Giáo sư Carl Thayer lên tiếng về Trung Quốc trước giờ phán quyết PCA

Hôm 9/7 Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia Australia hàng đầu về Biển Đông, gửi cho phóng viên VOV phần nhận định của ông (dưới dạng hỏi-đáp) về Trung Quốc trước khi Tòa trọng tài quốc tế ra phán quyết cuối cùng vào ngày 12/7 về vụ Philippines kiện Trung Quốc. 

Hỏi: Tòa PCA ở La Hay sắp công bố phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế về vụ kiện của Philippines chống lại Trung Quốc. Nhiều người dự kiến phán quyết sẽ có lợi cho Philippines bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh. Vậy theo ông, phản ứng của Bắc Kinh trước phán quyết này sẽ theo chiều hướng nào? Liệu họ có dùng giải pháp kinh tế và quân sự?

Giáo sư Thayer: Trung Quốc rõ ràng sẽ bám chắc lấy súng và bác bỏ các phán quyết của Tòa trọng tài. Có thể chúng ta sẽ phải chứng kiến một trận tuyên truyền cấp tập theo kiểu “gây sốc và kinh hoàng”.

Sau khi có kết quả từ Tòa trọng tài, Trung Quốc sẽ nhắm tới sự sẵn lòng của tân Tổng thống Philippines Duterte trong việc mở các cuộc thảo luận [song phương – ND]. Bắc Kinh sẽ cố gắng đạt được một sự dàn xếp với Philippines và phớt lờ phán quyết của tòa. Việc dàn xếp này có thể diễn ra dưới hình thức tài chính cho cơ sở hạ tầng của Philippines như là dự án đường sắt cao tốc Manila - Clark (nối thủ đô Manila với sân bay quốc tế Clark nằm về phía tây bắc Manila - ND). Trung Quốc cũng có thể gây sức ép lên ông Duterte để ông ấy giảm mức độ hiện diện của quân đội Mỹ ở Philippines nhằm đổi lại mối quan hệ song phương tốt đẹp hơn.

Điều mấu chốt là Trung Quốc sẽ tiếp tục củng cố sự hiện diện dân sự trên các đảo nhân tạo do họ bồi đắp, bằng cách hoàn thiện thêm cơ sở hạ tầng, gửi thêm cán bộ, và có thể thậm chí mời thêm các nước trong khu vực tới thăm.

Trung Quốc sẽ không đẩy mạnh ngay lập tức việc quân sự hóa các đảo nhân tạo mà sẽ tiến hành việc này dần dần. Trung Quốc đang để mắt tới cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ.

Hỏi: Ông cho rằng Washington sẽ phản ứng ra sao với phán quyết?

Giáo sư Thayer: Washington sẽ phát động cuộc tấn công ngoại giao của riêng mình cùng với các nước có tư tưởng tương tự để gây sức ép buộc Trung Quốc phải tuân thủ. Mỹ sẽ duy trì sự hiện diện quân sự với mức độ cảnh giác cao để ngăn ngừa Trung Quốc bắt đầu xây dựng trên bãi cạn Scarborough.

Washington sẽ cố gắng củng cố quan hệ với chính quyền Duterte để chống lại các khả năng xâm nhập của Trung Quốc. Mỹ sẽ bị hạn chế những gì mà họ có thể làm được nếu như ông Duterte “đu dây” giữa Bắc Kinh và Washington.