Khai thác lithium nở rộ ở Trung Quốc

Hàng loạt cụm lò luyện kim mọc lên như nấm ở các tỉnh miền nam Trung Quốc, trong đó có thành phố Nghi Xuân thuộc tỉnh Giang Tây - khu vực có triển vọng nhất về mỏ lithium. Đây cũng điểm khởi đầu trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm cắt giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu kim loại này cho ngành công nghiệp pin.

Các mỏ lithium ở Nghi Xuân chủ yếu tập trung hai thác kim loại từ một loại đá gọi là lepidolite. Thành phố đặt mục tiêu tăng gấp bốn lần sản lượng của mình lên khoảng 350.000 tấn lithium cacbonat (LCE) vào năm 2025, tương đương sản lượng của nhà xuất khẩu hàng đầu thế giới Australia vào năm ngoái.

Tuy nhiên, với chi phí sản xuất cao hơn nhiều so với các khu vực khai thác khác ở Trung Quốc, Nghi Xuân là nơi dễ bị tổn thương nhất trước sự sụt giảm giá lithium toàn cầu gần đây. Điều này đặt ra câu hỏi về việc làm thế nào để thành phố này đạt được mục tiêu đề ra.

Đồng thời, mối lo ngại ngày càng tăng về tác động môi trường của việc chiết xuất quặng liti từ lepidolite vẫn tiếp tục thách thức nỗ lực của Bắc Kinh. Đây cũng chính nguyên nhân khiến chính quyền Nghi Xuân từng phải đóng cửa một số nhà máy khai thác lithium.

Sau khi Trung Quốc chuyển sang kiềm chế cơn sốt hỗn loạn trong lĩnh vực này, sản lượng khai thác hàng tháng ở Nghi Xuân đã giảm khoảng 1/3. Bắc Kinh cũng cắt giảm trợ cấp xe điện EV gián tiếp ảnh hưởng đến nhu cầu lithium và làm phá giá mặt hàng này.

"Nhiều khoản đầu tư vào Nghi Xuân hiện đang gặp rủi ro sau khi giá giảm trong năm nay", Yang Yaohua, nhà phân tích tại Guosen Futures, cho biết.

Theo phân tích của ngân hàng Macquarie (Australia), với nhu cầu lithium toàn cầu được dự báo sẽ tăng 76% lên 1,57 triệu tấn LCE từ năm 2022 đến năm 2025, Bắc Kinh sẽ muốn đẩy mạnh sản lượng trong nước. Trong đó, Nghi Xuân -  thành phố được mệnh danh là “mỏ lepidolite” - đang dẫn đầu nỗ lực đó.

Thách thức chi phí

Đối với các nhà sản xuất vật liệu pin, vị trí địa hình trời phú của Nghi Xuân là điểm thu hút họ tới khai thác. Các mỏ lithium tại Nghi Xuân dễ tiếp cận hơn so với các hồ nước mặn trên cao nguyên phía tây của Trung Quốc và hay địa hình đá spodumene ở tỉnh Tứ Xuyên về phía tây nam.

Để thu hút đầu tư, thành phố đã tung ra hàng loạt những thương vụ mời chào hấp dẫn trong những năm gần đây như mua cổ phần của các công ty khai thác để thúc đẩy các nhà sản xuất vật liệu pin không có mỏ ở nước ngoài rót vốn đầu tư. Đây là một chiến lược thông minh giúp thành phố tiến gần hơn đến mục tiêu sản xuất 500.000 tấn lithium cacbonat mỗi năm từ lepidolite và các nguồn khác.

Arena Yang, nhà phân tích kim loại pin tại CRU có trụ sở tại Thượng Hải cho biết: “Trước đây có rất ít nhà sản xuất pin ở Thanh Hải và việc khai thác từ các hồ nước muối ở khu vực cao nguyên Thanh Hải và Tây Tạng còn rất hạn chế trong thời tiết mùa đông lạnh giá”. Bởi vậy, để so sánh với Nghi Xuân thì sự phát triển ở các khu vực giàu lithium khác còn kém xa.

Tuy nhiên, Nghi Xuân phải đối mặt với bất lợi lớn về chi phí. Các nhà phân tích cho biết, việc tách lithium khỏi lepidolite có thể tốn tới 100.000 nhân dân tệ (gần 400 triệu đồng) mỗi tấn, trong khi đó quá trình tương tự đối với nước muối chỉ tốn 40.000-50.000 nhân dân tệ và 50.000-60.000 nhân dân tệ đối với spodumene.

Sự chênh lệch chi phí sẽ có thể vượt khỏi tầm kiểm soát khi Bắc Kinh cắt trợ cấp xe điện khiến giá lithium giảm mạnh.

Ông Yang, nhà phân tích của Guosen, cho biết: “Chi phí khai thác cao hơn là điều đáng lo ngại, đặc biệt là nếu giá lithium vẫn có xu hướng giảm”. Ông dự đoán giá lithium sẽ giảm từ mức 320.000 nhân dân tệ hiện nay xuống 100.000 nhân dân tệ ngay trong năm tới do thặng dư toàn cầu.