Bàn gần nhất của Văn Đức cho tuyển Việt Nam là pha lập công vào lưới Philippines ở lượt đi bán kết AFF Cup 2018. Kể từ đó, trải qua 12 trận ở các giải chính thức, Văn Đức chưa có thêm một lần lập công.
Điều kỳ lạ là anh vẫn đá chính, thậm chí được HLV Park Hang-seo tin tưởng tuyệt đối.
Kỳ lạ Văn Đức
Văn Đức chưa từng mắn bàn thắng ở các đội tuyển Việt Nam. Là trụ cột trong 3 chiến dịch U23 châu Á, Asian Games và AFF Cup hồi 2018, Văn Đức chỉ 4 lần lập công. AFF Cup là giải duy nhất Văn Đức ghi trên 1 bàn. Những giải khác, anh thường chỉ có một pha lập công.
Ở Asian Cup 2019, Văn Đức thậm chí không ghi bàn nào, dù đá chính cả 5 trận.
Phan Văn Đức (20) chắc suất trên tuyển Việt Nam.
Phong độ của Văn Đức ở đội tuyển trái ngược hẳn với hình ảnh của chính anh tại CLB. Cũng năm 2018, Văn Đức ghi 9 bàn sau 19 trận cho SLNA, đạt hiệu suất lý tưởng với một tiền đạo lùi.
Cũng trong năm đó, Văn Đức giành Quả bóng Đồng Việt Nam. Nhiều người tin rằng nếu không có bàn quyết định mang về ngôi vương AFF Cup 2018 tại Mỹ Đình, Nguyễn Anh Đức sẽ phải nhường vị trí số hai cho Phan Văn Đức trong cuộc bầu chọn.
Quả bóng Vàng Việt Nam được bầu bởi HLV, đội trưởng các CLB V.League cùng một số nhà báo. Nó là sự đánh giá trọn vẹn, đầy đủ từ cả người trong nghề lẫn giới quan sát cho tài năng của một cầu thủ. Văn Đức ở đó nghĩa là ngay cả khi không ghi nhiều bàn, anh vẫn được giới chuyên môn thừa nhận hơn những Lương Xuân Trường, Nguyễn Công Phượng hay Đỗ Hùng Dũng.
Chuỗi 12 trận tịt ngòi của Phan Văn Đức là một vấn đề. Nhưng 12 trận đó tới từ đâu?
5 trong số đó diễn ra ở Asian Cup 2019, 4 tới từ vòng loại World Cup, 3 ở vòng knock-out AFF Cup. Đó đều là những trận đấu căng thẳng, có độ khó cao trước các đối thủ mạnh.
Những người trách Phan Văn Đức có lẽ quên rằng tuyển Việt Nam có hàng công yếu nhất bảng B vòng loại thứ ba World Cup. Và tất cả có lẽ quên rằng đội bóng của thầy Park chưa từng giỏi tấn công. Và người hâm mộ có lẽ cũng quên rằng chính Văn Đức đã ghi 2 bàn trong 5 trận đầu AFF Cup, khi chúng ta được gặp các đối thủ vừa tầm tại khu vực.
Chuyên gia Phan Anh Tú giải thích: “Những trận tuyển Việt Nam vừa đá với UAE và Saudi Arabia, có mấy người bùng nổ được ngoài Quang Hải? Đá với đội mạnh mà đòi ai cũng bùng nổ thì chúng ta về Đông Nam Á mà chơi. Chúng ta đã gặp các đội bóng mạnh hơn so với 2 năm trước nên cơ hội ghi bàn không còn nhiều. Nếu gặp các đội vừa tầm, tôi tin chắc Văn Đức và nhiều người khác sẽ bùng nổ”.
“Nên nhớ, vai trò của Đức không phải là bùng nổ. Nhiệm vụ của cậu ấy là kết nối từ hàng dưới lên trên của tuyển Việt Nam. Cậu ấy có nhạy cảm kiểm soát bóng, giữ, nhả đúng thời điểm. Cậu ấy chuyền bóng thông minh, hợp lý. Văn Đức là người cực kỳ quan trọng trong đấu pháp phản công của tuyển Việt Nam”, cựu Tổng thư ký VFF phân tích.
Văn Đức quan trọng thế nào?
Một tiền đạo được định nghĩa bởi những bàn thắng. Nhưng Văn Đức không có điều đó ở đội tuyển. Bởi vậy, anh chìm lấp sau những vinh quang của đồng đội, đôi khi phải lùi lại dưới ánh đèn sân khấu mà những cầu thủ ghi bàn mới là tâm điểm.
Nhưng thế không có nghĩa Văn Đức kém quan trọng.
Video: Văn Đức mở ra cơ hội cho Quang Hải sút tung lưới Ả Rập Xê Út
Thống kê của Liên đoàn Bóng đá Châu Á (AFC) cho thấy tuyển Việt Nam dồn 47,6% thời lượng bóng cho biên phải, nơi Nguyễn Quang Hải góp mặt. Cánh trái của Văn Đức chỉ có 31,9% giữ bóng. Trong tổ chức chiến thuật, cánh Quang Hải thiên về công, cánh Văn Đức thiên về thủ. Nhưng đó không phải thứ phòng ngự thụ động.
