"WTO đang đổ vỡ khi những nước GIÀU NHẤT tuyên bố là nước đang phát triển để tránh các quy định của WTO và nhận đối xử đặc biệt. KHÔNG còn chuyện đó nữa", ông Trump viết trên Twiiter.
Trong một bản ghi nhớ, nhà lãnh đạo Mỹ chỉ đạo Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer ngừng đối xử các nước tự nhận mình là các quốc gia đang phát triển nếu Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) không đưa ra các sửa đổi trong vòng 90 ngày.
Theo Straits Times, ghi chú này chủ yếu nhắm vào Trung Quốc, nền kinh tế thứ 2 thế giới nhưng luôn khăng khăng là nước đang phát triển để hưởng các lợi ích thương mại không công bằng trong khi đưa ra các cam kết yếu hơn các nước thành viên khác.
Một số quốc gia, nền kinh tế khác cũng bị liệt tên trong danh sách này bao gồm Singapore, Brunei, Hong Kong, Kuwait, Macao, Mexico, Qatar, Hàn Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất. Các nền kinh tế này đều có GDP vào hàng cao nhất của thế giới hoặc là thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nhưng cũng như Trung Quốc đều tự nhận mình là quốc gia đang phát triển.
Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: EPA-EFE)
"Khi các nền kinh tế giàu có nhất tuyên bố mang trong mình vị thế của các nước đang phát triển, họ không chỉ gây hại cho các nền kinh tế phát triển khác mà còn cả các nền kinh tế thực sự cần đối xử đặc biệt và khác biệt", bản ghi nhớ nhấn mạnh.
Theo WTO, tổ chức này không xác định những gì cấu thành một quốc gia phát triển hoặc đang phát triển mà cho phép các quốc gia tự quyết định chọn 1 trong 2. Tuy nhiên, các quốc gia thành viên khác có thể thách thức các quốc gia được gắn danh xưng đang phát triển.
Tự xếp loại đang phát triển, Bắc Kinh và các quốc gia khác được hưởng các quyền lợi đặc biệt và khác biệt như được miễn các yêu cầu tự do hóa thương mại nhất định, duy trì các chính sách bảo hộ về thuế quan và trợ cấp nông nghiệp trong các cuộc đàm phán thương mại. Điều này đồng nghĩa với việc Trung Quốc có thể áp đặt mức thuế quan cao hơn với hàng hóa nhập khẩu từ các nền kinh tế phát triển hơn.
"Mỹ sẽ dành tất cả các nguồn lực cần thiết để thay đổi cách tiếp cận của WTO đối với các nước tự nhận đang phát triển để các nền kinh tế tiên tiến không còn lợi dụng những lợi ích không chính đáng dù có những bằng chứng rõ ràng về sức mạnh kinh tế của họ", bản ghi nhớ có đoạn.
Chính quyền Trump thường xuyên kêu gọi cải cách WTO và phàn nàn tình trạng lạm dụng danh xưng "đang phát triển" của các nước thành viên, nhưng bản ghi nhớ hôm 26/7 là hành động mạnh mẽ nhất của Mỹ từ trước tới nay để văn bản hóa những chỉ trích "suông" trước đây.
Mỹ trong nhiều năm qua liên tục khẳng định việc WTO cho Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới hưởng các đặc quyền hỗ trợ của các nước đang phát triển là phi lý. Washington cho rằng các ưu đãi mà Trung Quốc đang được hưởng giúp nước này trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước, hỗ trợ các doanh nghiệp nhà nước, phân biệt đối xử với các nhà đầu tư nước ngoài và là nhân tố tạo điều kiện cho Bắc Kinh ép buộc các doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ nếu muốn đặt chân vào thị trường của nước này.
"Quốc gia đã hạ cánh được cả tàu vũ trụ xuống vùng tối của Mặt Trăng nhưng lại muốn được đối xử giống như những nước thành viên nghèo nhất của WTO", Dennis Shea, Đại sứ Mỹ tại WTO phát biểu tại trụ sở Geneva hồi đầu tháng 3.
Tuy nhiên, trong tuyên bố đưa ra hồi đầu tháng 4, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Cao Phong khẳng định vị trí của Trung Quốc trong WTO là hết sức rõ ràng: Trung Quốc là nước đang phát triển của thế giới.
"Chúng tôi không né tránh các trách nhiệm quốc tế và sẵn sàng thực hiện các nghĩa vụ trong WTO tương tích với mức độ phát triển kinh tế và khả năng của Trung Quốc. Thực tế là chúng tôi đang làm đúng như vậy và sẽ tiếp tục làm vậy. Song song với đó, chúng tôi sẽ làm việc cùng các quốc gia khác để bảo vệ vững chắc các quyền cơ bản của chúng tôi, nói lên tiếng nói chung và bảo vệ lợi ích phát triển của chúng tôi", ông Cao nhấn mạnh.
Tại Diễn đàn Bắc Ngao ở Hải Nam cuối tháng 3, cựu thống đốc ngân hàng trung ương Trung Quốc Zhou Xiaochuan thừa nhận rằng không phải tất cả các chỉ trích của Mỹ đều là sai trái, nhưng nhấn mạnh đang có những hiểu nhầm giữa các thành viên WTO về hành vi thương mại của Trung Quốc.
Bà Dennis Shea nói cần phải có những quy chuẩn nhất định đặt ra để quy định một nước đáp ứng yêu cầu của một nước đang phát triển hay không. Theo bà Shea, một quốc gia nên bị tước danh xưng là nước đang phát triển nếu là thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), là thành viên của nhóm 20 nền kinh tế lớn (G20), được Ngân hàng thế giới xếp vào nhóm có thu nhập cao và chiếm nhiều hơn 0,5% hoạt động thương mại toàn cầu.
Trung Quốc và các quốc gia đang phát triển khác như Ấn Độ, Nam Phi bác bỏ đề xuất này. Họ thậm chí còn đệ trình một văn bản lên WTO, trong đó đề cập tới việc Mỹ và các nước phát triển hưởng lợi từ các quy định của WTO trong các lĩnh vực nông nghiệp, dệt may và quyền sở hữu trí tuệ.
Bình luận