Viện trợ quân sự cho Ukraine 'sang tay' các công ty vũ khí Mỹ thế nào?

Theo phát hiện mới nhất của nhóm nghiên cứu từ Viện Doanh nghiệp Mỹ, trong số 68 tỷ USD hỗ trợ quân sự và liên quan được cung cấp cho Ukraine, gần 90% đang vô tình thúc đẩy nền kinh tế Mỹ. Dòng vốn này chủ yếu được đổ vào việc chế tạo vũ khí mới và bổ sung kho vũ khí quân sự của Mỹ đã cạn kiệt do viện trợ cho Kiev.

Chương trình viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine đã kích thích hoạt động ngành công nghiệp quốc phòng nước này, với 117 dây chuyền sản xuất ở 31 bang và 71 thành phố liên quan đến sản xuất hệ thống vũ khí, bao gồm các địa điểm khác nhau.

Simi Valley, California và York, Pennsylvania sản xuất hệ thống máy bay không người lái.

Anniston, Alabama và York, Pennsylvania chế tạo xe chiến đấu bộ binh Bradley; Peoria, Illinois và Camden, Arkansas sản xuất hệ thống HIMARS và các bộ phận cho rocket Hydra-70.

Farmington, New Mexico và Tucson, Arizona có các cơ sở được giao nhiệm vụ chế tạo tên lửa chống tăng Javelin.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ cũng phải đối mặt với sự suy giảm số lượng lớn đạn pháo trong các kho vũ khí của Lầu Năm Góc. Điều này buộc các công ty phải đẩy nhanh dây chuyền sản xuất đạn pháo 155mm vốn rất quan trọng trong các cuộc xung đột.

Ban đầu các công ty Mỹ chỉ có thể sản xuất dưới 15.000 quả đạn pháo mỗi tháng, Lầu Năm Góc đã đầu tư 1,5 tỷ USD để tăng sản lượng lên 500%. Tuy nhiên, ngay cả với lượng tiền mặt khổng lồ như vậy sản lượng đạn pháo của Mỹ vào năm 2025 vẫn có khả năng tụt hậu so với mức sản xuất hiện tại của Nga.

Bên cạnh đó một phần đáng kể của cái gọi là 'viện trợ Ukraine' không đến được Kiev mà quay ngược trở lại Washington. Hoạt động này có liên quan đến việc phân phối ngân sách có phần chưa cụ thể của chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Theo Kế hoạch giám sát chiến lược chung để ứng phó với xung đột Ukraine, Lầu Năm Góc đã chi 62,3 tỷ USD hỗ trợ quân sự cho Ukraine vào năm 2022. Báo cáo của Viện Doanh nghiệp Mỹ lại chỉ ra rằng Washington không có khả năng giám sát toàn bộ các khoản ngân sách viện trợ này từ trang bị vũ khí đến chi tiêu bằng tiền mặt.

Điều này càng trở nên mất kiểm soát với nạn tham nhũng ở Ukraine được thể hiện rõ ở thứ hạng của quốc gia này trong báo cáo chỉ số nhận thức tham nhũng toàn cầu hàng năm của Tổ chức Minh bạch Quốc tế vào năm 2022.

Vào tháng 8, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã phải sa thải những người đứng đầu ủy ban quân sự khu vực của Ukraine, trong bối cảnh các cuộc điều tra về các hành vi tham nhũng tràn lan trong việc tuyển quân ở các địa phương.

Sau đó, Tổng thống Ukraine đã sa thải các cá nhân cấp cao khác trong nội các, chẳng hạn như cựu bộ trưởng quốc phòng Oleksii Reznikov. Những vụ việc này nhấn mạnh nạn tham nhũng trong bộ máy cấp cao ở Ukraine.

Bên cạnh viện trợ quân sự trực tiếp, hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine cũng được triển khai theo nhiều cách khác nhau, trong đó có cả việc vận động đồng minh châu Âu chuyển giao vũ khí cho Kiev.

Ví dụ, Ba Lan đã gửi 250 xe tăng và trực thăng tấn công Mi-24 do Liên Xô sản xuất tới Ukraine và ký các thỏa thuận trị giá hơn 18 tỷ USD mua xe tăng M1A2 Abrams và máy bay trực thăng Apache mới do Mỹ sản xuất. Ngoài ra, Phần Lan đang mua 64 chiếc F-35 với giá 9,4 tỷ USD, trong khi Na Uy đang mua 52 chiếc F-35 từ Mỹ khi viện trợ số máy bay cũ cho Kiev.

“Do áp lực ngân sách đối với quân đội Mỹ, Lầu Năm Góc sẽ không thể tự mình trang trải được việc hiện đại hóa thiết bị cần thiết. Nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi xung đột Ukraine nổ ra. Bằng cách chuyển vũ khí và trang bị cũ sang Ukraine, quân đội Mỹ sẽ nhận được nhiều vũ khí hiện đại hơn”, theo John G. Ferrari - Thiếu tướng lục quân Mỹ đã nghĩ hưu.

Cần lưu ý rằng thông qua sự tài trợ của quốc hội, việc gửi vũ khí tới Ukraine nổi lên như một chiến lược nhằm tiếp thêm sinh lực cho ngành sản xuất của Mỹ và hiện đại hóa kho vũ khí quân sự của nước này. Cách tiếp cận này phục vụ một mục đích kép hỗ trợ các nỗ lực quốc phòng của Ukraine bằng cách gửi cho họ những vũ khí cũ, đồng thời nâng cấp cho quân đội Mỹ những thiết bị mới hơn.