Xét xử sơ thẩm vụ Đồng Tâm: Cựu cán bộ xã - huyện đổ lỗi cho nhau

Đổ tội cho nhau

Theo cáo trạng, 10 bị can nguyên là cán bộ xã Đồng Tâm bị truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. 4 bị can nguyên là cán bộ huyện Mỹ Đức bị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Video: Phiên tòa xét xử sơ thẩm 14 bị cáo vụ Đồng Tâm

Tuy nhiên, bản cáo trạng dài hơn 20 trang dường như thiếu thuyết phục đối với các bị cáo, hầu hết đều khẳng định mình làm đúng quy trình, còn sai sót do cấp dưới gian dối hồ sơ cấp đất, lúc thẩm định hồ sơ không phát hiện.

Phiên toà xử vụ sai phạm về đất đai ở Đồng Tâm chiều nay đáng chú ý ở chỗ Hội đồng xét xử (HĐXX) thực hiện xét hỏi đối với 4 người là cựu cán bộ huyện, trong số 14 bị cáo của vụ án.

Tại phiên toà, bị cáo Đinh Văn Dũng, nguyên giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức khẳng định việc phê duyệt hồ sơ cấp đất tại Đồng Tâm cho các hộ dân là “làm tròn trách nhiệm”. “Bị cáo nhận thấy đã làm tròn trách nhiệm. Lỗi đã bị kiểm điểm ở cấp uỷ, xử lý hành chính”.

Về câu hỏi: “Vậy Viện kiểm sát truy tố bị cáo tội thiếu trách nhiệm?”, bị cáo Dũng trả lời: “Tôi ko phát hiện sự dối trá, lừa đảo của cấp dưới!”.

Tương tự, bị cáo Bạch Văn Đông, nguyên phó giám đốc Văn phòng ĐKĐĐ huyện Mỹ Đức, khai từ 2011-2015, bị cáo phê duyệt khoảng 4 hồ sơ. Bị cáo cũng cho rằng mình bị “tai bay vạ gió” vì không phụ trách địa bàn Đồng Tâm, do thời gian đó lãnh đạo đi vắng, công việc nhiều nên bị cáo phải ký thay.

Bị cáo Đông thừa nhận 4 hồ sơ mà mình ký là sai, tuy nhiên lỗi sai này theo bị cáo là do xã xác định nguồn gốc đất không đúng, do hội đồng xét duyệt cấp đất của xã gian dối, người dân thì kê khai sai, lúc thẩm định không phát hiện ra lỗi.

Bị cáo Phạm Hữu Sách, Trưởng phòng tài nguyên môi trường huyện Mỹ Đức thì khai nhận đã ký sai 12 “sổ đỏ” cho người dân.

“Sai chủ yếu do nguồn gốc sử dụng đất. Sai phạm chủ yếu của bị cáo, không phải bây giờ mới nhận thức sai. Mà khi có đơn thư tố cáo đã rà soát, thấy sai. Chủ yếu sai ở chỗ các cán bộ thẩm định không phát hiện ra gian dối của cấp dưới, cứ thế ký. Khi xã can thiệp làm sai hồ sơ về nguồn gốc sử dụng. Theo quy trình thì có bộ phận thẩm định, ký nháy, rồi mới trình lãnh đạo phòng. Nhưng kiểm tra không phát hiện”, bị cáo khai nhận.

Bị cáo thanh minh thêm: “Lúc đó xã Đồng Tâm có 2 loại bản đồ, 2003 và 2009. Hai tài liệu này đều thể hiện tên tuổi, chủ sử dụng đất. Như vậy là có sự hợp thức hoá rồi. Tức Hội đồng xét cấp giấy chứng nhận của xã làm sai hồ sơ đó đi, mà cấp huyện không có tài liệu cụ thể. Vì vậy việc thẩm tra hồ sơ không có tài liệu gốc, chỉ dựa vào tài liệu tồn tại hiện trạng”.

Sai phạm có hệ thống: Biết sai vẫn... cho qua

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Mỹ Đức (VKSND), trước năm 1995, UBND xã Đồng Tâm (huyện Mỹ Đức, Hà Nội) quy hoạch khu vực Rộc Già, thôn Đồng Mít xây dựng chợ đầu mối nông sản, ra thông báo mỗi hộ kinh doanh được mua một suất đất với giá 200.000 đồng/60m2.

Đến năm 2002 khi UBND xã đo đạc, điều chỉnh bản đồ đất thổ cư, Bí thư Đảng ủy Nguyễn Tiến Triển cùng Nguyễn Văn Sơn (nguyên chủ tịch xã năm 2002-2010), Nguyễn Xuân Trường (cán bộ địa chính xã năm 1995-2015) tự chia cho nhau mỗi người một suất đất mặt đường với chiều ngang 5m, dài 48m.

Một năm sau, ông Trường "phù phép" để người thân của các "quan xã" đứng tên ba mảnh đất tự chia này. Trong năm 2011-2012, hai trong ba suất đất được hoàn chỉnh hồ sơ, cấp sổ đỏ.

