ĐBQH: Phải chấm dứt tình trạng mua nhà xã hội kiểu 'bốc thăm trúng thưởng'

Cho ý kiến về Luật Nhà ở (sửa đổi) tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách sáng 29/8, đại biểu Lê Thanh Hoàn (Đoàn Thanh Hóa) tán thành với quy định giao Tổng Liên đoàn Lao động tham gia phát triển nhà ở lưu trú cho công nhân.

"Đồng thời, cần có chủ trương khuyến khích các tổ chức hoạt động phi lợi nhuận khác tham gia tích cực hơn vào việc phát triển nhà ở xã hội. Có chính sách cụ thể để chấm dứt tình trạng mua nhà xã hội kiểu "bốc thăm trúng thưởng" trong thời gian vừa qua", đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn nhấn mạnh.

Tuy nhiên, trên thực tế việc phát triển nhà ở còn hướng đến quyền sở hữu nhà ở dưới góc độ là tài sản hơn là vai trò mấu chốt của nhà là để ở.

"Theo điều tra dân số và nhà ở năm 2019, tỷ lệ sở hữu nhà ở của các gia đình Việt Nam là 88,1%, thuộc nhóm cao nhất thế giới. Vậy tại sao nhu cầu nhà ở tại các đô thị vẫn là vấn đề bức thiết?", ông Hoàn đặt vấn đề và đề nghị nghiên cứu thấu đáo, tiếp cận theo hướng nhà là để ở không phải là để đầu cơ với kỳ vọng sinh lời trong tương lai.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn cho rằng cần có một chính sách lớn về "nhà ở đầu tiên" nhằm ưu đãi những người mua nhà lần đầu. Hạn chế cấp tín dụng với ngôi nhà thứ hai, đánh thuế chuyển nhượng tài sản và nhà ở theo các mức tăng dần và theo tỷ lệ nghịch với thời gian sở hữu.

"Miễn thuế thu nhập từ cho thuê nhà ở xã hội cũng như cho thuê nhà với giá nhà ở xã hội. Cần hạn chế đến mức tối đa tình trạng người mua nhà ở xã hội sau thời gian mua 5 năm và bán thì giá trị tăng đến 2 đến 3 lần so với lúc mua", ông Hoàn kiến nghị.

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Thanh Hoá nhấn mạnh phải xác định rõ là Nhà nước có chính sách hỗ trợ để người có thu nhập thấp, có chỗ ở không phải để tạo ra thu nhập cao trong tương lai cho người mua nhà ở xã hội; cũng như nhà ở xã hội không phải cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ dưới mọi hình thức. 

Theo ông Hoàn, thời gian tới sẽ có 2 thách thức đối với thị trường nhà ở. Thứ nhất là tỷ lệ di cư từ nông thôn lên thành thị có khả năng tiếp tục tăng.

Ông Lê Thanh Hoàn dẫn thống kê năm 2019, cả nước khoảng 6,4 triệu người di cư (chiếu 7,3% dân số). Người nhập cư chiếm 12,3% dân số các đô thị, cứ 1.000 người sống ở đô thị đặc biệt thì có 200 người nhập cư.

"Khả năng này dẫn đến nhu cầu nhà ở tại các đô thị trong 1-2 thập kỷ tới vẫn tăng mạnh, cùng với đó là giảm nhu cầu nhà ở tại nông thôn", ông Hoàn nói.

Thách thức thứ hai được vị đại biểu đưa ra là vấn đề già hoá dân số. Theo đó, tuổi thọ trung bình Việt Nam liên tục tăng, năm 2019 là 73,6 tuổi, dự báo người trên 75 tuổi sẽ tăng gấp đôi và đạt 5 triệu người vào năm 2035. Đến năm 2050, Việt Nam sẽ tương đương với các nước dân số già như Nhật Bản, Hàn Quốc...

Ông Lê Thanh Hoàn nhìn nhận, tỷ lệ người già ở đô thị tăng do tốc độ đô thị hoá tăng nhanh, tác động của già hoá dân số đối với thị trường nhà đất rất phức tạp. Đó là làm tăng nhu cầu về nhà ở cho người cao tuổi, đồng thời làm giảm quy mô của hộ gia đình...

"Tôi đề nghị trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia và trong Chương trình phát triển nhà ở cấp tỉnh cần căn cứ về quy mô dân số, tỉ lệ di cư dân di cư để phát triển nhà ở cho phù hợp, đặc biệt là nhà ở xã hội. Từ đó xác định sẽ dựng xây dựng nhà ở xã hội đến khi nào, đáp ứng cho ai và ai sẽ là người cung cấp", ông Hoàn nói.

Từ những phân tích trên, ông Hoàn cũng cho rằng cần nghiên cứu chính sách đồng bộ để giải quyết việc làm ở nông thôn, hạn chế tình trạng di dân về đô thị.