16 năm sự nghiệp của Thủ tướng Angela Merkel: 'Người mẹ' của nước Đức

Cuộc bầu cử Đức đang đi đến hồi kết, dù kết quả thế nào, một điều rõ ràng là nữ Thủ tướng uy quyền nhất châu Âu sẽ bước xuống, kết thúc 16 năm sự nghiệp khó quên của mình trên chính trường thế giới.

Được gọi là "mutti" (người mẹ của đất nước), Thủ tướng Đức Angela Merkel là một nhân vật quan trọng trong giúp châu Âu thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính khu vực và ảnh hưởng toàn cầu năm 2007-2009.

Bà đã ủng hộ việc cắt giảm ngân sách mạnh mẽ để đổi lấy nguồn cứu trợ quốc tế cho các nước nợ nần trong cuộc khủng hoảng Khu vực đồng tiền chung châu Âu.

Từ khoa học đến chính trị

Angela Merkel sinh ngày 17/7/1954 tại Hamburg, Đức. Bà làm nhà nghiên cứu khoa học sau khi lấy bằng tiến sĩ hóa học lượng tử năm 1986.

Sau sự kiện bức tường Berlin sụp đổ năm 1989, bà rời xa sự nghiệp khoa học để theo đuổi chính trị, gia nhập đảng “Thức tỉnh dân chủ” và trở thành người phát ngôn của đảng này vào năm 1990.

Khi biểu tượng của Chiến tranh lạnh sụp đổ, bà Merkel 35 tuổi. “Ở nơi từng chỉ có bóng tối, cánh cửa đã mở ra”, bà phát biểu. “Đối với tôi, đã đến lúc bước qua cánh cửa đó. Thời điểm đó tôi rời sự nghiệp khoa học và bước vào chính trị. Đó là một khoảnh khắc kì diệu và hào hứng”.

Từ khi bước vào con đường chính trị, sự nghiệp của bà đi lên nhanh chóng. Sau khi “Thức tỉnh dân chủ” gia nhập với Liên minh người Đức – một liên minh bảo thủ của các đảng Liên minh Xã hội Đức (DSU) và Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU), bà Merkel trở thành Phó Chủ tịch CDU và lần lượt giữ nhiều vị trí bộ trưởng về phụ nữ và thanh niên, môi trường, bảo tồn và an toàn hạt nhân.

Năm 2000-2018, bà làm chủ tịch CDU và được bầu làm Thủ tướng Đức từ năm 2005, trong một cuộc bầu cử có kết quả sát sao mà không ai nghĩ Merkel “sẽ ở lại lâu”.

Không chỉ là phụ nữ đầu tiên trở thành Thủ tướng Đức, tính đến năm 2006, bà còn là Thủ tướng trẻ tuổi nhất từ sau Thế chiến 2. Các cuộc thăm dò dư luận sau 100 ngày cầm quyền cho thấy Thủ tướng Merkel nhận được sự ủng hộ cao nhất trong các thủ tướng Đức từ năm 1949.

Cơn bão khu vực đồng Euro

Khi Merkel trở thành Thủ tướng, tình hình khá ổn định. Nhưng không lâu sau, châu Âu đối diện với hàng loạt khủng hoảng.

Cuộc khủng hoảng nợ của khu vực đồng euro bắt đầu diễn ra vào cuối năm 2009, và Merkel dẫn đầu các nỗ lực để cứu đồng tiền chung này. “Nếu đồng euro thất bại, châu Âu sẽ thất bại", bà nói.

Trong cuộc khủng hoảng nợ công Hy Lạp, bà Merkel thuyết phục các thành viên khu vực đồng euro cắt giảm chi tiêu công, nhằm cứu nước này khỏi nguy cơ vỡ nợ và ra khỏi Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone). Cuối cùng, dù rất khó khăn, Athens và EU đạt được thỏa thuận với sự chấp nhận của tất cả các quốc gia thành viên. 

