Sự tiến hóa của Sukhoi và 85 năm canh giữ bầu trời nước Nga

Năm nay, Nga tổ chức lễ kỷ niệm 85 năm ngày thành lập Cục thiết kế Sukhoi. Để vinh danh sự kiện này, các chuyên gia Sputnik điểm lại những thành tựu rực rỡ trong suốt chiều dài lịch sử của nhà sản xuất huyền thoại này.

Được đặt theo tên kỹ sư lãnh đạo đầu tiên của hãng, Pavel Sukhoi. Đã 85 năm kể từ khi thành lập, Cục Thiết kế Sukhoi cùng với các nhà thiết kế máy bay khác của Liên Xô như Andrei Tupolev và Nikolai Polikarpov tạo ra nhiều máy bay trinh sát, tấn công mặt đất, đánh chặn, chiếm ưu thế trên không và máy bay chiến đấu đa chức năng nổi tiếng nhất trên thế giới.

Dưới đây là những chiếc máy bay nổi bật nhất do Cục Thiết kế Sukhoi sản xuất, được hãng Sputnik lựa chọn.

Su-2

Là máy bay Sukhoi đầu tiên được sản xuất. Đây là loại máy bay ném bom hạng nhẹ, trinh sát và huấn luyện do Pavel Sukhoi và Andrei Tupolev cùng thiết kế. Trong khoảng thời gian từ năm 1939-1942 đã có hơn 900 chiếc Su-2 được chuyển giao cho quân đội Liên Xô. Su-2 được trang bị 6 súng máy ShKAS và tên lửa không điều khiển RS-82, có thể mang được 600 kg bom.

Tháng 9/1941, Anh hùng Liên Xô, Ekaterina Zelenko đã đâm chiếc Su-2 của mình vào một máy bay chiến đấu Messerschmitt Bf 109 của Đức, cánh quạt chiếc Su-2 đã cắt đứt cánh máy bay Messerschmitt Bf 109. Bà là nữ phi công đầu tiên và duy nhất thực hiện một cú đâm trên không thành công.

Su-17

Là dòng máy bay tiêm kích cánh cụp cánh xoè của Liên Xô, được phát triển từ Su-7 với nhiệm vụ đánh chặn và tấn công mặt đất. Từ năm 1967-1990, với hơn 2.860 biến thể các loại, Su-17 đã trở thành dòng máy bay phản lực được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử của cục thiết kế.

Su-7 có tốc độ tối đa lên tới 1.400 km/h, tầm chiến đấu 1.150 km và đưọc thiết kế với 12 giá treo có thể mang tới 4 tấn đạn dược, Su-17 đã được xuất khẩu tới nhiều quốc gia trên thế giới trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, như Syria, Libya, Yemen, Việt Nam, Angola, Ba Lan và Peru.

Su-25

Được Sukhoi phát triển vào những năm 1970, là dòng máy bay tấn công và cơ động hỗ trợ trên không. Su-25 là một trong những máy bay linh hoạt và bền bỉ nhất trong đội hình của Sukhoi.

Su-25 có tốc độ tối đa 975 km/giờ, phạm vi chiến đấu 750 km và 11 giá treo mang được 4,4 tấn vũ khí, bao gồm tên lửa không đối không, không đối đất, bom loạt FAB (nổ mạnh), KAB (có điều khiển), BetAB (phá bê tông) và ZAB (cháy).

Su-27

Ra mắt vào năm 1985, Su-27 được tạo ra để cân bằng với những máy bay phản lực thế hệ thứ tư mới nhất của Mỹ khi đó là F-15, F-16. Dòng tiêm kích này đã trở thành “cha đẻ” của một số máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga, Ấn Độ và Trung Quốc đang hoạt động ngày nay như Su-30MKI, Su-35 và Shenyang J-11.

Từ ưu thế trên không đến hộ tống đến ném bom, Su-27 đã chứng minh được khả năng của mình khi thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào mà Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga giao phó.

Su-34

Là máy bay tiêm kích ném bom chiến đấu, có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết. Đây là loại máy bay tấn công siêu thanh, có khả năng thực hiện các nhiệm vụ ở độ sâu tác chiến và chiến thuật ở tầm xa.

