Giới thượng lưu Kazakhstan chuyển khối tài sản khổng lồ sang Anh

Vào năm 2016, Cựu Thủ tướng Anh David Cameron cam kết tại Hội nghị Thượng đỉnh Chống tham nhũng rằng sẽ chấm dứt tình trạng người nước ngoài coi Anh là nơi cất giữ tài sản bí mật. Nhưng kể từ đó đến nay, vẫn chưa có đề xuất nào về việc hạn chế chủ sở hữu ngoại quốc đối với bất động sản ở Vương quốc Anh được đưa ra.

Quan chức Anh David Lammy cho biết: “Chính phủ đã thất bại trong việc nắm bắt vai trò của Vương quốc Anh trong vấn nạn rửa tiền, tham nhũng và tài chính bất hợp pháp. London hiện là điểm đến ưa thích của giới tinh hoa trên thế giới để tích trữ tài sản bất minh”.

Khối tài sản khổng lồ ở Anh

Một phần lớn khối tài sản được giới thượng lưu Kazakhstan đưa sang Vương quốc Anh. Chúng gồm số bất động sản trị giá hàng trăm triệu bảng Anh ở London và miền Nam nước Anh.

Theo một báo cáo do công ty Thinktank Chatham House công bố vào tháng trước, giới thượng lưu Kazakhstan đã thu mua 34 bất động sản trị giá khoảng 530 triệu bảng Anh (tương đương với khoảng 719,6 triệu USD) kể từ năm 1998 đến năm 2002. Không chỉ vậy, các chuyên gia cho rằng danh mục đầu tư hiện có rất có thể chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”, vì nhiều công ty ở Anh không tiết lộ chủ sở hữu của bất động sản.

Tác giả của báo cáo, giáo sư John Heathershaw tại đại học Exeter, cho biết phần lớn số bất động sản này liên quan đến các thành viên thuộc giới cầm quyền thân cận với họ.

Các bất động sản mà giới thượng lưu Kazakhstan mua trong nhiệm kỳ của Tổng thống Nazarbayev bao gồm nhà riêng của Hoàng tử Andrew, công viên Sunninghill ở Berkshire - được mua vào năm 2007 với giá 15 triệu bảng Anh (khoảng 20,3 triệu USD) bởi nhà tài phiệt Timur Kulibayev, con rể của Cựu Tổng thống Kazakhstan. Đầu năm 2020, con gái của ông Nazarbayev là Dariga Nazarbayeva và cháu trai Nurali Aliyev sở hữu khối tài sản trị giá ít nhất 80 triệu bảng Anh (108,6 triệu USD) ở London. 

Để theo dõi những tài sản trên, Cơ quan Tội phạm Quốc gia Anh đã áp dụng lệnh về tài sản không giải thích được đối với một biệt thự ở Đại lộ Bishops, một căn hộ ở Chelsea và một dinh thự ở Highgate, phía Bắc London. Tuy nhiên các lệnh này bị một thẩm phán bác bỏ vì NCA không chứng minh được tính bất minh của các tài sản.

London - nơi giấu tài sản lý tưởng

Theo phân tích của giáo sư Heathershaw, thủ đô London của Anh là địa điểm tẩu tán tài sản phổ biến của giới tinh hoa cầm quyền bởi nơi này là một trung tâm tài chính và quốc tế toàn cầu. Tại London, người mua có thể dễ dàng tìm được hàng loạt công ty cung cấp dịch vụ pháp lý uy tín. Thành phố này cũng đem lại cơ hội hợp tác với nhiều nhân vật có ảnh hưởng trong giới chính trị, hoàng gia và doanh nhân.

“London thực sự rất quan trọng đối với giới tinh hoa cầm quyền ở Kazakhstan, bao gồm các mối quan hệ mà họ phát triển được với những nhân vật như Tony Blair và Hoàng tử Andrew”, giáo sư Heathershaw nói.

Chuyên gia kinh tế Oliver Bullough cho rằng các cuộc bạo loạn ở Kazakhstan có liên quan mật thiết đến việc của cải của đất nước không ngừng “chảy” tới các thành phố như London, đặc biệt là khi chỉ 162 người kiểm soát tới một nửa tổng tài sản của Kazakhstan.

“Giới tinh hoa của Kazakhstan đã khai thác một lượng lớn của cải và để lại rất ít cho những người bình thường, và cơ sở giúp họ khai thác của cải là Vương quốc Anh”, ông Bullough nói.

Ben Cowdock, trưởng nhóm điều tra tại Tổ chức chống tham nhũng Minh bạch Quốc tế Vương quốc Anh, cho biết Anh cần xem xét việc áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các tầng lớp cầm quyền Kazakhstan có khả năng đã hưởng lợi từ các khoản tiền bất chính. Tuy nhiên, ông cũng lo ngại rằng sẽ rất khó để thực hiện điều này bởi Kazakhstan về cơ bản đã hợp pháp hóa tham nhũng - giới cầm quyền tại quốc gia này nắm quyền kiểm soát tất cả tài sản của đất nước.

Phát ngôn viên của chính phủ Anh cũng lên tiếng về vấn đề Kazakhstan. Theo đó, chính phủ sẽ thiết lập một sổ đăng ký quyền sở hữu dành cho các thực thể ngoại quốc sở hữu bất động sản ở Vương quốc Anh - đây là biện pháp nhằm chống rửa tiền và nâng cao sự minh bạch trên thị trường bất động sản Anh: “Sổ đăng ký phải cân bằng giữa việc cải thiện tính minh bạch và giảm thiểu gánh nặng đối với hoạt động thương mại hợp pháp”.