Theo các quan chức an ninh Australia, nhóm tình báo Trung Quốc bị nghi ngờ đã đề nghị số tiền 1 triệu đô Australia (khoảng 679 nghìn USD) trả cho chiến dịch chính trị của thành viên đảng Tự do và là một nhà kinh doanh xe hơi hạng sang ở Melbourne tên là Bo “Nick” Zhao, 32 tuổi, để người này tham gia chạy đua vào ghế Quốc hội liên bang Australia. Đây được cho là một phần của kế hoạch đưa đặc vụ Trung Quốc thâm nhập Quốc hội Australia.
Cuối ngày 24/11, Giám đốc Cơ quan An ninh tình báo Australia (ASIO) Mike Burgess đưa ra một thông báo mang tên “Sự can thiệp nước ngoài”. Trong đó, ông cho biết, ASIO đang “điều tra nghiêm túc” các cáo buộc được đưa ra bởi The Age, The Sydney Morning Herald và Nine’s Sixty Minutes về ông Zhao, cũng như thông tin về “kẻ đào tẩu” trẻ tuổi người Trung Quốc Wang Liqiang, người khẳng định mình từng làm điệp viên ở Hong Kong và Đài Loan.
Bo "Nick" Zhao và Brian Chen là trung tâm của cuộc điều tra. (Ảnh: The Age)
Trong thông điệp của mình, ông Burgess nói rằng, ông “cam kết bảo vệ nền dân chủ và chủ quyền của Australia”.
“Người Australia có thể yên tâm rằng ASIO trước đó nhận thức được các vấn đề đang được báo chí quan tâm và chủ động điều tra về vụ việc. Tuy nhiên, theo thông lệ lâu nay, tôi sẽ không bình luận về vấn đề hoạt động cụ thể, bao gồm mọi chi tiết về các cá nhân liên quan.
Hoạt động tình báo nước ngoài thù địch tiếp tục gây ra mối đe doa thực sự cho quốc gia và an ninh của chúng ta. ASIO sẽ tiếp tục đương đầu và chống lại sự can thiệp của tình báo nước ngoài tại Australia” - ông Burgess cho biết.
Hồi tháng 3/2019, ông Zhao được phát hiện chết trong khách sạn ở Melbourne. Tuy nhiên, cảnh sát địa phương và các nhân viên điều tra hiện vẫn chưa thể kết luận ông ta chết như thế nào.
Nhắc đến cái chết của ông Zhao, ông Burgess nói: “Vì rằng vấn đề đang được đề cập thuộc về một cuộc điều tra khác, và không làm phương hại đến các cuộc điều tra của chúng tôi, nên sẽ không thích hợp để bình luận thêm”.
Wang Liqiang tự nhận là gián điệp Trung Quốc và đã đào tẩu sang Australia. (Ảnh: The Age)
Những nghi ngờ về việc tài trợ cho chiến dịch tranh cử của ông Zhao là ví dụ rõ ràng nhất về sự can thiệp nước ngoài của chính phủ Trung Quốc từng được nhắc đến ở một số nước phương Tây, đồng thời cung cấp một cái nhìn sâu sắc về quy mô và bản chất của mối đe dọa từng được ASIO coi là “chưa từng thấy”.
Những cáo buộc liên quan tới ông Zhao “là một nỗ lực do chính phủ tài trợ nhằm thâm nhập vào Quốc hội của chúng ta bằng cách lợi dụng công dân Australia, và về bản chất, họ sẽ bị điều khiển để trở thành tác nhân ảnh hưởng trong hệ thống dân chủ của chúng ta” - ông Jason Hastie, Chủ tịch Ủy ban An ninh và Tình báo Quốc hội Australia, khẳng định.
Những tiết lộ trên được đưa ra trong bối cảnh một người đàn ông tự xưng là gián điệp Trung Quốc đào tẩu đến Australia xin tị nạn. Wang Liqiang, người nhận mình là nhân viên tình báo, trao cho cơ quan phản gián nước này danh tính của những sĩ quan tình báo cấp cao của Trung Quốc ở Hong Kong. Đồng thời, người này cũng cung cấp chi tiết về cách thức Bắc Kinh tài trợ và tiến hành các hoạt động ngầm tại Hong Kong, Đài Loan và Australia.
