Ấn Độ nóng 50 độ C, người giao hàng vật vã mưu sinh

Mỗi buổi sáng trước khi bước ra khỏi căn hộ đi thuê ở New Delhi, Ấn Độ để đi làm, Aman đều đổ đầy nước từ một chiếc nồi đất nhỏ vào 3 chai nhựa và gói chút thức ăn thừa vào trong chiếc túi đeo chéo. Từ năm 2018, chàng trai 26 tuổi này đã làm nhân viên giao hàng tại một công ty logistic để nuôi sống gia đình.

Theo Aman, đây là công việc "nóng nhất" mà anh phải trải qua và anh chưa bao giờ phải chịu đựng điều kiện làm việc khắc nghiệt như vậy. Nhiều vùng ở Ấn Độ đang bị nhấn chìm bởi đợt nắng nóng cực độ. Trong tháng trước, nhiệt độ ở Delhi tăng lên mức cao nhất từng được ghi nhận là 52,9 độ C. Al Jazeera đưa tin một báo cáo năm 2021 xác định Ấn Độ là một trong năm quốc gia phải hứng chịu nắng nóng cực độ nhiều nhất trên thế giới.

“Khi lái xe máy đi giao hàng, luồng không khí nóng thổi vào cơ thể khiến tôi có cảm giác như đang ngồi bên lò lửa”, Aman nói. Tháng trước, anh ngất xỉu vì nắng nóng khi đang giao hàng ở một khu vực hẻo lánh ở Delhi, sau đó may mắn được chủ cửa hàng đến giúp bằng cách đổ nước mát lên đầu. Anh nói: “Kể từ sự cố đó, tôi luôn mang theo những chai nước nhỏ và vẩy nước lên đầu và mặt nhiều lần trong ngày để giữ tỉnh táo”. 

Theo một báo cáo gần đây của Ủy ban Kinh tế và Xã hội Liên hợp quốc tại Châu Á và Thái Bình Dương (UNESCAP), nhiệt độ ngày càng tăng ở Ấn Độ sẽ làm giảm 5,8% số giờ làm việc hàng ngày vào năm 2030. Do 90% nhân công ở nước này đang làm việc trong khu vực phi chính thức, việc mất giờ lao động mang lại những thách thức đáng kể.

Gia đình Aman rất lo lắng cho sức khỏe và sự an toàn của anh. Tuy nhiên, bỏ việc hoặc chuyển sang công việc khác là không thể. Anh cho biết: “Thật không may, tôi không có kỹ năng nào khác ngoài lái xe. Tôi còn phải chăm sóc gia đình nên không thể rời bỏ công việc này”.

Nhiệt độ nóng như thiêu đốt không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn về kinh tế vì năng suất giao hàng của Aman bị hạn chế. Vào mùa đông, thu nhập hàng ngày của anh khoảng 750 rupee (gần 230.000 đồng). Hiện anh chỉ kiếm được 500 rupee (150.000 đồng). Ca làm việc mỗi ngày của anh kéo dài 10 giờ với nỗi lo không dứt về cơm áo gạo tiền cho gia đình.

Theo báo cáo của tổ chức tư vấn chính phủ NITI Aayog, 7,7 triệu lao động theo hình thức gig work ở Ấn Độ và con số dự kiến ​​sẽ tăng lên 23,5 triệu vào năm 2029-30.

Bên ngoài một quán ăn nhỏ ở Nam Delhi, Sharukh, 25 tuổi, làm việc tại nền tảng giao đồ ăn Zomato, đứng đối diện với chiếc máy làm mát cũ kỹ, rỉ sét. Sharukh cho hay: “Các nhà hàng sang trọng thậm chí không cho phép chúng tôi đứng trước cửa hàng khi chúng tôi đến nhận đơn”. Anh nói thêm rằng những người giao hàng khi phải xin nước trong cái nóng không thể chịu nổi sẽ bị coi như tầng lớp “không đáng đụng tới”.

