này chính là Lý Tiểu Long là ai? Ông là con người như thế nào mà có thể khiến khán giả đứng ra bảo vệ sau gần nửa thế kỷ?
Cậu bé xem võ thuật là xương tủy
Căn hộ số 214, đường Nathan, Hong Kong, năm 1941 chào đón cậu bé họ Lý mang trên mình quốc tịch Mỹ trở về quê hương. Tại xứ Cảng thơm, Lý Tiểu Long đã trải qua một tuổi thơ rực lửa, với tình yêu võ thuật luôn bùng cháy trong bản thân.
Lý Tiểu Long có niềm đam mê với võ thuật từ khi còn rất nhỏ. Từ năm lên 7 tuổi, ông đã được cha Lý Hải Tuyền - vốn là ca sĩ hát opera có sự yêu thích với võ thuật dạy Thái cực quyền. Ông Lý ban đầu bắt cậu con trai học võ chỉ với mục đích rèn luyện sức khỏe do ngày bé Tiểu Long gầy gò và ốm yếu hơn so với bạn bè cùng trang lứa.
Bản thân cha của Lý Tiểu Long cũng không thể ngờ rằng con trai ông lại say mê võ thuật tới mức chọn võ làm nghề nghiệp về sau của mình.
Lý vốn là người chẳng thích học hành và thường xuyên vi phạm kỷ luật. Việc làm đầu tiên của cậu thiếu niên 14 tuổi mỗi ngày sau khi tan trường là thay đồng phục, luyện võ và lao ra đường tìm đối thủ để so tài cao thấp. Cha của Tiểu Long nhiều lần phải lắc đầu ngao ngán trước tính cách của con trai mình.
"Tiểu Long chỉ cần lấy 20% tình yêu mà nó dành cho võ thuật san sẻ cho chuyện học hành thì tốt biết mấy", ông Lý Hải Tuyền than thở trong một lần phỏng vấn với Sohu.
Với cá tính bốc đồng của một cậu trai mới lớn, Lý thường xuyên có mặt trong các cuộc ẩu đả từ đầu làng đến cuối xóm. Và Tiểu Long luôn là người giành chiến thắng cuối cùng. Cậu thiếu niên khi ấy luôn tự hào về võ công của mình.
Cho đến một ngày, Lý Tiểu Long gặp phải một đối thủ nặng ký trên đường phố và có lần đầu nếm mùi thất bại. Lúc này, cậu thiếu niên với một thân võ nghệ bắt đầu hoài nghi vào năng lực của bản thân và quyết định đi bái sư học đạo.
Hong Kong vào những năm 1950, đâu đâu người ta cũng nhắc đến phái Vịnh Xuân, ca ngợi sư phụ Diệp Vấn là một võ sư tuyệt vời. Cậu thiếu niên họ Lý đã lấy hết can đảm, mạnh dạn tìm đến Diệp Vấn xin học Vịnh Xuân quyền.
Sau khi gia nhập võ đường phái Vịnh Xuân, Lý Tiểu Long nhận được sự dạy dỗ khắt khe từ sư phụ họ Diệp. Nhiều năm sau, Lý trở thành môn đồ đáng tự hào nhất của Diệp Vấn.
Khi trưởng thành, Lý Tiểu Long vẫn giữ một niềm say sưa bất tận với các môn võ. Ông dành phần lớn thời gian của tuổi trẻ để tập luyện, truyền bá võ truyền thống Trung Hoa và nghiên cứu võ thuật phương Tây. Sau đó, Lý sáng lập ra Triệt quyền đạo, chú trọng đến tính hiệu quả và thực tế khi chiến đấu.
Giờ đây, nhắc đến Lý Tiểu Long người ta nhớ đến ngay một huyền thoại võ thuật có khả năng đánh bại cả hàng chục người đang lao vào, người có cú đấm một inch dũng mãnh và là võ sư có ảnh hưởng rất lớn đến những người đam mê võ thuật trên toàn thế giới.