Chính quyền Trung Quốc phản bác thông tin từ Wang do truyền thống Australia đăng tải. Cảnh sát Thượng Hải hôm 23/11 cho biết, William Wang Liqiang là công nhân thất nghiệp đến từ Nam Bình, thuộc tỉnh Phúc Kiến. Wang bị tòa án quận Quảng Châu, Phúc Kiến, kết án tù treo 1,5 năm vào tháng 10/2016 vì tội lừa đảo.
Wang tiếp tục bị điều tra vì liên quan đến cáo buộc lừa đảo thứ hai vào tháng 4. Wang được cho đã dùng dự án nhập khẩu gian lận xe hơi để lừa đảo 4.6 triệu nhân dân tệ (650.000 USD) từ người có tên Shu vào tháng 2. Cuộc điều tra vụ án vẫn đang tiếp diễn.
“Đối tượng khai thác hoàn hảo”
Hồ sơ của đảng Tự do cho thấy, từ năm 2015 cho đến khi qua đời, ông Zhao là đảng viên đảng Tự do tại Chisholm.
“Ông là một thành viên được trả lương, điều đó có nghĩa là ông có khả năng hoạt động trong chi nhánh và bộ phận của mình. Tôi nghĩ Nick là mục tiêu hoàn hảo để khai thác – một gã hơi cao ngạo ở Melbourne, chi tiêu vượt quá khả năng, đối tượng dễ bị tình báo nước ngoài lôi kéo” - ông Hastie nói.
Ông Zhao là một doanh nhân sống ở vùng ngoại ô phía Đông Nam Glen Iris cùng vợ và con gái. Ít nhất thì từ năm 2016, ông ta phải đối mặt với các vấn đề tài chính nhưng không cho bạn bè và người thân biết.
Hồ sơ tòa án cho thấy, năm 2017, ông Zhao bị buộc tội lừa đảo vay tiền để mua xe hạng sang. Năm 2018, các quản trị viên bắt đầu truy lùng ông sau khi đại lý xe hơi Brighton đóng cửa, và đến đầu năm 2019, ông ta đã bỏ vợ và nợ tiền của các nhà đầu tư Trung Quốc mờ ám.
Ông Bill McLoy, người từng làm quản lý đại lý xe hơi của ông Zhao ở Ringwood cho đến năm 2015 cho biết, ông ta là một người rất tham vọng.
Một cộng tác viên kinh doanh khác, ông Yvan Lieutier, người đã quản lý hai đại lý giúp ông Zhao đến năm 2017, mô tả ông là một thanh niên trẻ tuổi mong muốn kiếm tiền nhanh chóng.
Đầu năm 2019, ông Zhao nói với 2 cộng sự rằng, ông đã tiết lộ với ASIO về việc gã tên Chen, ông chủ của một công ty cũng có trụ sở tại Melbourne, đề nghị thành lập công ty mới với số vốn hàng triệu USD. Đổi lại, ông Chen muốn ông Zhao đại diện cho khu vực bầu cử Chisholm ra tranh cử vào Quốc hội Australia.
Giết người diệt khẩu?
Ông Zhao được một nhân viên dọn dẹp phát hiện đã chết trong khách sạn ở ngoại ô Mount Waverley hồi tháng 3. Cảnh sát địa phương hiện vẫn chưa thể kết luận ông đã chết như thế nào. Nhiệm vụ đó bây giờ sẽ thuộc về nhân viên điều tra bang Victoria John Cain.
Cái chết của ông Zhao có nghĩa là ông không bao giờ có thể tuyên bố công khai cáo buộc mà ông đưa ra với ASIO về ông Chen. Bản thân ông Chen cũng khẳng định chưa từng gặp ông Zhao.
“Tôi không biết anh ấy (Nick Zhao). Tôi thực sự không biết gì về anh ấy” - ông Chen nói.
Các nhân viên cũ của ông Zhao, ông Lieutier và ông McLoy, cho biết họ nghe nói ông Zhao có thể đã tự sát. Cảnh sát Victoria nói rằng: “Trước khi sự việc được sáng tỏ, chúng tôi không thể bình luận gì thêm”.