Trước đó, vào cuối năm 1996, UBND tỉnh Hà Tây cũ ra quyết định số 868 thu hồi diện tích 5.400 m2 đất do xã Đồng Tâm quản lý, giao cho 49 hộ dân làm nhà ở theo diện cấp đất giãn dân.

Chủ tịch xã thời đó là ông Nguyễn Văn Bột và cán bộ địa chính Trường đã tổ chức giao đất cho 39/49 hộ dân với diện tích gần 4.100 m2. Còn lại khoảng 1.300 m2, UBND xã Đồng Tâm không giao nốt cho 10 hộ trong danh sách đã trình tỉnh phê duyệt.

Khi lên làm chủ tịch thay ông Bột, ông Sơn bị cáo buộc đã cùng ông Triển, Trường ra chủ trương chuyển 10 suất đất này cho 10 cán bộ chủ chốt của xã có nhiều năm công tác. Mỗi nhà 130m2 đất, thu tiền theo giá 100.000 đồng/m2. Trong số này có gia đình ông Bột, Sơn, Trường, Triển cùng Lê Đình Thuần (chủ tịch xã sau này). Tuy nhiên, các "quan xã" đều để người thân đứng tên.

Theo cơ quan điều tra, biết việc chia chác này là sai, đến năm 2008, khi đo đạc lại diện tích đất toàn xã, ông Trường cùng các đồng phạm tính kế hợp thức việc làm gian dối này. Trường đề nghị với chủ tịch Sơn cho làm biên bản về việc đảng ủy, HĐND, UBND xã thống nhất chia đất cho 10 cán bộ xã; ghi lùi thời gian đề ngày 10/12/2002.

Sau lần cấp đất giãn dân nêu trên, một số "quan xã" Đồng Tâm tiếp tục tổ chức đấu thầu đất trái phép, giao đất không đúng đối tượng, sau đó tìm cách hợp thức hóa. Cụ thể, cuối năm 2003, họ lập tờ trình xin cấp đất giãn dân ở 4 khu vực: khu Ao Cáu, Bãi Ao, Rặng Chúc, Đầu Bút.

Lấy lý do thiếu kinh phí để xây dựng một số công trình phúc lợi tại địa phương, xã thống nhất để lại một số diện tích ở vị trí thuận lợi (giáp đường giao thông) cho các hộ dân đấu giá đất với mức 500.000-650.000 đồng/m2. Những khu vực còn lại, xã tổ chức xét cấp đất giãn dân cho các hộ có đủ tiêu chuẩn, thu 7-13 triệu/100m2.

Cơ quan chức năng sau quá trình thanh tra đã phát hiện: Quá trình đấu thầu, xét cấp giãn dân, đổi đất... có 63 hộ không đủ điều kiện vẫn được nhận đất với tổng diện tích hơn 6.000 m2. Cuối năm 2013, để hợp thức hóa việc này, chính quyền xã mới làm hồ sơ trình lên huyện để ra các quyết định giao đất.

Tổng số tiền thu được của 63 hộ sau đấu thầu là hơn 2 tỷ đồng, xã nộp vào kho bạc nhà nước, xây dựng trường, đường và hoạt động thường xuyên của UBND xã.

Cáo trạng cũng nêu rõ, trong các sai phạm trên, nhiều cán bộ huyện Mỹ Đức cũng liên quan trách nhiệm. Từ đây, hàng loạt hộ gia đình dù không đủ điều kiện vẫn được cấp sổ đỏ.

Năm 2011-2013, 12 hộ dân được chủ tịch xã Lê Đình Thuần "nhắm mắt" ký xác nhận hồ sơ đề nghị huyện cấp sổ đỏ cho diện tích đất có nguồn gốc từ việc mua bán trái thẩm quyền, giao sai đối tượng, lấn chiếm... Người hoàn tất hồ sơ là cán bộ địa chính Trường.

Theo cơ quan điều tra, dù biết hồ sơ của 12 hộ nói trên không đủ điều kiện về nguồn gốc đất, hợp đồng chuyển nhượng cũng như thời gian sử dụng, chưa đầy đủ ý kiến khu dân cư..., các cán bộ huyện vẫn xác nhận hồ sơ đủ điều kiện để cấp sổ đỏ. Ngoài ra, cán bộ huyện còn "nhắm mắt" cho qua nhiều bộ hồ sơ xin cấp sổ đỏ khác tại Đồng Tâm.

Cụ thể, ông Đinh Văn Dũng ký xác nhận 8 hồ sơ với tổng diện tích hơn 1.200m2, bị cáo buộc gây thiệt hại gần 660 triệu đồng. Trần Trung Tấn ký xác nhận 9 hồ sơ, gây thiệt hại hơn một tỷ đồng. Bạch Văn Đông ký xác nhận 4 hồ sơ, gây thiệt hại gần 600 triệu đồng.

Trưởng phòng tài nguyên Phạm Hữu Sách không kiểm tra, đôn đốc, không thẩm định lại hồ sơ vẫn ký tờ trình để UBND huyện ra quyết định cấp sổ đỏ cho 12 hộ dân, gây thiệt hại hơn 1,2 tỷ đồng.