Là Chủ tịch ASEAN, nhiệm vụ của Việt Nam là gì?

Ngày 1/1/2020, Việt Nam chính thức đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN theo luân phiên. 

Năm 2020 đối với ASEAN là năm bản lề quan trọng nhằm đánh giá giai đoạn giữa kỳ công tác triển khai các Kế hoạch Tổng thể xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015 - 2025. ASEAN đang phải đối mặt với nhiều khó khăn như tình trạng mất cân đối trong phát triển giữa các thành viên; lôi kéo, phân hóa của các nước bên ngoài và cả những lực cản nội tại như bộ máy làm việc cồng kềnh, chồng chéo, thiếu hiệu quả.

Trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam sẽ phải gánh vác những nhiệm vụ to lớn, có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với tương lai của cả Hiệp hội trong bối cảnh ASEAN đang phải đối mặt không ít thách thức do bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, các mối đe dọa an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng.

Xuất phát từ các thách thức này, Việt Nam lựa chọn Chủ đề cho năm Chủ tịch ASEAN 2020 là “Gắn kết và Chủ động thích ứng”.

Với “Gắn kết”, Việt Nam đặt mục tiêu củng cố khối đoàn kết, thống nhất, nâng cao năng lực nội tại và thúc đẩy sự phát triển vững mạnh của Cộng đồng ASEAN, tăng cường liên kết khu vực, kết nối về kinh tế, đề cao ý thức cộng đồng và bản sắc của ASEAN, gắn bó người dân và lấy người dân làm trung tâm.

Trong bối cảnh ASEAN đang chịu các tác động phức tạp, đa chiều từ bên ngoài và đứng trước nhu cầu phát triển, liên kết sâu rộng của chính ASEAN, nội hàm gắn kết càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Với mục tiêu “Chủ động thích ứng”, Việt Nam cần thể hiện khả năng dẫn dắt và điều phối, để tất cả các nước thành viên có thể nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức, hướng tới xây dựng cộng đồng bền vững, ứng phó chủ động và hiệu quả với các biến động nhanh chóng của tình hình thế giới, trước các thách thức đang nổi lên, như cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, biến đổi khí hậu, an ninh mạng, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia…

Thời gian qua, ASEAN luôn hướng tới mục tiêu củng cố tính bền vững trên cả 3 trụ cột của Cộng đồng ASEAN là 3 Cộng đồng Chính trị-An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa–Xã hội.

Đặc biệt, về kinh tế, ASEAN tập trung vào việc thúc đẩy phát triển bền vững, nâng cao khả năng tận dụng thành quả Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4, xây dựng “ASEAN số”, kết nối vì một “ASEAN thông suốt”. Đồng thời, ASEAN đã tăng cường phúc lợi xã hội và củng cố khả năng sẵn sàng ứng phó với thiên tai, đề cao bản sắc văn hóa ASEAN, gắn kết các tầng lớp nhân dân cả trong và ngoài khu vực.

Trong bối cảnh đó, với Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam sẽ tiếp tục chương trình nghị sự của Thái Lan về phát triển bền vững, tiếp tục duy trì hoà bình, ổn định và hợp tác của khu vực, chú trọng tới cuộc cách mạng công nghiệp 4.0…

Ngoài ra, 2020 là năm rất quan trọng đối với tiến trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Với tư cách là Chủ tịch ASEAN 2020 đồng thời thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021, nhiệm vụ của Việt Nam là thúc đẩy và xây dựng cách tiếp cận phù hợp cho các cuộc đàm phán COC giữa Trung Quốc và ASEAN, tìm tiếng nói chung, xây dựng sự đồng thuận trong khối.

"Hiện là thời điểm để ASEAN hướng về phía trước. Việt Nam đảm nhận Chủ tịch ASEAN 2020 đúng thời điểm 25 năm Việt Nam gia nhập ASEAN. Không chỉ là cơ hội của Việt Nam thúc đẩy xây dựng Cộng đồng vững mạnh hơn mà đây còn là trách nhiệm để dẫn dắt ASEAN không những vững mạnh về mặt nội bộ, mà còn phải tăng thêm uy tín, vai trò ở khu vực cũng như đóng góp vào tiến trình, sự quan tâm của toàn cầu", ông Vũ Hồ, Vụ trưởng Vụ ASEAN (Bộ Ngoại giao), Phó Tổng thư ký Ủy ban quốc gia ASEAN 2020, khẳng định.

Theo TS. Lê Hải Bình - Phó Trưởng ban chuyên trách, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại Trung ương, trọng trách Chủ tịch ASEAN 2020 là cơ hội để Việt Nam thể hiện và nâng cao vị thế, uy tín, cũng như năng lực trên trường quốc tế. Việt Nam sẽ đóng góp không chỉ tiếng nói của mình, mà còn đại diện cho cả Cộng đồng ASEAN ở một diễn đàn quan trọng và tầm cỡ toàn cầu. 

Để phát huy cao nhất cơ hội do vai trò Chủ tịch ASEAN mang lại, đồng thời xử lý hiệu quả các thách thức, Việt Nam cần tạo đồng thuận trong nước để phát huy sức mạnh toàn dân. Thực tế hiện nay, nhận thức của người dân ở Đông Nam Á nói chung và người dân Việt Nam về ASEAN còn hạn chế.

Do đó, để phát huy được sức mạnh toàn dân, công tác thông tin, tuyên truyền về vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 cần được đặc biệt coi trọng. 

Trong bối cảnh phức tạp hiện tại của khu vực, để duy trì được vai trò trung tâm của ASEAN, vấn đề then chốt là tăng cường đoàn kết, thống nhất, duy trì môi trường hòa bình ổn định để đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng, thúc đẩy liên kết khu vực và kết nối. Việt Nam cần góp phần nâng cao tinh thần gắn bó, tương trợ và ủng hộ lẫn nhau giữa các nước thành viên. 

Đồng thời, để tiếp tục củng cố vị trí trung tâm của ASEAN và nâng tầm vai trò của Việt Nam, cần thúc đẩy quan hệ đối ngoại với các đối tác bên ngoài. Việt Nam cần tích cực tham vấn, phối hợp lập trường trong và ngoài ASEAN, trước và trong thời gian diễn ra các hội nghị để tạo đồng thuận và điều kiện thuận lợi cho các quyết định của Chủ tịch. 

Video: Những ưu tiên của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN

Trong vai trò Chủ tịch, Việt Nam trực tiếp chủ trì, điều hành 3 tuần lễ lớn gồm Cấp cao ASEAN lần thứ 36, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các Hội nghị liên quan tháng và Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các Cấp cao liên quan.

"Đây sẽ là dịp quan trọng để Việt Nam thể hiện vai trò Chủ tịch, điều phối quan hệ đối thoại của ASEAN, cũng như tranh thủ thúc đẩy tiếp xúc, hợp tác song phương với các đối tác cả trong và ngoài ASEAN, trong đó có tất cả các nước lớn. Đây là cơ hội lớn để đưa quan hệ song phương đi vào chiều sâu, huy động nguồn lực phát triển và tăng cường hợp tác xây dựng năng lực, hỗ trợ kỹ thuật, khoa học - công nghệ phục vụ phát triển đất nước", ông Bình nhấn mạnh.