Hôm nay (23/5), Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc.
Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ.
Góp ý về quy định liên quan đến các cơ quan tư pháp trong dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc tại Kỳ họp thứ 5, đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội cho biết, dự thảo được chỉnh lý theo hướng đối với các vụ án dân sự thì tăng cơ bản thẩm quyền cho toà đặc khu.
Theo đó, hầu hết các vụ án đang thuộc thẩm quyền xét xử của toà án cấp tỉnh hiện nay sẽ được chuyển xuống cho toà án đặc khu giải quyết.
Đối với các vụ án hình sự, dự thảo quy định toà án đặc khu có thẩm quyền xét xử các tội phạm đến 15 năm tù. Theo nữ đại biểu, quy định như thế là phù hợp.
Tuy nhiên, đại biểu Thủy cũng đề cập đến nhiều khía cạnh cần xem xét. Thứ nhất, cùng với sự phát triển năng động của các đặc khu dự báo sự gia tăng lớn các vụ án dân sự, hành chính, nhất là các vụ án liên quan đến đất đai, giải phóng mặt bằng, bồi thường…
Theo số liệu thống kê, trong 3 năm gần đây, số lượng các quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND, Chủ tịch UBND bị khiếu kiện đến tòa tăng mạnh (riêng huyện Phú Quốc tăng gần gấp 2 lần).
Trong khi đó Dự thảo chỉ đặt vấn đề tăng thẩm quyền cho tòa án đặc khu đối với vụ án dân sự, không tăng thẩm quyền đối với án hành chính. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng, với các vụ án dân sự, tòa án đặc khu thậm chí có cả quyền giải quyết các vụ án liên quan đến bắt giữ các tàu bay quốc tế, đây là loại việc rất phức tạp.
Trong khi đó, với các vụ án hành chính, tòa án đặc khu lại không có cả quyền giải quyết khiếu kiện đối với UBND, Chủ tịch UBND đồng cấp hành chính.
Thứ hai, việc giao toà án đặc khu thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện với UBND, Chủ tịch UBND cùng cấp sẽ ảnh hưởng đến tính khách quan, sẽ không giải thích được việc luật hiện hành đang giao cho 63 TAND cấp tỉnh giải quyết khiếu kiện đối với quyết định của UBND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Lập luận này cũng chưa phù hợp với chủ trương của Đảng là cho phép thực hiện thể chế vượt trội để tạo cực tăng trưởng và thực hiện đổi mới tổ chức bộ máy, trong đó có bộ máy tư pháp.
Video: Phú Quốc sẵn sàng trở thành đặc khu
Thứ ba, quy định như dự thảo chưa đáp ứng yêu cầu tiết kiệm tối đa chi phí và thời gian đi lại cho người dân và nhà đầu tư. Cả 3 đặc khu đều cách xa trung tâm tỉnh, như người dân ở Phú Quốc muốn đến Kiên Giang phải đi 120km đường biển.
Theo nguyên tắc tố tụng, nếu bản án sơ thẩm bị kháng nghị, kháng cáo thì vụ án phải do toà án cấp cao giải quyết, trong khi cả nước chỉ có 3 toà cấp cao ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, khi đó rất vất vả cho người dân, nhà đầu tư tiếp tục theo kiện để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Thứ tư, theo đại biểu Thủy, việc giải quyết vụ án dân sự có thể ủy quyền cho các luật sư tham gia. Với các vụ án hành chính, điều 60 Luật Tố tụng hành chính quy định, Chủ tịch UBND tỉnh phải trực tiếp và tham gia vào toàn bộ quá trình giải quyết vụ án. Nếu vắng mặt chỉ được phép ủy quyền cho Phó Chủ tịch.
Song, sau gần 2 năm triển khai thi hành luật này, nhiều địa phương đã đề nghị sửa quy định do với số lượng các Phó Chủ tịch bị khống chế từ 2-3 người như hiện nay thì riêng công tác quản lý chỉ đạo điều hành tại địa phương thôi đã quá tải nên họ không đủ thời gian tham gia đầy đủ các phiên tòa.
Trong khi đó, các đặc khu đều được dự báo là phát triển nóng trong thời gian tới. Điều này đòi hỏi người đứng đầu phải quản lý điều hành một cách nhanh nhạy hiệu quả nhưng cũng phải tham gia đầy đủ các phiên tòa ở tỉnh. Nếu họ lên tỉnh để tham gia đầy đủ các phiên tòa có thể sẽ ảnh hưởng tới việc điều hành tại địa phương nhưng nếu không tham gia sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc đối thoại trên tòa với người dân làm tăng bức xúc.
Bà Nguyễn Thị Thuỷ cũng chia sẻ, trong quá trình tìm hiểu mô hình đặc khu một số nước được đánh giá thành công về mô hình này, khi được hỏi điều gì tạo nên sức hấp dẫn với nhà đầu tư tại nơi đây, câu trả lời là ban đầu ưu đãi về kinh tế nhưng về lâu dài là ổn định chính sách và một hệ thống cơ quan tư pháp mạnh có đủ thẩm quyền, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trên địa bàn đặc khu.
“Đề nghị giao cơ quan tư pháp đặc khu có thẩm quyền giải quyết khiếu kiện đối với UBND và Chủ tịch UBND cùng cấp. Các cơ quan tư pháp với thẩm quyền được giao phù hợp chính là những đảm bảo cần thiết cho việc vận hành cơ chế đặc thù tại đặc khu, thuận lợi cho người dân và nhà đầu tư trong quá trình tiếp cận công lý” – đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ nêu ý kiến.
Bình luận