Merkel trở thành gương mặt đại diện cho sự tiết kiệm của Bắc Âu. Bà "bị ghét" ở Hy Lạp khi họ bị buộc phải thắt lưng buộc bụng. Báo chí Hy Lạp so sánh bà với Hitler, và các chuyến thăm của bà đối mặt với các cuộc phản đối trong nhiều năm.

Cuối cùng, bà đã giúp Đức và khu vực đồng euro thoát khỏi mối đe dọa. Gần đây, bà cho biết đó là một trong những thành tựu lớn nhất của mình.

Khủng hoảng tị nạn

Có lẽ thời điểm quan trọng nhất trong sự nghiệp chính trị của bà Merkel là vào năm 2015 khi số lượng người tị nạn đến châu Âu bắt đầu tăng lên. Nhiều người chạy trốn từ các cuộc nội chiến ở Syria và thực hiện hành trình nguy hiểm trên đường biển đến châu Âu.

Merkel đã mở cửa nước Đức. Lúc đó, bà đảm bảo với công chúng: "Chúng ta có thể làm được".

Nhưng lập trường thân thiện với người tị nạn của Merkel đã chia rẽ châu Âu và bị phía cực hữu Đức tấn công.

Dịch bệnh

Vào thời điểm thế giới đối mặt với cuộc khủng hoảng mang tính lịch sử tiếp theo, bà Merkel đã học được tầm quan trọng của việc giao tiếp rõ ràng và thẳng thắn. Trong khi một số nhà lãnh đạo thế giới tỏ ra bối rối, Thủ tướng Đức nổi bật với cách tiếp cận dựa trên khoa học của mình.

Đại dịch đã bộc lộ một số khiếm khuyết của nước Đức, bao gồm sự thiếu linh hoạt, cản trở việc triển khai vaccine. Nhưng phần lớn người Đức vẫn ủng hộ sự lãnh đạo của bà Merkel trong thời kỳ này.

Đông và Tây

16 năm cầm quyền của Merkel cũng chứng kiến ​​sự thay đổi trật tự thế giới. Washington gây áp lực buộc Đức phải có lập trường cứng rắn hơn đối với Nga và Trung Quốc. Nhưng lớn lên từ Chiến tranh Lạnh, bà Merkel đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh một cuộc chiến tương tự.

Bà cố gắng tách các vấn đề chính trị với Trung Quốc và Nga khỏi các vấn đề thương mại và kinh tế, vì vậy đôi khi Thủ tướng Đức cũng ở vị trí lạc lõng với các nước láng giềng châu Âu.

Đôi khi, mối quan hệ của bà với Tổng thống Nga Vladimir Putin trở nên căng thẳng. Dù Merkel không thích chó, ông Putin từng đưa chú chó Labrador của mình đến một cuộc họp song phương mà bà Merkel cho là để dọa bà.

Tuy nhiên, Merkel cho rằng điều quan trọng là phải duy trì các kênh đối thoại.

Trên cương vị Thủ tướng, bà Merkel đã làm việc với 4 đời tổng thống Mỹ, tiếp tục cam kết trung thành với liên minh xuyên Đại Tây Dương, ngay cả khi các mối quan hệ trở nên đặc biệt căng thẳng dưới thời Tổng thống Donald Trump. 

Tương lai

Ở tuổi 67, Merkel cho biết không có kế hoạch nào với vai trò chính trị mới. “Tôi có muốn viết, nói, hay đi bộ đường dài không? Tôi có muốn ở nhà không? Tôi có muốn đi du lịch thế giới không?”, bà phát biểu trong tháng 9.

Merkel thường xuyên bác bỏ các câu hỏi về di sản của mình, nói rằng việc phân tích lịch sử không dành cho bà và bản thân bà chỉ muốn làm việc.

Tại một tòa thị chính ở thị trấn ven biển Stralsund vào năm 2019, người ta hỏi Thủ tướng Đức muốn trẻ em đọc được gì về bà trong các cuốn sách lịch sử 50 năm nữa.

“Bà ấy đã cố gắng", bà trả lời.