Ngày 11/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có cuộc điện đàm đầu tiên kể từ khi ông Zelensky lên nắm quyền hồi tháng 4/2019. Cuộc trò chuyện diễn ra theo sáng kiến của phía Ukraine - thư ký báo chí của người đứng đầu Nhà nước Nga, ông Dmitry Peskov, cho biết.
“Các vấn đề giải quyết xung đột ở miền Đông-Nam Ukraine và trao trả các tù bình đang bị giam giữ ở cả hai bên được thảo luận. Hai bên nhất trí sẽ tiếp tục công việc này ở cấp độ chuyên gia” - ông Peskov cho biết. Phát ngôn viên Điện Kremlin nhấn mạnh rằng ông Putin và ông Zelensky cũng thảo luận về khả năng tiếp tục liên lạc theo định dạng Normandy.
Về phần mình, bộ phận truyền thông của Tổng thống Ukraine cho biết hai nhà lãnh đạo còn đề cập đến việc thả tự do cho các thủy thủ Ukraine. “Vấn đề trọng tâm được thảo luận là việc trao trả các tù binh - thủy thủ, cũng như các công dân Ukraine khác hiện đang bị giam giữ ở Nga” - phát ngôn viên của nhà lãnh đạo Ukraine cho biết.
Hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine có cuộc điện đàm theo sáng kiến từ phía Kiev. (Ảnh: TASS)
Ngày 25/11/2018, toàn bộ 24 thủy thủ Ukraine đã bị bắt giữ sau khi điều khiển 3 chiếc tàu chiến Ukraine xâm phạm biên giới Nga ở khu vực eo biển Kerch.
“Chưa bao giờ từ chối các định đạng đề xuất”
Trước đó, nhà lãnh đạo Ukraine có đề nghị Tổng thống Putin tổ chức một cuộc đàm phán ở Minsk để thảo luận về Crưm và tình hình ở Donbass. Theo ông Zelensky, cuộc gặp này nên được tổ chức có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Mỹ, Anh, Đức và Pháp. Trong khi định dạng Normandy chỉ có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Nga, Ukraine, Đức và Pháp.
Đáp lại đề xuất của ông Zelensky, Tổng thống Putin hôm 11/7 khẳng định: “Chúng tôi chưa bao giờ từ chối bất kỳ định dạng nào được đề xuất, bao gồm cả việc mở rộng định dạng Normandy... Định dạng Normandy và một cuộc họp cấp cao cần phải được chuẩn bị kỹ lưỡng. Đó là điều hiển nhiên”.
Ông Putin lưu ý rằng sẽ có thể “có cái gì đó ít nhiều để bàn” sau khi Ukraine định hình được cơ cấu chính phủ mới và tổ chức xong cuộc bầu cử Quốc hội trước thời hạn. Nhà lãnh đạo Nga cũng cho biết ông cần thời gian để xem xét phản ứng của các nhà lãnh đạo phương Tây mà ông Zelensky muốn mời.
“Tôi chưa rõ liệu các bên được mời tham gia định dạng này sẽ có phản ứng như thế nào” - ông Putin nói. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga cũng thừa nhận rằng đề xuất của ông Zelensky có vẻ cũng rất thú vị.
Tổng thống Putin khẳng định Nga chưa bao giờ từ chối bất cứ định dạng nào được đề xuất. (Ảnh: RIA)
Người đứng đầu Ủy ban Đối ngoại của Hội đồng Liên bang Nga, ông Konstantin Kosachev coi cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo là một tin tốt, đồng thời khẳng định sáng kiến này được phía Ukraine đề xuất. “Ukraine cho thấy họ đã sẵn sàng để nối lại đối thoại” - ông Kosachev nhận định. Theo ông, điều này rất được hoan nghênh, bởi “có đối thoại luôn luôn tốt hơn là không có”.
Ông Kosachev cũng hy vọng rằng thỏa thuận giữa hai nhà lãnh đạo về việc tiếp tục công tác này ở cấp chuyên gia sẽ được thực hiện. “Vấn đề cần bàn đó sẽ là tình hình ở miền Đông-Nam Ukraine và số phận các tù binh. Những chủ đề này, nếu tìm ra được giải pháp, sẽ góp phần giải quyết các vấn đề lớn hơn trong quan hệ song phương giữa hai nước và giải quyết các vấn đề nội bộ của Ukraine” - vị thượng nghị sĩ Nga kết luận.