Sự nghiệp diễn xuất vinh quang trong ngắn ngủi
Vốn sinh trưởng trong một gia đình có cha là ca sĩ hát opera từ bé, Lý Tiểu Long ít nhiều cũng có tố chất nghệ thuật tiềm ẩn bên trong người. Cậu thiếu niên luyện võ nhiều năm tưởng chừng là người khô khan nhưng lại thích làm thơ, mê khiêu vũ và yêu âm nhạc.
Tuy nhiên, trong quãng thời gian ngồi trên giảng đường đại học, chàng trai trẻ cảm thấy những sở thích trước đây của mình chẳng qua chỉ là điều vô nghĩa, không có cống hiến cho xã hội. Trong lúc loay hoay tìm hướng đi cho cuộc đời, Lý Tiểu Long chợt nhận ra Kung Fu Trung Quốc và diễn xuất mới là chân lý cần phải theo đuổi.
"Chìa khoá cho sự bất tử chính là sống một cuộc đời đáng nhớ", Lý Tiểu Long nói.
Theo Sina, năm 1946, Lý Tiểu Long bắt đầu đi theo con đường diễn xuất chuyên nghiệp. Năm 1950, Tế lộ tường phim đầu tiên do Lý đóng chính ra mắt. Lý Tiểu Long nhận được nhiều lời khen ngợi về diễn xuất.
Thế nhưng, bước ngoặt lớn nhất để Lý quyết định trở thành một ngôi sao võ thuật hàng đầu là vào năm 1964.
Thời điểm đó, chứng kiến hình ảnh người châu Á luôn bị xem là những nhân vật lố bịch, ngớ ngẩn và bị cười nhạo trên màn ảnh ở nơi đất khách quê người, chàng trai trẻ họ Lý thề với lòng chính mình sẽ là người thay đổi định kiến của người nước ngoài về hình ảnh người châu Á trên màn bạc Hollywood.
"Tôi, Bruce Lee, mục tiêu lớn nhất của tôi là trở thành một siêu sao điện ảnh châu Á được trả cát-xê cao nhất tại Mỹ. Tôi sẽ làm hết sức mình và cống hiến những màn trình diễn tuyệt vời nhất với tư cách là một diễn viên.
Bắt đầu từ năm 1970, tôi sẽ nổi tiếng khắp trên thế giới. Đến cuối năm 1980, tôi sẽ kiếm được số tài sản hơn 10 triệu USD. Lúc đó, tôi sẽ sống theo ý của mình. Người thân của tôi cũng có được cuộc sống sung túc, hạnh phúc", Lý Tiểu Long từng dõng dạc tuyên bố trước giới truyền thông.
Tuy nhiên, sau đó sự nghiệp của Lý ở Mỹ gặp nhiều khó khăn do người Mỹ không thể chấp nhận một anh hùng là người châu Á và có quốc tịch Trung Quốc. Mùa hè năm 1970, ông quyết định quay về nước phát triển sự nghiệp.
Tại Hong Kong, ông tham gia 2 bộ phim Đường Sơn đại huynh và Tinh võ môn. Hai dự án này đạt được thành công ngoài mong đợi và tạo nên cơn sốt phòng vé trên toàn châu Á, mở đường cho Lý quay trở lại Hollywood.
Năm 1973, Lý Tiểu Long đột ngột qua đời ở tuổi 32 khi đang quay dở bộ phim Trò chơi tử thần - bộ phim đầu tiên do Mỹ và Hong Kong hợp tác sản xuất để lại sự tiếc thương trong lòng nhiều người yêu mến ông.
"Cái chết của Lý Tiểu Long, tựa như sao băng rơi xuống Trái Đất. Tuy cuộc đời anh ấy kết thúc đột ngột, nhưng những hồi ức về Lý chẳng ai có thể xoá nhòa.
