Nghiên cứu mở rộng thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Sáng 23/12, phát biểu tại phiên họp chuyên đề đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, chuyên đề cần tập trung nghiên cứu mở rộng thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; làm rõ cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn, kinh nghiệm quốc tế; nghiên cứu để rút ra những vấn đề, quan điểm, định hướng lớn, nguyên tắc, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu.

Cơ quan soạn thảo đề án đã có đề nghị đúng hướng là chuyển dần một số chức năng hoạt động của Quốc hội về Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội viện dẫn mô hình hoạt động của Quốc hội một số nước cho thấy, Quốc hội chỉ xem xét, thông qua Hiến pháp, các đạo luật cơ bản; phần lớn các luật và việc quyết định một số vấn đề quan trọng của đất nước được giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tuy nhiên, đề án cũng cần đặt vấn đề về việc xem xét mở rộng thành phần Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nâng cao chất lượng hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội…

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh tới tính chuyên trách, chuyên nghiệp của đại biểu Quốc hội; tính toán kỹ về cơ cấu đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách và tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội.

Về cơ cấu tổ chức, Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý về cơ cấu của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Đây là đề án, không phải là văn bản quy định về tổ chức hoạt động nên không nhất thiết phải nêu rõ số lượng các cơ quan, mà chỉ nêu những vấn đề lớn, mang tính định hướng.

Chủ tịch Quốc hội nêu ví dụ, Quốc hội nhiều nước có Ủy ban Kiểm toán chỉ thực hiện một chức năng, nhưng không thể gộp cùng với Ủy ban Tài chính, Ngân sách vì hai cơ quan này cần độc lập với nhau. Trong khi đó, Tiểu ban Kiểm toán ở Quốc hội Việt Nam lại thuộc Ủy ban Tài chính, Ngân sách. Đây là vấn đề cần nghiên cứu thêm.

Về quy định đại biểu Quốc hội chuyên trách và đại biểu Quốc hội là ủy viên thường trực cũng cần nghiên cứu, giải thích căn cứ vào đâu để có sự phân công như thế.

Về vận động bầu cử, tiếp xúc cử tri, Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề cần nghiên cứu thêm về tính dân chủ xã hội chủ nghĩa trong hoạt động của đại biểu Quốc hội, dân chủ trong hoạt động của Quốc hội; cần có sự cải tiến, đổi mới hơn nữa về việc tương tác giữa đại biểu Quốc hội với cử tri, nhân dân.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cần nghiên cứu về thiết chế Tổng thư ký; tăng hoạt động chất vấn, giải trình tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; cải tiến việc lấy phiếu tín nhiệm để nâng cao hiệu quả, tác dụng; về mối quan hệ giữa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội với Hội đồng nhân dân.

Ông Vương Đình Huệ cho rằng vấn đề bồi dưỡng đại biểu dân cử để nâng cao chất lượng, năng lực hoạt động của đại biểu Quốc hội cần được quan tâm hơn vì đại biểu Quốc hội là trung tâm của Quốc hội, quyết định tới tính chuyên nghiệp và chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội; về cơ cấu thành viên của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội… 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ yêu cầu cần làm kỹ, làm rõ hơn về địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức, bộ máy tổ chức phục vụ hoạt động của Quốc hội; mối quan hệ của Quốc hội trong hệ thống chính trị; hoạt động của Quốc hội; chất lượng hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội; làm rõ phương thức hoạt động của Quốc hội là gì.

Chủ tịch Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh tới định hướng tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về việc tăng tính chuyên nghiệp của Quốc hội. Tính chuyên nghiệp được thể hiện qua mô hình tổ chức, các thiết chế, tăng dần số đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho phù hợp, nâng cao chất lượng và năng lực hoạt động của đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong phối hợp với các cơ quan khác.

Ông Vương Đình Huệ lưu ý, việc nghiên cứu, giải quyết chuyên đề này phải đặt trong mối tương quan với các chuyên đề khác và các đề án lớn trình Bộ Chính trị lần này để tránh trùng lắp về nội dung; về tính phổ quát của mô hình nhà nước pháp quyền và tính đặc thù của mô hình nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.