Sai phạm ở dự án mở rộng QL1 Phú Yên - Bình Định: Sử dụng lại hàng loạt cống cũ, cầu cũ

Ngày 12/12, Thanh tra Chính phủ công bố thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định của pháp luật đối với Dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng Quốc lộ 1 (QL1) đoạn từ km1125 – km1265, qua 2 tỉnh Bình Định và Phú Yên.

Theo Thanh tra Chính phủ, dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng QL1 Phú Yên - Bình Định được Bộ Giao thông vận tải, Ban Quản lý dự án 2 (sau này là Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh), các nhà đầu tư và các nhà thầu khắc phục nhiều khó khăn, khẩn trương triển khai thực hiện.

Dự án có chiều dài khoảng 118 km, từ khi được thông xe kỹ thuật và nghiệm thu đưa vào khai thác, sử dụng đã góp phần tăng cường năng lực giao thông từ Bắc vào Nam và phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, sau 3 năm đưa vào khai thác, sử dụng, dự án xuất hiện nhiều vấn đề về chất lượng công trình. Nguyên nhân chính là do trong quá trình thực hiện dự án, các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan để xảy ra những khuyết điểm, vi phạm.

Cụ thể, trong kết luận thanh tra nêu rõ, thiết kế cơ sở dự án BOT Nam Bình Định sử dụng lại cống cũ ngang đường, thiết kế mặt đường bê tông nhựa tại một số vị trí thường xuyên ngập là chưa phù hợp với thực tế, thiếu đồng bộ. Việc này dẫn đến mặt đường tại khu vực đó luôn bị ngập khi thời tiết mưa, có nơi ngập sâu từ 30 cm đến 60 cm, ảnh hưởng đến chất lượng công trình. 

Cơ quan thanh tra cho rằng, liên quan đến dự án, Bộ Giao thông Vận tải đưa ra chủ trương điều chỉnh thiết kế cơ sở chưa đúng quy định. Cụ thể như: Cho phép hạ tiêu chuẩn dự án không theo tiêu chuẩn ngành, dẫn đến chất lượng mặt đường dự án thiếu tính đồng bộ; cho phép hạ cao độ thiết kế không theo tiêu chuẩn Việt Nam.

Nhà thầu Cienco4  tại một gói thầu thuộc dự án BOT Bắc Bình Định thực hiện chưa đúng quy định, dẫn đến chiều cao rãnh thoát nước dọc giảm 15 cm so với thiết kế bản vẽ thi công, làm hạn chế khả năng thoát nước.

Khi phê duyệt thiết kế cơ sở, Bộ Giao thông Vận tải cho phép phá dỡ 9 cầu cũ để xây mới; tuy nhiên khi quyết định điều chỉnh thiết kế cơ sở đã cho phép giữ lại 7 cầu cũ để sửa chữa, sử dụng, trong đó có 6 cầu được xác định lại tải trọng chỉ từ 22 tấn đến 25 tấn.

Hiện trên toàn dự án có 18/33 cầu cũ đang được gắn biển hạn chế tải trọng từ 22 tấn đến 25 tấn. Mức tải trọng này không đồng bộ với tải trọng cho phép của đường quốc lộ 1 sau cải tạo, mở rộng và cầu xây mới (khoảng 30 tấn), gây khó khăn cho quá trình khai thác và không phát huy cao nhất hiệu quả của dự án.

Từ những vấn đề nêu trên, cơ quan thanh tra cho rằng khi công trình gặp yếu tố bất lợi về thời tiết như ngập lụt, mưa nhiều ngày liên tục..., nước mặt tích tụ thẩm thấu vào kết cấu bê tông nhựa. Đồng thời, dưới tác động của tải trọng xe với mật độ giao thông lớn, liên tục, thậm chí là xe chở quá tải đã phá vỡ khả năng dính bám của đá với nhựa và sức chịu đựng của bê tông nhựa, dẫn đến mặt đường bị hư hỏng, ảnh hưởng nền đường, làm suy giảm chất lượng và tuổi thọ công trình.

Ngoài ra, kết luận thanh tra cho hay Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo thực hiện yêu cầu của Thủ tướng về thực hiện thu phí không dừng còn chậm. Đến tháng 3/2019, tại trạm Nam Bình Định và Bắc Bình Định mới chỉ thực hiện thu phí không dừng đối với 2 làn xe trung tâm (tiếp giáp giải phân cách giữa đường).

Tổng cục Đường bộ tự cho phép nhà đầu tư BOT Nam Bình Định gia hạn thực hiện việc thu phí không dừng là chưa đúng thẩm quyền, chưa đúng chỉ đạo của Thủ tướng. Đây là một trong những nguyên nhân dư luận có phản ứng về tính minh bạch trong việc thu phí và thời gian thu phí, gây ùn tắc giao thông, gây bức xúc cho người dân...

Thanh Tra Chính phủ kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo kiểm điểm, xử lý theo thẩm quyền đối với các đơn vị, cá nhân có thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trong kết luận.

Đồng thời, yêu cầu Bộ Giao thông vận tải thực hiện rà soát, đánh giá những tác động do việc thay đổi thiết kế tại Văn bản số 6112/BGTVT-CQLXD, ảnh hưởng đến chất lượng và tuổi thọ các công trình thuộc đối tượng điều chỉnh của văn bản này trên toàn tuyến QL1 và đường Hồ Chí Minh để xem xét, xử lý đối với các khuyết điểm, vi phạm theo quy định của pháp luật.

Đối với UBND tỉnh Bình Định, cơ quan thanh tra đề nghị tỉnh chỉ đạo đơn vị chuyên môn rà soát quy hoạch các khu đô thị cạnh QL 1, đảm bảo cho việc quản lý, khai thác quốc lộ an toàn, hiệu quả; phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải tăng cường kiểm tra, xử lý việc chấp hành xây dựng của các hộ dân ven đường đảm bảo an toàn giao thông và tuổi thọ công trình.