Tinh thần trượng nghĩa từ lâu đã nằm trong xương tủy của Lý Tiểu Long và những đóng góp to lớn của ngôi sao võ thuật trong việc truyền bá Kung Fu đến thế giới, mãi mãi về sau khó ai có thể làm được", tờ Tân Hoa Xã nhận xét về sự ra đi của huyền thoại võ thuật họ Lý.
Những bí ẩn trong đời Lý Tiểu Long
Lý Tiểu Long có tài, có quyền và nổi tiếng. Cuộc đời của ông ngoài người vợ tào khang còn có sự bủa vây của các bóng hồng khác.
Ông có bao nhiều người tình chẳng ai biết, nhưng sau khi ông mất, hai nữ diễn viên là Miêu Khả Tú và Đinh Bội lên tiếng thừa nhận từng có quan hệ vụng trộm với huyền thoại võ thuật. Và đó là những câu chuyện mà người đời chỉ được biết khi hai người đẹp này đã bước sang tuổi xế chiều.
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Ettoday vào năm 2014, Đinh Bội thừa nhận việc bà từng qua lại với Lý Tiểu Long. "Anh ấy là người đã có gia đình. Cho nên, mối quan hệ của chúng tôi thực sự rất khó khăn. Hàng ngày, tôi đều phải kiên nhẫn chờ đợi điện thoại của Lý. Nó vừa ngọt ngào vừa đau đớn", nữ diễn viên chia sẻ.
"Tôi không phủ nhận. Ngày ấy, khi tôi làm chuyện đó đã hiểu không thể thoát được ngày hôm nay", Miêu Khả Tú chia sẻ với truyền thông Hong Kong.
Bên cạnh đó, cái chết của Lý Tiểu Long và con trai của ông cùng với lời nguyền của dòng họ nhà Lý đến nay vẫn còn nhiều uẩn khúc chưa có lời giải.
Buổi tối định mệnh tháng 7/1973, Lý Tiểu Long và nam diễn viên Châu Hoài Văn đã đến nhà người tình Đinh Bội để thảo luận kịch bản phim Trò chơi tử thần. Lý Tiểu Long bỗng cảm thấy đau đầu nên hỏi mượn thuốc giảm đau của Đinh Bội và đi nghỉ. Sau đó, nam diễn viên được phát hiện qua đời trên giường ngủ.
Cảnh sát đã điều tra toàn diện trong vòng 2 tháng, tham khảo ý kiến chuyên gia trong và ngoài nước và đi đến kết luận "chết do tai nạn bất ngờ". Từng có nguồn tin cho rằng Lý bị tổ chức xã hội đen có tiếng ở Hong Kong ám sát hay bị những kẻ ganh ghét đầu độc. Tuy nhiên, đến cuối cùng không ai biết chính xác vì sao diễn viên võ thuật nổi tiếng lại qua đời.
20 năm sau ngày cha mất, con trai duy nhất của Lý Tiểu Long là Lý Quốc Hào cũng chết đột ngột trên phim trường ở tuổi 28. Trong lúc quay phim, Quốc Hào bị trúng đạn. Không ai biết người nào đã thay đạn thật vào khẩu súng dùng để quay phim.
Cái chết nhuốm màu huyền bí của cha con nhà họ Lý khiến nhiều người tin rằng việc này có liên quan tới lời nguyền xảy ra với dòng họ Lý.
Câu chuyện được đồn thổi trên mạng xã hội Trung Quốc cho hay ông nội của Lý Quốc Hào có mối bất hòa với giới thương gia. Những kẻ này đã yểm bùa ngải để trả thù gia đình, con cháu ông. Vì thế, cả hai cha con Lý Tiểu Long đều đang khỏe mạnh bỗng bị đột tử.
Nguyên nhân thực sự về cái chết của Lý Tiểu Long và con trai ông đến nay vẫn còn là điều bí ẩn chưa có câu trả lời.
