Đề xuất trao quyền cho Chính phủ thí điểm những công nghệ, mô hình mới

Nội dung trên được đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Văn Khải đề cập khi góp ý vào dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số tại Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách lần thứ 7, sáng 25/3.

Ông Trần Văn Khải nhận định, dự thảo luật này có ý nghĩa quan trọng để thể chế hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị (về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia).

Đánh giá dự thảo Luật có bước tiến với quy định cơ chế thử nghiệm, song theo ông Khải, phạm vi thử nghiệm còn quá hẹp, bỏ sót nhiều đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng liệt kê nhiều hành vi bị cấm rất chung chung và đặt thêm một số điều kiện kinh doanh.

"Cách quản lý quá thận trọng này sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo, khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới tại Việt Nam", ông Khải nêu quan điểm.

Từ đó, đại biểu chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội kiến nghị mở rộng phạm vi thử nghiệm cho mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới chưa được pháp luật điều chỉnh; đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm; lược bỏ các quy định cấm, điều kiện không thực sự cần thiết.

"Đồng thời, cần trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm những công nghệ, mô hình mới chưa có luật điều chỉnh (báo cáo Quốc hội sau) nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển", ông Trần Văn Khải nói.

Ông Trần Văn Khải cũng cho rằng dự thảo luật quy định chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài công nghệ số, nhưng "còn chung chung, chưa cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội".

Đại biểu cho biết, dự thảo Luật chưa có quy định miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia công nghệ cao, hay tạo thuận lợi về thủ tục lưu trú dài hạn cho chuyên gia nước ngoài; thiếu chính sách thu hút sinh viên giỏi vào các ngành công nghệ chiến lược.

"Những hạn chế này khiến chúng ta khó cạnh tranh thu hút chất xám, nguồn nhân lực chất lượng cao tiếp tục thiếu hụt", ĐBQH Trần Văn Khải nói và kiến nghị bổ sung các chính sách nhân tài mang tính đột phá như miễn, giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ; đơn giản hóa thủ tục lưu trú cho chuyên gia nước ngoài và tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số.

Theo vị ĐBQH, những giải pháp trên sẽ thể chế hóa định hướng Nghị quyết số 57, tạo lợi thế cho Việt Nam trong cạnh tranh nhân lực chất lượng cao.

Đề cập đến vấn đề dữ liệu số, ông Trần Văn Khải đánh giá, dự thảo Luật chưa thể hiện rõ chủ trương của Nghị quyết số 57, coi dữ liệu số là tài nguyên chiến lược, đòi hỏi "đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính" và phát triển kinh tế dữ liệu.

Dẫn dự thảo Luật không có điều khoản nào thúc đẩy việc mở dữ liệu công hoặc phát triển thị trường dữ liệu, đại biểu nhấn mạnh: "Cách tiếp cận thận trọng này dẫn đến "mỏ vàng dữ liệu" chưa được khai thác, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu phát triển trí tuệ nhân tạo, làm giảm sức cạnh tranh".

Vẫn theo ĐBQH Trần Văn Khải, cần bổ sung các quy định thúc đẩy kinh tế dữ liệu như nguyên tắc "dữ liệu mở" và chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp; hình thành các trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu.

Cùng góp ý, ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa cho rằng dự thảo Luật đưa ra một số ưu đãi nhằm đào tạo và thu hút nhân lực cho công nghiệp công nghệ số thông qua các chính sách như hỗ trợ học bổng; thu hút chuyên gia nước ngoài và trọng dụng nhân tài.

Tuy nhiên, việc thu hút nhân lực, nhất là tài năng công nghệ số đòi hỏi cạnh tranh quốc tế rất cao.

"Để thu hút được nhân tài quốc tế và tránh việc chảy máu nhân tài trong nước, các chính sách ưu đãi phải vượt trội, đặc thù, đặc biệt như Nghị quyết 57 đã xác định, đồng thời phải đủ sức cạnh tranh với các quốc gia khác", ông Nghĩa nói và đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo thêm về các chính sách ưu đãi của một số quốc gia trong khu vực ASEAN để cung cấp thêm thông tin cho đại biểu.