Đại biểu Quốc hội: 'Giá là giá, phí là phí, không thể lẫn lộn được'

Sáng nay 4/6, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể là vị "tư lệnh" ngành đầu tiên trả lời chất vấn trực tiếp tại Kỳ họp thứ 5. Xung quanh câu chuyện BOT, những ngày gần đây, người dân đặc biệt quan tâm đến việc chuyển từ “phí” sang “giá”.

Bình luận vấn đề này, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế, đại biểu Quốc hội (ĐBQH đoàn Quảng Trị) Đỗ Văn Sinh khẳng định: "Chắc chắn chúng ta cần phải làm rõ, để cách quản lý phải theo hướng rất mạch lạc. Giá là giá, phí là phí, không thể lẫn lộn hai lĩnh vực với nhau được".

Đại biểu Sinh cũng lý giải cách gọi câu chuyện phí. Trên thực tế, chúng ta quen sử dụng từ “phí” rất lâu rồi, ví dụ như “học phí”, hay “viện phí”… Tất cả đều gắn với đời sống hàng ngày của chúng ta từ rất lâu và đã được thể hiện trong pháp luật.

"Thời kỳ đó, tất cả được Nhà nước bao cấp, từ đầu tư cho bệnh viện cho đến giáo dục. Sau đó, thu một phần, chứ không phải thu toàn bộ. Tức là phí đó chỉ được thu một phần trong toàn bộ chi phí đã bỏ ra. Thực chất, gọi đầy đủ phải là chi phí để sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh, chi phí để sử dụng dịch vụ đường bộ.

Bây giờ chúng ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường. Đặc biệt, trong bối cảnh ngân sách nhà nước hiện nay còn đang rất khó khăn, chúng ta phải huy động các nguồn lực khác.

Rõ ràng, khi chúng ta huy động nhà đầu tư bỏ vốn ra đầu tư thì người ta phải tính đủ chi phí để thu lại, chứ họ không thể cho không được. Và cái người ta muốn thu lại chính là chi phí đầy đủ và được xác định. Đó chính là giá sử dụng dịch vụ.

Tất nhiên, tôi cũng phải nhấn mạnh rằng, đây là tài sản công thì chúng ta phải quản lý cho chặt chẽ", đại biểu Sinh nói.

Tuy nhiên, nhiều người dân lo lắng là khi chuyển từ cơ chế phí sang cơ chế giá sẽ bị đẩy giá lên cao.

"Tôi cho rằng, bản chất ở đây là chúng ta kiểm soát được các dự án ngay từ ban đầu. Toàn bộ tổng đầu tư dự án có đúng không, kết cấu công trình có đảm bảo hay không? Trên cơ sở tính toán lưu lượng dòng xe trên quãng đường đó bao nhiêu, từ đó tính ngược lại mức thu, thời gian.

Làm sao đến một thời gian nhất định nào đó, nhà đầu tư thu lại vốn, rồi trả lại công trình đó cho nhà nước. Nếu kéo dài thời gian thu vốn thì chi phí sử dụng giảm xuống, còn nếu thu ngắn lại thì chi phí tăng lên", đại biểu Sinh bày tỏ.

Vị Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng ở đây có vai trò của Nhà nước, khi xác định công trình kết cấu hạ tầng là tài sản công, chúng ta phải quản lý theo trình tự tài sản công. Chính phủ đang làm việc đó. Việc quản lý bắt đầu từ khâu đề ra đến khâu thực hiện, vận hành dự án, làm sao đảm bảo hài hòa lợi ích của cả ba bên như tôi vừa nói.

Vị đại biểu Quảng Trị cho rằng khâu đầu vào, tự lựa chọn nhà đầu tư cũng phải đảm bảo minh bạch.

"Rõ ràng câu chuyện này cũng phải hết sức minh bạch. Trước kia có chuyện nhà đầu tư đề xuất ra và chúng ta chỉ định thầu. Bây giờ ai đề xuất cũng được, nhưng phải được cơ quan nhà nước duyệt dự án đầu tư đó và chúng ta tổ chức đấu thầu công khai, minh bạch.

Về vốn vay, Chính phủ sẽ quy định rất rõ, BOT đầu tư phải có vốn tối thiểu 20% tổng vốn dự án đó, còn trước kia chỉ dưới 15%. Nhà đầu tư phải chứng minh đủ năng lực tài chính, năng lực kỹ thuật thì mới được triển khai dự án", đại biểu Sinh nêu ý kiến.

Cũng có cùng quan điểm này, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho biết vấn đề liên quan đến các dự án giao thông đầu tư theo hình thức BOT đã được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giám sát gần đây nhưng vì đại biểu vẫn rất quan tâm và nhận được nhiều ý kiến của người dân nên kỳ này vẫn được đưa ra chất vấn.

Về việc dự kiến ban đầu có mời Chủ tịch UBND một số tỉnh, thành tham gia trả lời nhưng sau đó không có trong chương trình chất vấn, Trưởng Ban Dân nguyện cho biết, Quốc hội chỉ chất vấn những người do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn nên lãnh đạo địa phương không phải là đối tượng chính để chất vấn, nhưng trong một số trường hợp người điều hành có thể mời họ cung cấp thêm thông tin vì thường có thành phần HĐND và UBND được mời dự khán.

Bên cạnh đó, bà Hải cho rằng không chỉ 4 bộ trưởng được chọn mới phải đối diện với các câu hỏi mà nhiều bộ trưởng khác cũng phải phối hợp trả lời.

“Cách thức tổ chức chất vấn đã có cải tiến rất nhiều nên không phải chỉ 4 Bộ trưởng được chọn mới phải đối diện với các câu hỏi mà đại biểu Quốc hội nêu ra mà nhiều Bộ trưởng khác phải phối hợp cùng trả lời, đặc biệt còn có các Phó Thủ tướng phụ trách các lĩnh vực. Tất cả đều là đối tượng mà cử tri theo dõi và gửi gắm đến ĐBQH để đánh giá mức độ tín nhiệm trong kỳ họp sau” – Trưởng Ban Dân nguyện nói.