(VTC News) - Dù đã lọt qua Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu NSND, nhưng ông Đặng Xuân Hải, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam lại không có tên trong danh sách NSND cũng như Giải thưởng Nhà nước đợt này.
Mất Giải thưởng Nhà nước, NSND vì bị kiện?
Ông Nguyễn Hải Anh, Vụ trưởng Vụ thi đua khen thưởng cho hay đến hôm qua 2/5, vẫn chưa có quyết định về việc xem xét trường hợp của ông Đặng Xuân Hải và đã có quyết định phong tặng danh hiệu NSND và Giải thưởng Nhà nước đợt này không.
Được biết ông Hải không phải trường hợp duy nhất lọt qua Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu mà đến phút chót, trước ngày trao tặng các danh hiệu cũng như các giải thưởng Nhà nước vào ngày 19/5 tới đây, bị “gạt ra chờ xem xét”. Cùng với ông Hải có khoảng 3 đến 4 trường hợp tương tự.
Phía Vụ trưởng Vụ thi đua khen thưởng cũng không cho biết lý do về việc không có tên ông Hải trong danh sách phong tặng NSND lần này và từ chối bình luận về việc có phải ông Hải bị gạt ra khỏi danh sách xét tặng NSND cũng như Giải thưởng Nhà nước đợt này vì liên quan đến việc kiện tụng đối với ông vừa qua.
Dù đã lọt qua Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu NSND, nhưng ông Đặng Xuân Hải, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam lại không có tên trong danh sách NSND cũng như Giải thưởng Nhà nước đợt này.
Ngày 3/4/2012, khi Bộ VH,TT&DL công bố kết quả xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và danh hiệu Nghệ sĩ của Hội đồng cấp Nhà nước, ông Đặng Xuân Hải có tên trong danh sách đủ điều kiện, tiêu chuẩn trình Thủ tướng để đề nghị Chủ tịch nước tặng Giải thưởng Nhà nước với cụm tác phẩm: Vài hình ảnh chiến thắng Xuân 1968 (Phim tài liệu nhựa, quay phim); Thị xã vẫn yên tĩnh (Phim tài liệu nhựa, đạo diễn); Nước mắt nụ cười (Phim tài liệu nhựa, tác giả kịch bản kiêm đạo diễn phim) và Cột mốc vàng Điện Biên Phủ (Phim tài liệu nhựa, đạo diễn) cũng như phong tặng danh hiệu NSND.
Tuy nhiên, tháng 2/2012, Bộ VH,TT&DL đã hai lần nhận được đơn khiếu nại của ông Trần Hinh – đại tá, nguyên đạo diễn Xưởng phim Quân đội và ông Doãn Huyến – thiếu tá, nguyên quay phim của Xưởng phim này về trường hợp xét danh hiệu NSND với ông Đặng Xuân Hải.
Theo đơn khiếu nại của ông Trần Duy Hinh, Doãn Huyến, những đạo diễn, quay phim của điện ảnh quân đội trước đây, đối chiếu Thông tư số 06/2010/TT-BVHTTDL quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT thì tiêu chuẩn NSND phải có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại Vàng và Bạc, trong đó có ít nhất 02 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế, tính từ thời điểm sau khi được phong danh hiệu NSƯT.
Nhưng thực tế, ông Hải mới chỉ có 01 giải Bông sen Bạc phim Cột mốc vàng Điện Biên Phủ, sản xuất năm 2004. Theo hai đạo diễn, quay phim này, việc ông Hải khai có giải Bạc ở phim Mùa Xuân toàn thắng (4 tập, sản xuất năm 1997) là không phải, bởi bộ phim do nhiều đạo diễn thực hiện và cả 4 tập phim mới đạt giải Bông sen Bạc. Trong khi đó, phải đến tập 4 do ông Lê Thi làm đạo diễn mới ghi ông Hải là đạo diễn 2.
Do đó, ông Hải chỉ gián tiếp làm phim, không hề có công lao sáng tạo nào đáng kể trong chùm phim. Trong cả mấy lần gửi đơn khiếu nại về trường hợp của ông Đặng Xuân Hải lên Bộ V-TT&DL (vào tháng 2/2012), ông Trần Duy Hinh và Doãn Huyến đều băn khoăn, ông Hải đóng góp được bao nhiều phần trăm vào bộ phim này?
Trước khi danh sách xét giải được Hội đồng giải thưởng cấp Nhà nước thông qua, Bộ VH-TT&DL đã có công văn gửi Hội Điện ảnh đề nghị Hội đồng cấp cơ sở của Hội Điện ảnh Việt Nam có ý kiến về trường hợp khiếu nại của ông Trần Duy Hinh và ông Doãn Huyến về việc xét tặng danh hiệu với ông Đặng Xuân Hải.