Kể từ khi đợt nắng nóng bắt đầu, Sharukh tránh nhận đơn đặt hàng từ các nhà hàng cao cấp và chuyển sang các cơ sở nhỏ "có lòng nhân đạo để cung cấp cho chúng tôi nước và nơi nghỉ ngơi trong khi chuẩn bị đơn hàng”.  

“Rốt cuộc, tôi không phải là cỗ máy có thể làm việc cả ngày trong cái nhiệt độ không thể chịu nổi này”, anh chán nản nói trong khi chờ đợi nhận đơn hàng thứ 7 trong ca. Mỗi ngày anh thường mang về nhà từ 500 đến 650 rupee (150.000 - 200.000 đồng).

Từ tháng 3 đến tháng 5, khoảng 25.000 trường hợp nghi sốc nhiệt và 56 trường hợp tử vong trong đợt nắng nóng nghiêm trọng ở Ấn Độ. Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Quốc gia (NCDC), tháng 5 là tháng tồi tệ nhất, với 46 trường hợp tử vong liên quan đến nắng nóng.

Reuters và The Hindu đưa tin rằng số ca tử vong liên quan đến sóng nhiệt giai đoạn đó có thể lên tới 80 hoặc thậm chí 100. Tháng trước, khi đang giao hàng, Sharukh bị đau và co thắt dạ dày dữ dội. Kể từ đó, anh không dám ăn nhiều để giữ cơ thể nhẹ nhàng và uống nước chanh từ các quán ven đường để giữ nước.

“Sức khỏe của tôi năm nay bị ảnh hưởng nặng nề do nắng nóng. Sau giờ làm việc, tôi cảm thấy kiệt sức và đôi khi bị đau đầu dữ dội”, anh kể. Về nhà cũng không hết nóng do khu vực anh ở thường xuyên bị mất điện, khiến anh không thể nghỉ ngơi hợp lý, làm cho tình trạng sức khỏe ngày càng tệ. Sharukh cho biết mẹ anh nhất quyết yêu cầu anh tìm một công việc khác, nhưng đó không phải là một lựa chọn khả thi khi xét tới tỷ lệ thất nghiệp đang cao trên toàn quốc. 

Theo một báo cáo năm 2024 của Janpahal, một công ty có trụ sở tại Delhi, thời gian làm việc kéo dài, áp lực phải đáp ứng mục tiêu giao hàng, mang vác nặng, thu nhập bấp bênh và thiếu an sinh xã hội như bảo hiểm y tế đều tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động tự do.

Selomi Garnaik, một nhà vận động tại Greenpeace Ấn Độ, giải thích: “Mặc dù tất cả chúng ta đều sống ở nhiệt độ tương tự nhau, nhưng gánh nặng do nắng nóng không đồng đều. Các đợt nắng nóng tác động nhiều hơn đến những người làm việc ngoài trời, buộc họ phải chịu đựng nhiệt độ khắc nghiệt và khiến sức khỏe cũng như sự an toàn của họ bị đe dọa nghiêm trọng”.

Govinda Shah, 27 tuổi, làm việc cho Zepto, một nền tảng giao hàng tạp hóa, nói: “Nhiệt độ ở Delhi giống như lửa địa ngục với những người chạy ăn từng bữa như tôi”. Anh làm việc theo ca 10 tiếng để trang trải cuộc sống và kiếm được khoảng 600 rupee (khoảng 180.000 đồng) mỗi ngày.

Nắng nóng quá mức gây khó khăn cả về thể chất lẫn tinh thần. Shah giãi bày: “Tôi bị phát ban, đi lại đau đớn và quần áo của tôi bốc mùi rất khó chịu, khiến tôi cảm thấy xấu hổ trước mặt khách hàng. Trước khi đi ngủ, tôi cầu nguyện đợt nắng nóng này sớm kết thúc, nếu không đến cả sinh tồn cũng sẽ khó khăn”.