'Sao kê chưa đủ đảm bảo sự minh bạch khi làm từ thiện'

Báo Đại Đoàn Kết vừa tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Cá nhân làm từ thiện thế nào cho đúng?". Các khách mời gồm có MC Phan Anh, ca sĩ Thái Thùy Linh, TS Luật Lưu Bình Nhưỡng, Đại tá Tiến sĩ Luật sư Lê Ngọc Khánh.

Theo công bố ban đầu, ca sĩ Thủy Tiên cũng có mặt trong tọa đàm này. Vào phút chót, nữ ca sĩ thông báo có vấn đề về sức khỏe, cử luật sư đại diện tham gia. Tuy nhiên, do cuộc tọa đàm được tổ chức không nhằm vào cá nhân gây tranh cãi nên sự có mặt của luật sư đại diện Thủy Tiên trở nên không phù hợp.

Nói về khó khăn lớn nhất của một cá nhân khi làm từ thiện, MC Phan Anh chia sẻ: "Đối với tôi, điều khó khăn nhất khi làm thiện nguyện cho cộng đồng là mình phải ghi nhận được tham sân si và chế ngự được tham sân si đó. Khi hỗ trợ bà con năm 2016, mọi người hỏi tôi có tham không, tôi nói rằng mình có. Đây không phải là tham tiền, nhưng tham về sự ghi nhận của mọi người dành cho mình".

Phan Anh chia sẻ thêm: "Tôi nhớ là trong 24 giờ đầu tiên sau kêu gọi, tài khoản của tôi nhận được 8 tỷ đồng. Tôi nghĩ thôi chết rồi, quá sức của mình rồi. Một người làm từ thiện không chuyên nghiệp, tôi thấy mình không làm được nhưng mà tôi lại tham.

Lúc đầu tôi có xin mọi người ơi, xin hãy chuyển hướng sang các kênh từ thiện khác đi, nhưng tôi vẫn có cái sướng. Mọi người tin mình mà, có tin họ mới chuyển tiền cho mình. Mình vẫn muốn nhìn con số tài khoản tăng lên. Thế thì là mình tham, tham sự ghi nhận của mọi người dẫn tới mình không còn tỉnh táo đủ nữa, cảm xúc chế ngự mình

Tôi quên rằng, mình chỉ là một cá nhân, sức của mình có hạn, thế mà mình đang nhận nguồn lớn, mình không lường hết những chuyện có thể xảy ra. Tham dẫn tới cái si mê, không nhận ra lúc đó mình cần phải làm gì.

Sân là thấy ai đó có ý kiến về tôi, tôi bắt đầu ghét người ta. Tôi nghĩ: Ô, tôi đang làm việc tốt thế này sao các anh chị không nhận thấy? Tôi tranh đấu với người ta để chứng minh mình đúng. Do đó, hành trình của tôi không chỉ làm thiện nguyện nữa, mà còn giải quyết những việc khác. Một thời gian dài, tôi đau khổ lắm. Tôi nghĩ tại sao mình đang làm việc tốt mà vẫn có những thị phi này? Tôi cố gắng đi trả lời câu hỏi tại sao mà quên rằng ngay ban đầu tôi đã trả lời báo chí rằng, tôi làm từ thiện cho bà con. Tôi muốn chia sẻ với bà con. Lẽ ra khi bà con nhận được món quà, tôi phải vui chứ, tôi phải hài lòng, tôi phải hạnh phúc chứ. Tôi đã quên mất ấm áp đó mà phải loay hoay để mọi người ghi nhận tôi đang làm điều tốt".

MC Phan Anh đưa ra lời khuyên cho những người làm từ thiện: "Bạn phải hiểu rõ bạn đang làm gì, làm cho ai và mong muốn nhận được điều gì".

Còn với ca sĩ Thái Thùy Linh, cái khó khăn nhất cho việc làm từ thiện là sắp xếp thời gian. "10 năm nay Linh vẫn loay hoay để sắp xếp thời gian lo lắng đi hát kiếm tiền, dạy con. Đôi khi tôi cảm thấy áy náy vì không thể trả lời hết được tin nhắn của mọi người".

Thái Thùy Linh cho rằng, cô may mắn vì vượt qua giai đoạn đau khổ và tự hỏi, vì sao đi làm từ thiện, giúp đỡ mọi người mà cứ nhận phải những thị phi và những lời đồn ác ý. "Tôi luôn luôn xác định khi làm thiện nguyện là vì ai, mình muốn giúp gì cho họ và đã giúp được chưa chứ không quá quan tâm đến việc người ta nghĩ và đánh giá thế nào".

Về vấn đề cần minh bạch tiền từ thiện, MC Phan Anh chia sẻ: "Tôi ủng hộ tuyệt đối việc minh bạch, không phải việc minh bạch trong việc từ thiện mà mọi vấn đề trong xã hội. Và đã minh bạch không chỉ bảo vệ mình mà bảo vệ niềm tin của mọi người, rằng điều tử tế trong xã hội này vẫn tồn tại. Niềm tin đó rất có ý nghĩa trong cuộc sống xã hội ngày hôm nay.