Trong công văn trả lời Bộ VH-TT&DL ngày 2/3, bà Nguyễn Thị Hồng Ngát, Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam cho rằng, phim Mùa xuân toàn thắng gồm 4 tập do 4 đạo diễn làm, mỗi người phụ trách một tập. Đại diện của Tổng cục Chính trị cũng đã có giải trình về trường hợp của ông Hải trong phiên làm việc của Hội đồng giải thưởng cấp nhà nước.
Ông Đặng Xuân Hải khẳng định, ông là đạo diễn tập 4 bộ phim này kiêm Giám đốc sản xuất. Tập 1 bộ phim được giao cho đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi, tập hai là đạo diễn Trần Huy Hinh và đạo diễn Lê Thi đảm nhận tập 3 của Mùa xuân toàn thắng.
“BTC Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XII khi tặng Bông sen bạc cho bộ phim cũng đã ghi rõ đạo diễn Mùa xuân toàn thắng là Nguyễn Khắc Lợi, Trần Duy Hinh, Đặng Xuân Hải, Lê Thi, điều này đồng nghĩa với việc họ ghi nhận công sức của tôi với vai trò đạo diễn bộ phim này. Như vậy làm sao có thể nói tôi không phải đạo diễn bộ phim”.
Kẽ hở hay sự chưa lường hết của những quy định?
Theo Quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT của Thông tư số 06/2010/TT-BVHTTDL ngày 16/7/2010, Bộ VH-TT&DL thì tiêu chuẩn NSND phải có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại Vàng và Bạc, trong đó có ít nhất 02 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế, tính từ thời điểm sau khi được phong danh hiệu NSƯT. Ông Hải được phong NSƯT năm 1993.
Giải Vàng quốc gia là giải Bông sen Vàng và giải Huy chương Vàng toàn quốc và lấy Huy chương Vàng của Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc làm chuẩn… được quy định tại mục 4, Điều 4, Chương 2 Tiêu chuẩn NSND, NSƯT của Thông tư. Nhưng, ông Hải mới chỉ có 01 giải Bông sen Bạc phim Cột mốc vàng Điện Biên Phủ, sản xuất năm 2004.
Bên cạnh đó, ông Hải còn bị cho rằng không thuộc diện xét danh hiệu lần này vì năm 2005 ông Hải đã làm hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSND nhưng không có đủ số phiếu cần thiết tại Hội đồng của Tổng cục Chính trị khi chỉ đạt 3/7 phiếu…
Căn cứ Điều 8, Thông tư số 06 quy định về quy trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT thì: Đơn vị cơ sở không giới thiệu và đề nghị xét danh hiệu NSND, NSƯT cho các cá nhân đã nghỉ hưu mà trước đó đã được tham gia xét tặng nhưng không đạt và trong thời gian nghỉ hưu không có những hoạt động nghệ thuật tiêu biểu, xuất sắc theo quy định về tiêu chuẩn NSND, NSƯT.
Nếu căn cứ quy định này thì ông Hải là người không được đưa vào danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đợt này.
Trả lời những khiếu nại này, ông Hải cho rằng, không sáng tác không có nghĩa là ông không hoạt động, đóng góp cho sự nghiệp chung của điện ảnh và ngược lại. Cũng theo ông Hải, nhiều nghệ sĩ từng được xét trong đợt 2005 nhưng không quá bán như trường hợp của nghệ sĩ Lê Thi đến bây giờ lại làm hồ sơ lại, trường hợp của ông cũng vậy.
Trong công văn trả lời Bộ VH-TT và DL, bà Hồng Ngát với tư cách Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam cho rằng, việc ông Hải không đủ số phiếu của Hội đồng Tổng cục Chính trị trong đợt xét tặng danh hiệu NSND năm 2005 không có nghĩa không có quyền xin được xét tặng danh hiệu những đợt khác.
Sau Đại hội Hội Điện ảnh Việt Nam lần 6 năm 2005, ông Đặng Xuân Hải được bầu làm Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam, từ năm 2010, ông Hải được bầu giữ chức Chủ tịch Hội Điện ảnh. Vì thế, theo bà Hồng Ngát, Hội đồng cấp cơ sở của Hội có đủ thẩm quyền xét duyệt hồ sơ của ông Đặng Xuân Hải. Hội đồng này có 7 người và cả 7 người có bỏ phiếu, ông Hải đạt 100% phiếu bầu của Hội đồng cấp cơ sở của Hội Điện ảnh.
Sự thiếu nhất quán trong cách hiểu về Điều 8, Thông tư số 06 quy định về quy trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đã châm ngòi cho sự tranh cãi và kiện tụng quanh việc ông Đặng Xuân Hải có đủ điều kiện làm hồ sơ xin xét tặng danh hiệu NSND hay không.
Cả phía hai ông Trần Duy Hinh, Doãn Huyến, người có đơn kiện và phái Hội Điện ảnh VN, hội đồng cấp cơ sở làm hồ sơ cho ông Hải đều bảo vệ những lý lẽ của mình. Phải chăng, đây là trường hợp mà Thông tư số 06 quy định về quy trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT chưa lường hết được?
Đàm Mộng Hoài
Bình luận