Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Năng động, thực chất và có chiều sâu

Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Lý Khắc Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã có chuyến thăm chính thức nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, dự Hội chợ Trung Quốc – ASEAN (CAEXPO) và Hội nghị Thượng đỉnh thương mại và đầu tư Trung Quốc – ASEAN (CABIS) lần thứ 13 tại Nam Ninh, Trung Quốc từ ngày 10 – 15/9/2016. Phải khẳng định rằng đây là chuyến thăm thành công bởi nó đã mở ra một trang mới năng động hơn nhằm củng cố và duy trì cục diện hữu nghị, hướng tới hành động thực chất, tạo đà phát triển lành mạnh, có chiều sâu cho quan hệ Việt - Trung.

Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng, có quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời. Hai nước có nhiều điểm tương đồng và gần giống nhau trong văn hóa xã hội. Kể từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1991 đến nay, về tổng thể, quan hệ Việt Nam - Trung Quốc phát triển nhanh chóng và sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, đem lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Hai nước đã xác lập quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, triển khai hàng chục cơ chế hợp tác đa dạng ở mọi cấp, mọi ngành.

Chuyến thăm Trung Quốc lần đầu tiên của lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước và Chính phủ Trung Quốc sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã cho thấy chính sách nhất quán Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trước sau như một hết sức coi trọng việc củng cố và tăng cường quan hệ láng giềng hữu nghị truyền thống và đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc, coi đây là một trong những ưu tiên hàng đầu, trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.

Đồng thời, thể hiện vai trò của Việt Nam là một thành viên tích cực và trách nhiệm của Cộng đồng ASEAN trong việc thúc đẩy sự phát triển của Cộng đồng ASEAN nói chung và quan hệ ASEAN-Trung Quốc nói riêng, vì lợi ích của nhân dân mỗi nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Với việc giới chức lãnh đạo hai nước đi sâu trao đổi về các biện pháp thúc đẩy quan hệ song phương phát triển ổn định, lành mạnh trong thời gian tới, bao gồm việc duy trì gặp gỡ, tiếp xúc giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, có thể khẳng định các bên đều có thiện chí tích cực giải quyết những vấn đề, vướng mắc còn tồn tại, nhằm đưa quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước bước vào giai đoạn phát triển mới, chất lượng, hiệu quả và bền vững cũng như cùng nhau kiểm soát tốt bất đồng trên biển, kiên trì giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông và khu vực.

Không những thế, việc Chính phủ Trung Quốc nhiệt liệt hoan nghênh Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sang thăm chính thức nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và dự Hội chợ CAEXPO và CABIS lần thứ 13 tại Nam Ninh, Quảng Tây càng chứng tỏ quốc gia láng giềng đánh giá cao và tin tưởng chuyến thăm góp phần tích cực cho sự phát triển của quan hệ hai Đảng, hai nước; cũng như sự coi trọng của Chính phủ Việt Nam đối với quan hệ Trung - Việt.

Với đánh giá này, rõ ràng Chính phủ Trung Quốc luôn coi trọng phát triển quan hệ với Việt Nam; kiên trì phương châm láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài với Việt Nam; mong muốn hai bên duy trì tiếp xúc cấp cao, tăng cường tin cậy chính trị, thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác thực chất, mở rộng giao lưu nhân văn, củng cố quan hệ hữu nghị truyền thống, kiểm soát tốt bất đồng, thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Trung - Việt phát triển ổn định, lành mạnh, bền vững.

Trong bối cảnh, Việt Nam và Trung Quốc đang có nhiều dự án quan trọng tăng cường kết nối chiến lược phát triển, thúc đẩy kết nối giữa khuôn khổ “hai hành lang, một vành đai” với sáng kiến “một vành đai, một con đường”; có nhiều dự án hợp tác sản xuất trên các lĩnh vực như: Vật liệu xây dựng, công nghiệp phụ trợ, máy móc thiết bị, điện lực, năng lượng tái tạo... Chuyến thăm chính thức Trung Quốc và tham dự CAEXPO và CABIS của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa qua, càng cho thấy lãnh đạo hai nước mong muốn tập trung thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực.

Cho đến nay, về thương mại, Trung Quốc là bạn hàng lớn nhất của Việt Nam, còn Việt Nam trở thành bạn hàng lớn hàng đầu của Trung Quốc ở Ðông Nam Á, với kim ngạch song phương năm 2015 đạt 66,6 tỷ USD, tăng 13,7% so với năm 2014. Đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam tiếp tục tăng nhanh chóng cả về số lượng, quy mô và địa bàn đầu tư... Hiện Trung Quốc có 1.500 dự án đầu tư tại Việt Nam, với tổng vốn đăng ký 10,86 tỷ USD, đứng thứ 9 trong tổng số 116 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam.

Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2016, Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong tất cả các nước ASEAN. Với lợi thế này, hai bên khẳng định sẽ áp dụng các biện pháp hữu hiệu thúc đẩy thương mại song phương phát triển cân bằng, bền vững trong quá trình thực hiện mục tiêu đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 100 tỷ USD vào năm 2017 cũng như định hình chương trình hợp tác kinh tế thương mại, ổn định, dài hạn trong 5 năm tới.

Về phần mình, Việt Nam cũng mong muốn và sẵn sàng thông qua CAEXPO và CABIS lần thứ 13 thúc đẩy giao lưu hữu nghị, tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư với Trung Quốc và các nước ASEAN, góp phần cho hòa bình, ổn định và phồn thịnh của khu vực. Với tư cách là Quốc gia danh dự, CAEXPO cũng được coi là cơ hội để 137 doanh nghiệp Việt Nam tham gia hội chợ với  quy mô lớn nhất từ trước đến nay sau nước chủ nhà, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tìm hiểu nhu cầu hợp tác với các doanh nghiệp Trung Quốc và ASEAN, mở rộng thị trường xuất khẩu, đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu cũng như thúc đẩy sản xuất trong nước.

Tuy nhiên, vẫn phải thừa nhận một thực tế rằng mặc dù hàng Việt có mặt tại Trung Quốc từ ngay sau khi hai nước bình thường hóa quan hệ (1991), vậy nhưng những mặt hàng được xem là thế mạnh của Việt Nam hiện vẫn chỉ dừng lại ở những địa phương sát biên giới hai nước và giá trị mang lại cũng chưa cao.

Việc hàng hóa Việt Nam vắng bóng tại thị trường Trung Quốc phần nào cho thấy các doanh nghiệp Trung Quốc đang bỏ ngỏ một cách đáng tiếc thị trường Đông Nam Á, bởi có những quốc gia Đông Nam Á như Thái Lan, với cơ cấu hàng hóa xuất khẩu khá giống Việt Nam nhưng vẫn có thể xuất siêu vào Trung Quốc.

Ngoài ra, không thể phủ nhận hợp tác kinh tế thương mại vẫn còn tồn tại vấn đề nhập siêu cũng như xuất nhập khẩu qua biên giới chưa được ổn định, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam có một số dự án gặp vấn đề về chất lượng, tiến độ dẫn đến bức xúc của người dân hai bên và đây là vấn đề hai bên cần tập trung sớm giải quyết. 

Liên quan đến các vấn đề biên giới lãnh thổ, mặc dù thừa nhận trở ngại lớn nhất trong quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc là quan điểm khác nhau giữa hai nước trong vấn đề Biển Đông, song lãnh đạo hai bên nhất trí duy trì những kênh trao đổi và tiếp xúc cấp cao nhằm tháo gỡ những bế tắc xung quanh vấn đề biển đảo.

Với kết quả lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước đạt được nhận thức chung quan trọng về việc giải quyết thỏa đáng bất đồng và tranh chấp trên biển bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau, phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), hy vọng các vấn đề về lãnh thổ sẽ được giải quyết một cách ổn thỏa trong thời gian tới.

Trong bối cảnh những diễn biến phức tạp của tình hình trên biển, chuyến thăm Trung Quốc của nhà lãnh đạo Việt Nam cũng muốn chuyển tải một thông điệp rõ ràng rằng mong muốn hai bên cùng thực hiện nghiêm túc các thỏa thuận và nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao, trong đó có “Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam – Trung Quốc” do hai Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Hồ Cẩm Đào đã thống nhất tháng 10/2011 nhằm thúc đẩy các cơ chế đàm phán trên biển sớm có tiến triển thực chất, đồng thời kiểm soát tốt bất đồng trên biển, không làm phức tạp tình hình, thực hiện hiệu quả, toàn diện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được “Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông” (COC) trong năm 2017 nhân dịp 15 năm ký DOC, góp phần duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực.

Là một thành viên tích cực của Cộng đồng ASEAN, Việt Nam luôn coi trọng và ủng hộ hợp tác ASEAN - Trung Quốc nói chung và Việt Nam - Trung Quốc nói riêng. Trong bối cảnh, năm 2016  là thời điểm kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ đối tác Trung Quốc và ASEAN, chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao Việt Nam với những chương trình hành động thiết thực, cụ thể, càng cho thấy Việt Nam sẵn sàng phát huy vai trò cầu nối giữa ASEAN và Trung Quốc.

Hội chợ triển lãm CAEXPO và CABIS lần thứ 13 tại Nam Ninh một lần nữa khẳng định sự năng động, thực chất và có chiều sâu trong quan hệ hợp tác hữu nghị Việt – Trung, góp phần duy trì, củng cố môi trường hòa bình, ổn định, phát triển và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Video: Thủ tướng yêu cầu dừng họp, tập trung phòng chống bão