Chuyện minh bạch, sao kê là chuyện đương nhiên. Và những sao kê, chứng từ, tôi đã phải lập một website, một phần để bảo vệ mình và để mọi người muốn tìm hiểu thì hãy tìm hiểu đi ạ. Xin hãy soi từng giao dịch, từng chứng từ để chỉ ra rằng ông Phan Anh này ăn chặn tiền từ thiện ở đâu, nếu có thì làm ơn báo công an đi, làm ơn khởi kiện đi.Tôi chỉ mong có ai đó khởi kiện đi để khẳng định lại một lần nữa, ông này làm sai ở đâu, để thị phi đó chấm dứt đi, để những người làm thiện nguyện chân chính những người có tấm lòng vì cộng đồng vững bước. Đó là điều cao đẹp, là tình đồng bào, nghĩa cử cao đẹp cần nhân lên và tại sao chúng ta giờ đây lại vùi dập?".

MC Phan Anh còn khẳng định: "Nếu bạn không làm từ thiện, tôi không đòi hỏi bạn minh bạch, nhưng bạn làm mà, bạn phải chuyên nghiệp chứ. Nếu bạn thấy sai thì bạn nhận đi. Nhưng nếu còn bạn làm từ thiện thì công chúng có quyền đòi hỏi sao kê, đòi hỏi chứng từ, đòi hỏi minh bạch của người nghệ sĩ".

Ca sĩ Thái Thùy Linh cũng chia sẻ việc làm thế nào để giữ được sự minh bạch trong hành trình suốt nhiều năm làm từ thiện: "Hơn 10 năm nay, tôi đã tổ chức rất nhiều chương trình thiện nguyện và mỗi chương trình đều có ban kế toán và kiểm toán. Tại sao gọi là ban vì không bao giờ là một người làm. Tại vì tất cả chúng tôi đi làm thiện nguyện đều không có đủ thời gian toàn tâm toàn ý như làm công ăn lương được. Tôi cũng không thể bắt các tình nguyện viên dành toàn bộ thời gian và chất xám của mình để làm thiện nguyện được. Chính vì vậy, bao giờ cũng phải có nhiều hơn 1 người tham gia giám sát thu chi, kiểm toán. Quỹ càng lớn càng có nhiều sự giám sát chéo.

Như hiện nay, trong chiến dịch 'Người Việt thương nhau' mà tôi khởi xướng có ban kiểm toán gồm khoảng 7 tình nguyện viên ở những vị trí khác nhau và tất cả mọi người sẽ cùng kiểm tra chéo. Mọi thu chi không chỉ một người biết. Riêng phần thu vào thì mới đây tôi được Ngân hàng Quân đội cấp một tài khoản gọi là Tài khoản minh bạch thiện nguyện. Điều hay của tài khoản này là mọi người đều có thể vào xem sao kê 24/7, bất kỳ lúc nào, không cần mật khẩu. Mọi khoản tiền thu vào và chi ra đều minh bạch. Với một tài khoản như vậy là một bước tiến, lật sang trang mới trong việc thiện nguyện, không ai phải réo tên ai sao kê khi mọi thứ đều minh bạch, tránh được nhiều hệ lụy và thị phi".

Thái Thùy Linh cho biết: "Ngay từ nhiều năm trước, tôi ý thức được mình là một nghệ sĩ, không có nghiệp vụ kế toán, điều hành và rất nhiều kĩ năng khác nên cách làm là những gì mình không giỏi thì tìm những người giỏi làm với mình.

Phải biết tối ưu nguồn lực, mình chỉ là người đứng ra khởi xướng và kết nối mọi người làm. Điều này mang lại hiệu quả hơn rất nhiều so với việc mình tự làm tất cả".

Tuy nhiên, Đại tá, Tiến sĩ, Luật sư Lê Ngọc Khánh (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) khẳng định, sao kê chưa đủ đảm bảo sự minh bạch trong làm từ thiện.

Ông Khánh phân tích: "Sao kê ngân hàng thì tiền vào ngân hàng và tiền ra ngân hàng. Nhưng khi đã ra khỏi ngân hàng rồi thì làm sao có thể kiểm soát được. Ví dụ một cá nhân vận động quyên góp được 100 tỷ đồng, rút ra 100 tỷ đồng từ ngân hàng nhưng sau khi rút ra thì tiêu vào việc gì, tiêu cho ai? Thì ai biết. Vì vậy chi cho ai, chi việc gì cần có danh sách, cần có sự ký nhận đầy đủ. Vì vậy, sau khi rút tiền từ ngân hàng ra thì tiêu cho ai, làm gì phải hết sức rõ ràng" - ông Khánh nhấn mạnh.

Nhiều nước trên thế giới từ lâu đã coi từ thiện là lĩnh vực hoạt động quan trọng của xã hội và có khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh. Cá nhân hay nhóm làm thiện nguyện đều gắn với một tổ chức được cấp phép. Ví dụ ở Anh, nước đầu tiên có Luật Từ thiện đã quy định cá nhân hay tổ chức kêu gọi từ thiện từ khoảng 5.000 bảng (khoảng 150 triệu VND) thì phải đăng ký hoạt động để cơ quan chức năng không chỉ có cơ chế quản lý, giám sát mà còn có cơ chế miễn giảm thuế. Singapore cũng có đạo luật chính thức về từ thiện từ năm 1983. Nhật Bản, Trung Quốc cũng cho phép một số hoạt động từ thiện hoạt động và những người làm hoạt động từ thiện sẽ được hưởng các ưu đãi về thuế. 

Các khách mời trong buổi tọa đàm thống nhất rằng Việt Nam cần xây dựng xây dựng đạo luật về từ thiện, trong đó lấy sự công khai, minh bạch làm kim chỉ nam để giúp các cá nhân có cơ hội làm từ thiện một cách đúng đắn và giúp công chúng có niềm tin.