Theo lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), ông Haniyeh và một vệ sĩ thiệt mạng khi nơi ở của họ tại Tehran bị tập kích. Ông tham dự lễ nhậm chức của tân Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian hôm 30/7.
Các nhà phân tích cho rằng vụ ám sát gửi thông điệp đến Iran và các nước đồng minh rằng họ không nằm ngoài tầm với của Israel, ngay cả thủ đô Tehran. Sự việc cũng làm nổi bật khả năng hoạt động ngầm của Israel tại Iran.
Hiện Israel chưa lên tiếng về vụ việc, các quan chức Mỹ cũng cho biết nước này không liên quan.
Lỗ hổng an ninh Iran?
Vụ ám sát xảy ra chỉ vài giờ sau khi Israel tấn công chỉ huy cấp cao Hezbollah Fuad Shukr tại một thành trì ở Beirut, cho thấy ngay cả lực lượng ủy nhiệm mạnh nhất của Iran cũng có thể bị đánh bại nhanh chóng.
Hezbollah xác nhận cái chết của Shukr hôm 31/7 sau khi Israel công khai tuyên bố về cuộc tấn công.
“Việc ám sát nhân vật có tầm vóc như Haniyeh có thể nói là chưa từng có tiền lệ, và sự việc xảy ra chỉ vài giờ sau lễ nhậm chức tân Tổng thống Iran đã gửi một tín hiệu rõ ràng rằng Israel có khả năng và sẵn sàng nhắm vào các nhân vật quan trọng bất cứ lúc nào, bất cứ đâu”, Gregory Brew, nhà phân tích thuộc Eurasia Group đưa ra nhận định.
Farzan Sabet, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện đào tạo sau Đại học Geneva, mô tả việc ám sát thủ lĩnh Haniyeh là một "sự thất bại lớn của an ninh Iran", đồng thời chỉ ra một số nguyên nhân đằng sau.
Theo Sabet, sự yếu kém trong hệ thống an ninh tình báo Iran có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, như nền kinh tế ảm đạm và bất ổn xã hội, thiếu hụt nhân tài và nhân viên đáng tin cậy, cùng bộ máy an ninh không đủ tối ưu để đối phó với các mối đe dọa từ nước ngoài.
Người dân giương cờ trong cuộc biểu tình phản đối Israel sau vụ ám sát thủ lĩnh Hamas tại Tehran ngày 31/7. (Ảnh: Reuters)
Ông cho biết sự việc cũng có thể là hậu quả của việc phân bổ nhiều nguồn lực an ninh tình báo cho các mục tiêu trong nước, thay vì để đối phó với các mối đe dọa từ bên ngoài.
Sabet nhận định rằng sự việc khác so với các vụ ám sát trước đây của Israel tại lãnh thổ Iran - thường nhắm vào các nhân vật quân sự hoặc nhà khoa học hạt nhân, thay vì nhân vật chính trị như Haniye. “Iran lại một lần nữa không thể dự đoán được sự liều lĩnh của Israel, vì vậy có thể nói đây là một sự thất bại trong cả tư tưởng và hệ thống an ninh tình báo”.
Những kịch bản đáp trả nào Iran dành cho Israel?
Ali Khamenei, lãnh tụ tối cao của Iran, đã tuyên bố “trừng phạt nghiêm khắc” và nhấn mạnh rằng việc trả thù cho Haniyeh là nghĩa vụ của Iran, do sự việc xảy ra trên lãnh thổ Iran.
Các chuyên gia phân tích cho rằng Iran có thể đáp trả trực tiếp, tương tự việc phóng hàng trăm drone và tên lửa về phía Israel sau cuộc tấn công vào lãnh sự quán Iran tại Damascus vào tháng 4.
Ngoài ra, xét đến thời điểm vụ ám sát - chỉ vài giờ sau khi một chỉ huy cấp cao của Hezbollah bị nhắm đến - thì có khả năng Iran và các lực lượng đồng minh sẽ có phản ứng phối hợp.
Israel triển khai hệ thống phòng không Vòm Sắt đánh chặn các tên lửa bắn từ Iran ngày 14/4. (Ảnh AP/Tomer Neuberg)
Các hành động khác có thể gồm việc nhắm vào công dân Israel trên toàn cầu, gia tăng các hoạt động hạt nhân, gây gián đoạn các tuyến đường vận tải biển hoặc tấn công các cơ sở ngoại giao của Israel, Jason Brodsky, giám đốc chính sách của tổ chức UANI chia sẻ với tờ Al Arabiya English.
Tuy nhiên, do các điểm yếu nội bộ và sự yếu kém về quân sự của Cộng hòa Hồi giáo, đa số các nhà quan sát đều cho rằng Tehran khó có khả năng đối phó trước một cuộc chiến toàn diện với Israel hoặc Mỹ.
Bình luận