“Lối thoát duy nhất là một cuộc đối thoại với DPR và LPR”
Trước đó, trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ Corriere della Sera, Tổng thống Putin đã đưa ra chi tiết các điều kiện để có thể bắt đầu đối thoại với Kiev. Theo người đứng đầu nhà nước Nga, Matxcơva sẵn sàng hợp tác với nhà lãnh đạo Ukraine, nếu ông Zelensky bắt tay vào thực hiện những cam kết tranh cử.
Ông Putin đặc biệt ghi nhớ việc Tổng thống Zelensky nói về ý định thiết lập liên lạc trực tiếp với những người đồng bào của mình ở Donbass. “Việc giải quyết xung đột và thiết lập đối thoại là có thể, nếu ông Volodymyr Zelensky bắt tay thực hiện cam kết tranh cử của mình. Trong đó có việc thiết lập liên lạc trực tiếp với đồng bào của ông ta ở Donbass và ngừng gọi họ là những kẻ ly khai. Nếu chính quyền Ukraine không lờ đi các thỏa thuận Minsk, mà chấp nhận tuân thủ chúng” - ông Putin tuyên bố.
Nhà lãnh đạo Ukraine chưa có hành động thực tế nào nhằm giải quyết cuộc xung đột ở Donbass. (Ảnh: president.gov.ua)
Nhà lãnh đạo Nga lưu ý rằng điều mà người dân Ukraine mong đợi từ ông Zelensky và đội ngũ của ông không phải là những tuyên bố, mà là hành động thực tế, những thay đổi để hướng tới điều tốt đẹp hơn.
“Tất nhiên, đến cuối cùng thì chính quyền Kiev nên hiểu ra rằng sự phát triển mối quan hệ hợp tác cùng có lợi dựa trên niềm tin và sự hiểu biết mới đáp ứng được lợi ích chung của hai nước, chứ không phải là một cuộc đối đầu” - ông Putin cho biết.
Về phần mình, bản thân ông Zelensky cũng bày tỏ ý định sẽ giải quyết cuộc xung đột ở miền Đông-Nam Ukraine thông qua các biện pháp ngoại giao. Tuy nhiên, đến giờ ông vẫn chưa có ý định tiến hành một cuộc đối thoại với đại diện của các nước cộng hòa tự xưng Donetsk (DPR) và Lugansk (LPR).
“Chúng tôi chưa sẵn sàng cho một cuộc đối thoại trực tiếp với phe ly khai. Chúng tôi chỉ sẵn sàng hành động theo định dạng Minsk, tiếp tục các mối quan hệ và ngừng bắn” - ông Zelensky tuyên bố hồi giữa tháng 6.
Tiến sĩ khoa học chính trị, giảng viên tại Đại học Quốc gia Matxcơva, ông Andrei Manoylo, nhận định việc nối lại liên lạc cấp cao giữa hai nước mới là điều quan trọng.
“Đây là một tín hiệu tích cực để tin rằng sẽ có một điều gì đó thay đổi sau sự tiếp xúc giữa hai nhà lãnh đạo. Nhưng tất nhiên là nếu ông Zelensky thể hiện được mình là một chính trị gia độc lập và muốn thay đổi điều gì đó” - chuyên gia cho biết.
Tuy nhiên, Tổng giám đốc Trung tâm thông tin chính trị, ông Alexei Mukhin, lại cho rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra một kết luận lạc quan. Chuyên gia cho rằng ông Zelensky đã mạnh dạn chủ động, bởi nhà lãnh đạo Nga cũng nhiều lần hàm ý khẳng định một cuộc tiếp xúc như vậy là hoàn toàn có thể.
“Tổng thống Putin trong suốt những ngày qua vẫn luôn nói rằng Nga sẵn sàng mở rộng định dạng, đối thoại và thảo luận các vấn đề” - chuyên gia khẳng định.
Ông Mukhin cho rằng nỗ lực của Kiev để cố gắng liên lạc với Matxcơva trông giống như thất bại của một bên tham gia xung đột.
“Lối thoát duy nhất cho Ukraine hiện nay là bắt đầu đối thoại với DPR và LPR. Nếu không có đối thoại, thì mọi thứ sẽ tiếp tục đình trệ, và cũng sẽ chẳng có gì để bàn trong các cuộ đối thoại theo định dang Minsk hay Normandy” - chuyên gia kết luận.
Bình luận