Được phát triển vào giữa những năm 1980 và bay lần đầu tiên vào tháng 4/1990. Do những hạn chế về kinh phí thời hậu Xô viết, đã khiến chương trình Su-34 phải dừng lại nhiều lần.

Tuy quá trình phát triển chậm lại, nhưng việc nghiên cứu Su-34 vẫn tiếp tục. Bắt đầu từ năm 2006, chiếc máy bay ném bom này chính thức được sản xuất và đến năm 2014 được đưa vào sử dụng.

Không mất nhiều thời gian, Su-34 đã được giao nhiệm vụ chiến đấu. Bắt đầu từ năm 2015, Nga đã triển khai 6 chiếc Su-34 đến Syria để hỗ trợ Damascus chống lại một nhóm các chiến binh thánh chiến được nước ngoài tài trợ.

Su-34 cũng được Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga sử dụng rộng rãi trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, thực hiện hàng chục nghìn phi vụ phóng các tên lửa hành trình Kh-36, Kh-65, bom dẫn đường, bom lượn siêu nặng KAB và FAB. Su-34 đã chứng minh được vai trò quan trọng trong việc phá vỡ các tuyến phòng thủ kiên cố của Ukraine ở Donbass vào mùa xuân 2023.

Su-47

Đây là một máy bay chiến đấu với các đặc điểm siêu cơ động, có khả năng duy trì tốc độ siêu thanh ở chế độ bay tuần tra, khả năng tấn công vào các mục tiêu trên không của đối phương với radar vô hình. Năm 1983, các nhà lãnh đạo Liên Xô quyết định khởi động dự án tiêm kích cánh ngược và giao chương trình này cho Cục Thiết kế Sukhoi.

Theo tính toán của chuyên gia Liên Xô, so với cánh xuôi truyền thống, thiết kế cánh ngược mang lại ưu thế về lực nâng, khả năng cơ động cao ở tốc độ thấp, cũng như giảm độ dài đường băng cất hạ cánh. Đây chính là những yếu tố giúp lực lượng không quân chiếm ưu thế tuyệt đối trong các pha không chiến tầm gần.

Su-47 có thể tăng tốc lên tới 2.500 km/giờ và có bán kính chiến đấu khoảng 2.000 km (800 km ở chế độ siêu âm). Su-47 thực hiện chuyến bay đầu tiên vào tháng 9/1997. Tuy nhiên, chỉ vài năm sau khi dự án bắt đầu được triển khai thì Liên bang Xô viết tan rã, khiến ngân sách cho dự án này bị cắt hoàn toàn.

Giới hạn công nghệ và giá thành đắt đỏ trong bối cảnh nền kinh tế Nga gặp nhiều khó khăn khiến Su-47 không được sản xuất, biến nó thành một trong những mẫu máy bay “chết yểu” khiến người Nga tiếc nuối nhất.

Dự án Su-47 đã bị dừng lại vào những năm 2000, nhưng quá trình phát triển của nhà thiết kế chính Mikhail Pogosyan và nhóm của ông không phải là vô ích, vì một số công nghệ tiên tiến có trên Su-57 hiện nay, chính là những công nghệ đầu tiên được phát triển và thử nghiệm trên Su-47.

Su-57

Được chế tạo vào những năm 2000, lần đầu tiên được đưa vào sử dụng với số lượng nhỏ từ năm 2020, Su-57 đã trở thành máy bay chiến đấu phản lực tàng hình thế hệ thứ năm đa năng đầu tiên của Nga.

Su-57 có trọng lượng cất cánh tối đa là 37 tấn, sải cánh dài 14 m, tốc độ tối đa 2.600km/giờ, tầm bay lên đến 4.500 km với 2 thùng nhiên liệu phụ, máy bay được trang bị hệ thống điện tử hàng không, radar, nhắm mục tiêu và đối phó điện tử mới nhất.

Su-57 có thể hoạt động suốt ngày đêm, kể cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, trong môi trường gây nhiễu mạnh và có khả năng ứng phó với hệ thống phòng không của đối phương.

Su-57 có 12 điểm treo vũ khí (6 bên trong, 6 bên ngoài) và có thể mang tất cả các tên lửa không đối không tầm ngắn, tầm trung và tầm xa. Các tên lửa không đối đất dẫn đường gồm: Kh-31, Kh35, Kh-38 cũng như bom định hướng các loại 250 kg, 500 kg và 1.500 kg.