Khi người thân bức xúc vì tượng đài bị bôi nhọ
"Lý Tiểu Long là người hùng và biểu tượng của hàng triệu người. Khán giả khắp thế giới yêu mến ông ấy, đặc biệt là người châu Á", cây bút Nicolas Atkin của South China Morning Post nhận xét về ngôi sao võ thuật họ Lý.
Đã 46 năm trôi qua, Lý Tiểu Long, ngôi sao của thế kỷ trước và di sản ông để lại vẫn còn hiện hữu trong tâm trí của nhiều người. Chính vì vậy, khi Once Upon a Time in Hollywood đem tới một hình ảnh siêu sao võ thuật với tính cách trái ngược với những gì trước giờ người hâm mộ biết, một làn sóng tranh cãi dữ dội nổ ra trên mạng xã hội.
Con gái của Lý Tiểu Long - Lý Hương Ngưng - đã lên tiếng phản đối bộ phim. Đồng thời cho rằng hình tượng cha mình trong phim là sự sỉ nhục. "Thật khó chịu khi ngồi trong rạp và nhìn mọi người chế nhạo bố tôi, ông ấy không phải người như vậy", Lý Hương Ngưng chia sẻ.
Một số nhà bình luận khẳng định việc biến tướng hình ảnh của Lý Tiểu Long thể hiện sự thiếu hiểu biết về nhân vật cũng như thiếu tôn trọng với một huyền thoại.
Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết người Mỹ đều công nhận Lý Tiểu Long là một huyền thoại và thừa nhận sự đóng góp của ông. Năm 1999, ông được tạp chí Time xếp vào danh sách 100 nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất thế kỷ 20.
Năm 2000, Chính phủ Mỹ từng phát hành một loại vé đặc biệt để xem những bộ phim điện ảnh ông từng tham gia nhân kỷ niệm 60 năm ngày sinh của Lý Tiểu Long. Ông là nghệ sĩ thứ 3 và là nghệ sĩ Trung Quốc đầu tiên có được vinh dự này.
Bản thân Brad Pitt (vai cascadeur Cliff Booth), người có cuộc chạm trán với Lý Tiểu Long (Mike Moh đóng) trên phim trường cũng không tán thành và ra sức yêu cầu đạo diễn sửa kịch bản khi biết tin nhân vật anh đóng sẽ hạ đo ván huyền thoại võ thuật sau 3 hiệp đấu trong Once Upon a Time in Hollywood.
Chuyên gia hành động Robert Alonzo cho biết Brad Pitt và nhiều thành viên của đoàn làm phim đã kịch liệt phản đối ý tưởng điên rồ này vì cho rằng nó rất phản cảm và có thể gây ra một làn sóng phản đối ở khắp nơi. Cuối cùng, đạo diễn Mỹ Quentin Tarantino buộc phải sửa kịch bản và cho một nhân vật ngăn hiệp ba diễn ra.
Tại Hong Kong, quê hương của Lý, căn nhà nơi huyền thoại võ thuật châu Á sống trong những năm cuối đời đang chuẩn bị được phá dỡ sau nhiều năm bỏ hoang. Di sản cuối cùng của ông tại quê cha đất tổ gần như sẽ bị biến mất trong một tương lai không xa.
Thế nhưng, những câu chuyện, những giai thoại về huyền thoại võ thuật họ Lý vẫn còn đó và lâu lâu vẫn được người đương thời nhắc lại như một cách hoài niệm.
"Lý Tiểu Long chỉ cao 1,73 mét, nặng 62 kg. Ông ấy cũng chẳng cao lớn và có cơ bắp cuồn cuộn như những ngôi sao võ thuật của Hollywood, nhưng chính sự khác biệt của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều người. Lý Tiểu Long là người duy nhất và không ai có thể thay thế", Thành Long tuyên bố.
Bình luận