Thượng nghị sỹ John McCain - cựu binh Mỹ có nhiều duyên nợ với Việt Nam

John Sidney McCain sinh ngày 29/8/1936 là Thượng nghị sĩ thâm niên dày dặn, đại diện bang Arizona của Mỹ. Ông cùng với cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry là một trong 2 nhân vật năng nổ nhất trong việc hối thúc và vận động chính phủ Mỹ bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. 

Ông nội và cha của McCain đều từng là đô đốc Hải quân Mỹ. Bản thân ông cũng đã theo học tại Học viện Hải quân Mỹ và tốt nghiệp vào năm 1958 và không lâu sau đó trở thành phi công hải quân lái máy bay cường kích từ hàng không mẫu hạm.

Trong thời gian tham chiến tại Việt Nam, ông từng thoát chết trong vụ cháy trên Hàng không mẫu hạm USS Forrestal năm 1967. Nhưng vài tháng sau, khi nhận lệnh ném bom trên bầu trời Hà Nội, phi cơ A-4E Skyhawk do Thiếu tá John McCain điều khiển bị bắn rơi. Ông bị bắt sau khi bung dù rơi xuống hồ Trúc Bạch và trở thành tù binh chiến tranh trong khoảng 5 năm rưỡi sau đó. Tới năm 1973, ông được trả tự do sau khi Hiệp định Paris được ký kết.

Tới năm 1981, McCain giải ngũ và chuyển về Arizona, nơi ông bắt đầu sự nghiệp chính trị. 

Năm 1982 ông được bầu vào Hạ viện Mỹ đại diện cho Khu quốc hội 1, Arizona. Sau khi phục vụ hai nhiệm kỳ tại đó, ông được bầu vào Thượng viện Mỹ đại diện cho Arizona vào năm 1986. Ông tái đắc cử Thượng nghị sĩ những năm 1992, 1998, và 2004.

Ông McCain cũng từng ra tranh cử tổng thống năm 2000 và 2008 nhưng đều thất bại. Từ 2015, ông làm chủ tịch Ủy ban thượng viện về quân vụ.

Khi đã trở thành một chính trị gia kỳ cựu, ông luôn tìm cách thúc đẩy bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Để tạo điều kiện tốt nhất cho tiến trình này, ông hối thúc hai bên khởi động các vấn đề nhân đạo như rà phá vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, tìm kiếm người mất tích trong chiến tranh, hỗ trợ những người bị khuyết tật do hậu quả chiến tranh, tẩy độc tại các khu vực bị nhiễm dioxin và thực thi pháp luật. 

Với sự vận động hết mình của McCain cùng sự ủng hộ của Thượng nghị sỹ John Kerry trong Ủy ban và Tổng thống Bill Clinton, cả hai chính đảng chi phối chính trường Mỹ đều đã dần ủng hộ bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Nhờ vào các nỗ lực này, Thượng viện Mỹ đã thông qua giải pháp do John Kerry và John McCain bảo trợ, kêu gọi chấm dứt cấm vận kinh tế chống Việt Nam, dọn đường cho việc bình thường hóa quan hệ hai nước. 

Tới tháng 7/2017, ông McCain bị chuẩn đoán bị ung thư não và bắt đầu tiếp nhận điều trị bằng xạ trị vào hóa trị định kỳ. Sau một thời gian chống chọi với căn bệnh quái ác, hôm 24/8, ông tuyên bố dừng tiếp nhận điều trị. 1 ngày sau, ông qua đời tại nhà riêng ở Arizona vào 16h28 ngày 25/8 (6h28 sáng 26/8 giờ Việt Nam).