Sự biến mất của Jack Ma phải trả giá bao tiền?

Theo tính toán của CNN, tổng thiệt hại về vốn hóa thị trường của Ant và Alibaba lên tới khoảng 877 tỷ USD. Con số thiệt hại được đánh giá dựa trên giá cổ phiếu cao nhất được ghi nhận vào cuối tháng 10/2020.

Đây cũng thời điểm cơn bĩ cực của Jack Ma bắt đầu, khi doanh nhân này đứng lên bục đài ở Thượng Hải trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh Bund và phát biểu trước các nhà đầu tư cùng các cơ quan quản lý. Ông Ma đã chỉ trích các quy định tài chính quốc tế đã kìm hãm sự đổi mới và nói rằng cách tiếp cận của họ không phù hợp với nền kinh tế Trung Quốc.

Ông nói thêm rằng Trung Quốc không có một hệ thống tài chính lành mạnh, khẳng định điều Bắc Kinh cần làm không phải là kiểm soát rủi ro, mà nên tập trung vào các công ty công nghệ đổi mới có thể mang dịch vụ ngân hàng đến với người dân nghèo và các doanh nghiệp nhỏ.

Ông cũng chỉ trích các ngân hàng nhà nước của Trung Quốc vì có tâm lý giống “cửa hàng cầm đồ” và không hỗ trợ các công ty thiếu vốn.

Một trong những phát ngôn gây tranh cãi của ông Ma nói rằng: “Trung Quốc không có rủi ro tài chính hệ thống, vì về cơ bản họ không có hệ thống tài chính”.

Vào thời khắc Ant Group sắp triển khai đợt IPO lịch sử, vị tỷ phú lại bỏ ra 20 phút để nói về cái mà ông gọi là những quy định lỗi thời gây cản trở sự đổi mới trong nước. Cú vạ miệng này đã tạo ra cú trượt ngã nghiêm trọng nhất của một gã khổng lồ trong lịch sử doanh nghiệp Trung Quốc.

Chỉ vài ngày sau, giới chức triệu tập Jack Ma tới Uỷ ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) để giải thích về hàng loạt thiếu sót trong hoạt động kinh doanh của Ant Group, từ hoạt động cho vay tiêu dùng, quản lý tài sản cho tới thanh toán trực tuyến. Kế hoạch IPO của Ant Group, dự kiến có thể huy động được 35 tỷ USD, đã buộc phải bị hủy bỏ.

Tập đoàn công nghệ tài chính đã đối mặt với nhiều rào cản pháp lý kể từ đó và buộc phải hoạt động như một ngân hàng truyền thống.

IPO trở lại?

Ngày 7/7, Ant Group đã nhận án phạt gần 1 tỷ USD vì vi phạm các quy tắc liên quan đến bảo vệ người tiêu dùng và quản trị doanh nghiệp, các trình duyệt web của công ty cũng bị gỡ khỏi các cửa hàng ứng dụng Trung Quốc (App Stores) với lý do lo ngại về bảo mật dữ liệu.

Dẫu vậy, khoản phạt chỉ là một phần nhỏ trong số những “nỗi đau” mà các công ty của Jack Ma phải gánh chịu. Cái giá phải trả lớn hơn nhiều so với mức tiền phạt mới được công bố. Ant Group đã phải cải tổ lại mô hình kinh doanh, rút khỏi các lĩnh vực nhạy cảm và giảm bớt sự cạnh tranh với các ngân hàng được nhà nước hậu thuẫn. Giá trị vốn hóa thị trường của Ant Group – khoảng 315 tỉ USD trước IPO – đã giảm thê thảm, xuống còn 78,5 tỉ USD.

Sau gần 3 năm, án phạt dường như sắp đi đến hồi kết thúc. Theo các nhà phân tích, khoản tiền phạt công bố hôm 7/7 đã đánh dấu sự kết thúc các án phạt ngầm đối với Ant Group và có thể mở đường cho công ty hồi sinh đợt IPO được mong đợi từ lâu.

Hôm 8/7, Ant Group đã đề xuất mua lại 7,6% cổ phần từ các cổ đông của Alibaba – công ty sở hữu 1/3 Ant, nhằm tạo cơ hội cho các nhà đầu tư bị kẹt do sự siết chặt quy định của các cơ quan quản lý.

Alibaba vẫn đang cân nhắc về đề xuất của Ant Group.

Sau sự cố về phát ngôn gây tranh cãi, Bắc Kinh thắt chặt giám sát đế chế kinh doanh của Ma. Bản thân tỷ phú Jack Ma cũng rút khỏi công việc kinh doanh của mình và gần như biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng.

Đến đầu năm nay, chính quyền Trung Quốc cho biết việc kiểm soát hoạt động kinh doanh tài chính đối với 14 công ty internet “về cơ bản đã kết thúc”, gửi một tín hiệu rõ ràng rằng họ muốn giúp các công ty tư nhân vực dậy khỏi nền kinh tế đang suy thoái.

Ngay cả khi câu chuyện dần đi đến hồi kết, giá cổ phiếu của Alibaba vẫn giảm hơn 70% so với mức đỉnh vào tháng 10/2020. Điều đó có nghĩa là tập đoàn này đã mất hơn 645 tỷ USD vốn hóa thị trường kể từ khi sự cố bắt đầu.

Mặc dù đã bước vào giai đoạn mới, nhưng các nhà đầu tư dường như không mấy mặn mà. Giá cổ phiếu của Alibaba vẫn giảm 1,5% trong ngày và tiếp tục giảm trong 3 ngày giao dịch tiếp theo. Việc chia nhỏ Alibaba có thể càng gây thêm rắc rối cho tập đoàn này.