Thủ tướng Malaysia thăm Việt Nam: Củng cố quan hệ hữu nghị hai nước

Tối 26/8, Thủ tướng Mahathir Mohamad đến Hà Nội, bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam từ 27-28/8/2019 theo lời mời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của ông Mahathir Mohamad kể từ khi nhậm chức tháng 5/2018.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước có nhiều tiến triển thuận lợi, quan hệ chính trị ngày càng gần gũi, tin cậy. Hai bên duy trì trao đổi đoàn, triển khai các cơ chế hợp tác song phương hiệu quả.

Việt Nam và Malaysia thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 30/3/1973. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao, gần đây là chuyến thăm Việt Nam của Quốc vương Muhamad đệ ngũ (3/2009, 9/2013); Thủ tướng Najib Razak (4/2014); và các chuyến thăm Malaysia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (9/2011) và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (8/2015).

Hai nước ra Tuyên bố chung về khuôn khổ quan hệ Đối tác chiến lược nhân chuyến thăm chính thức Malaysia của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (8/2015); thông qua Chương trình Hành động triển khai Đối tác Chiến lược (3/2017). Năm 2018, hai bên đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Hợp tác quốc phòng được duy trì thông qua trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng 5. Về hải quân, từ năm 2009 (gần đây nhất là tháng 7/2017), Hải quân hai nước đã tiến hành trao đổi dự thảo Bản ghi nhớ về thiết lập cơ chế tuần tra chung và liên lạc đường dây nóng, tuy nhiên phía Malaysia vẫn chưa đi đến quyết định do còn vướng mắc giữa Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Malaysia. Bên cạnh đó, hai bên liên tục cử tàu thăm lẫn nhau.

Về không quân, Quân chủng Phòng không – Không quân đã đón đoàn doanh ngiệp công nghiệp quốc phòng Malaysia sang tìm hiểu khả năng hợp tác về một số lĩnh vực liên quan đến bảo trì, bảo dưỡng máy bay Su-30, tên lửa và radar Không quân.

Hợp tác an ninh hai bên không ngừng đẩy mạnh. Hai bên tăng cường trao đổi thông tin liên quan công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia. Năm 2015, hai bên đã ký kết Hiệp định về hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia.

Về thương mại, hai nước là một trong 10 đối tác thương mại lớn nhất của nhau (Malaysia là đối tác thương mại thứ 8 của Việt Nam, ta là đối tác lớn thứ 10 của bạn). Kim ngạch thương mại giữa hai nước tăng trưởng tốt: năm 2017 đạt hơn 10 tỷ USD, năm 2018 đạt 11,5 tỷ USD, tăng 13,2% so với năm 2017 (ta nhập  7,5 tỷ USD từ Malaysia, xuất khẩu của ta sang bạn đạt 4 tỷ USD).

Việt Nam xuất chủ yếu sang Malaysia dầu thô, gạo, cà phê, hải sản; nhập chủ yếu sắt thép, xăng dầu, dầu mỡ động thực vật, chất dẻo nguyên liệu, máy móc thiết bị, máy vi tính và sản phẩm điện tử.  

Về đầu tư, tính đến tháng 4/2019, Malaysia có 586 dự án đầu tư vào Việt Nam với tổng số vốn đăng ký đạt 12,4 tỷ USD, đứng thứ 8/130 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam (chủ yếu dự án bất động sản và công nghiệp chế biến). Ta có 19 dự án đầu tư sang Malaysia với tổng vốn đầu tư đạt 1,53 tỷ USD, trong đó có 2 dự án trong lĩnh vực thăm dò khai thác dầu khí với tổng vốn đầu tư 558 triệu USD (dầu khí, thông tin - truyền thông…).

Về hợp tác lao động, hiện có khoảng 29.000 lao động hợp pháp Việt Nam tại Malaysia, chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất chế tạo, xây dựng, nông nghiệp, thủy sản… Tháng 11/2018, hai bên đã họp Nhóm công tác chung (JWG) lần thứ nhất bên lề Hội nghị Bộ trưởng Lao động ASEAN lần thứ 25 tại Kuala Lumpur để triển khai thực hiện Bản ghi nhớ về hợp tác lao động (ký năm 2015).

Hai bên đã ký kết Hiệp định hợp tác du lịch năm 1994. Năm 2018, khách Malaysia đi du lịch Việt Nam đạt hơn 540 nghìn lượt, tăng 12,4% so với năm 2017, là thị trường gửi khách đứng thứ 7 của Việt Nam.

Hiện đang có khoảng hơn 1000 lưu học sinh viên Việt Nam du học tại Malaysia. Hai bên đã ký MOU về hợp tác giáo dục ngày 06/3/2019 (thay thế cho Bản ghi nhớ ký năm 2004). Cộng đồng người Việt tại Malaysia hiện có khoảng 65.000 người, sinh sống rải rác tại 13 bang, trong đó phần lớn là người lao động, ngoài ra còn 7.200 cô dâu và 700 sinh viên. 

Petro Việt Nam và Petronas Malaysia có quan hệ hợp tác từ năm 1991 trên tất cả các lĩnh vực của ngành công nghiệp dầu khí từ tìm kiếm thăm dò đến chế biến, dịch vụ. Hai bên đang triển khai 10 dự án hợp tác với tổng trữ lượng khoảng 72.000 thùng dầu/ngày.

Hai nước thường xuyên phối hợp và ủng hộ nhau tại các diễn đàn khu vực và quốc tế nhất là ASEAN và Liên hợp quốc (Malaysia ủng hộ Việt Nam vào Hội đồng Bảo an nhiệm kỳ 2020-2021). Hai nước đang phối hợp tốt trong thúc đẩy phát triển Cộng đồng ASEAN.