Theo Chủ tịch Ủy ban An ninh và Tình báo Quốc hội Hastie, “chúng ta cần khám phá mọi ngóc ngách và soi chiếu mọi góc khuất để đảm bảo có thể nhận thức đầy đủ và toàn diện về nguyên nhân cái chết của ông Zhao”.
Đời sống phức tạp của “điệp viên Trung Quốc”
Truyền thống Australia xác nhận từ nhiều nguồn tin an ninh phương Tây cho rằng, ông Chen là một quan chức tình báo cấp cao của Trung Quốc. Bản thân ông Chen cũng xác nhận đã bị các quan chức Australia đưa ra cáo buộc trên tại sân bay Melbourne hồi tháng 3 nhưng ông bác bỏ kịch liệt.
Doanh nhân này có cuộc sống khác phức tạp tại Melbourne. Ông ta đã từng chụp ảnh mặc quân phục Trung Quốc và đóng giả làm nhà báo khi tham dự các hội nghị chính trị quốc tế, bao gồm G20 và APEC. Ông Chen giải thích trong một cuộc phỏng vấn rằng: “Vì có một số người bạn trong quân đội nên tôi đã mượn đồng phục của họ để chụp ảnh khỏe. Ngoài ra không có ý nghĩa gì khác”.
Về việc tham gia các hội nghị chính trị quốc tế, ông Chen cho biết: “Tôi chỉ đi theo một người bạn, lang thang khắp đất nước. Tôi được giới thiệu với một số người bạn và thực hiện một số dự án”.
Dùng “Vành đai và Con đường” làm vỏ bọc
Ông Chen duy trì một mạng lưới liên kết tại Australia với những người đã quyên góp cho cả hai đảng chính trị lớn, và đã có những giao dịch với nhiều cựu quan chức chính trị cấp cao trên khắp châu Á và châu Âu. Công việc kinh doanh của ông, có tên Prospect Time, thúc đẩy sáng kiến cơ sở hạ tầng của “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc.
Điều này và các nghi ngờ dính líu tới tình báo quân sự Trung Quốc đang đặt ra câu hỏi liệu có phải ông ta sử dụng “Vành đai và Con đường” làm vỏ bọc cho các hoạt động tình báo.
Sáng kiến “Vành đai và Con đường” được sự ủng hộ của một số nhà lãnh đạo chính trị trên khắp thế giới, trong đó có cả Thủ hiến bang Victoria Daniel Andrew, nhưng đồng thời cũng bị nhiều người khác chỉ trích là một mặt trận cho lợi ích chiến lược của Trung Quốc.
Hồ sơ tiết lộ ông Chen đang điều hành một số công ty liên quan đến quân sự, an ninh công cộng, năng lượng, và các đối tác kinh doanh của ông bao gồm các công ty liên kết với chính phủ Trung Quốc. Một trong những công ty tại Hong Kong của ông Chen là đối tác liên doanh với một công ty quốc phòng của Trung Quốc chuyên bán xe cảnh sát bọc thép.
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Chen cho biết, mối quan hệ này rất được các thẩm vấn viên Australia quan tâm, nhưng điều đó là vô nghĩa.
Trang web công ty Prospect Time International Investments của ông Chen mô tả: “Công ty đảm nhận vai trò là một trong những người tiên phong đưa công nghệ Trung Quốc ra thế giới, và đã hoạt động kinh doanh trên khắp các khu vực tại Trung Quốc, Đông Nam Á, châu Úc, châu Âu và châu Mỹ”.
Vào tháng 5/2017, ông Chen gặp cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra, ông Somchai Wongsawat cùng nhiều quan chức chính trị khác để thảo luận về các dự án hợp tác, trước khi tới Maldives, nơi ông Chen gặp Phó Tổng thống Abdulla Jihad và thảo luận về “Vành đai và Con đường”.
Vào cuối tháng 7/2017, ông Chen dẫn đầu một đoàn đại biểu đến thăm đảo quốc Palau ở Tây Thái Bình Dương để bàn về việc phát triển khách sạn 5 sao trị giá 150 triệu USD. Vào tháng 5/2018, ông Chen tham gia các dự án cơ sở hạ tầng ở Philippines.
Bình luận