Quay ngược vài chục giây trước khi Quang Hải phá lưới Ả Rập Xê Út, ta sẽ nhận ra người cướp bóng từ chân cầu thủ đối phương là Văn Đức. Anh cũng là người thực hiện đường chọc khe cho Vũ Văn Thanh băng xuống, trước khi mở ra cơ hội cho Quang Hải.
Bàn thắng của Quang Hải là điều “nằm ngoài tính toán” của đội chủ nhà. Và điều đó bắt đầu từ đôi chân Văn Đức.
Các thống kê không nói dối. So với người đồng đội ở biên đối diện, Văn Đức có vai trò kết nối rõ ràng hơn.
Anh thực hiện 22 đường chuyền, nhiều hơn Quang Hải (16), chỉ kém hậu vệ cùng biên Văn Thanh (24). Tỷ lệ chuyền bóng chính xác của Văn Đức ở nửa sân đối thủ là 57,1%, hơn hẳn Quang Hải (44,4%).
Anh cũng đồng thời thực hiện 2 cú tắc bóng, 2 lần ngăn chặn tình huống tấn công mà một trong số đó đã dẫn tới bàn thắng của Quang Hải. Đá ở biên trái hàng tiền vệ, Văn Đức vẫn có 30 lần thu hồi bóng, cao nhất đội hình tuyển Việt Nam.
Người hâm mộ có thể thể đánh giá thấp Văn Đức. Nhưng thống kê thì không. Bảng điểm của hệ thống dữ liệu bóng đá Instat chấm Văn Đức 260 điểm, cao thứ hai đội hình tuyển Việt Nam, chỉ xếp sau Quang Hải (289 điểm).
Đó cũng là quan điểm của ông Park. Chiến lược gia người Hàn Quốc đã giữ Văn Đức đá chính 4 trận liên tiếp ngay sau khi anh trở lại đội tuyển từ chấn thương nặng hồi năm 2019.
Chuyên gia Phan Anh Tú phân tích: “Vì sao giữa bao nhiêu cầu thủ, Phan Văn Đức vẫn được xếp đá chính từ trận này qua trận khác. Anh ta là người hòa nhập, thực hiện lối chơi, ý tưởng của thầy Park rất tốt. Nói Văn Đức không hay là sai, cậu ấy vẫn là mắt xích rất quan trọng của tuyển Việt Nam, đặc biệt trong lối chơi của thầy Park”.
Khác biệt giữa SLNA và tuyển Việt Nam
Vai trò của Văn Đức còn cần xem xét một cách rõ ràng hơn dựa trên khác biệt giữa tuyển Việt Nam và SLNA. Tại CLB, Văn Đức là tiền đạo, tâm điểm của mọi đường lên bóng, ngôi sao lớn nhất được cả đội phục vụ và luôn chơi gần khung thành.
Bản đồ nhiệt cho thấy tầm hoạt động rất rộng của Phan Văn Đức. Đồ họa: AFC.
Lên tuyển, vị trí cao nhất của Văn Đức chỉ là tiền đạo cánh. Anh nhiều lúc đá tiền vệ trái trong sơ đồ 3 tiền vệ giữa, thậm chí được thử nghiệm cả ở vị trí chạy cánh. Ở tuyển, Quang Hải mới là tiền vệ công số một, còn Văn Đức thường chơi xa khung thành.
Bản đồ nhiệt ở trận gặp Saudi Arabia cho thấy Văn Đức hoạt động khắp mặt sân, di chuyển ở cả hai hành lang. Anh hiếm khi có dịp góp mặt ở 1/3 sân Saudi Arabia nhưng vẫn kịp để lại dấu ấn với pha đoạt bóng rồi phát động cho Quang Hải ghi bàn.
Chuyên gia Phan Anh Tú giải thích: “Nếu không phải Văn Đức, chúng ta thử xem sẽ xếp ai được ở vị trí đó? Ông Park cần cậu ấy để cả cỗ máy trơn tru hơn. Không phải ông ấy ưu ái Văn Đức mà bởi cậu ấy luôn hoàn thành vai trò của mình. Chúng ta cứ bảo Văn Toàn hay hơn Văn Đức nhưng vì sao Toàn dự bị còn Đức đá chính?”
Có một thống kê đáng chú ý liên quan tới bộ đôi này. 5 trận đầu vòng loại World Cup, khi Đức vẫn chấn thương, Toàn đá chính hết. 3 trận gần nhất có Đức, Toàn đều ngồi ngoài. Cả hai đều nằm trong lứa học trò đầu tiên của thầy Park, đều cùng ông chinh phục vinh quang Thường Châu. Nên ta không thể nói ông ưu ái ai hơn trong 2 người.
Và cũng đừng ngạc nhiên nếu tối mai, Văn Đức lại xuất phát trước Australia.
Bình luận