Việc thúc đẩy một cách tiếp cận mới được đưa ra sau khi cuộc phản công kéo dài hàng tháng của bị Ukraine không kết quả, trong khi mâu thuẫn gia tăng giữa các quan chức hàng đầu của Mỹ với những người đồng cấp Ukraine.
Theo đó, ngày 11/12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky của Ukraine đã đến Washington (Mỹ) để thảo luận với Tổng thống Mỹ Joe Biden và Quốc hội về con đường phía trước. Hai nhà lãnh đạo đã khẳng định tinh thần đoàn kết. Trong đó, ông chủ Nhà Trắng vẫn giữ vững cam kết tăng cường hỗ trợ cho Ukraine vào thời điểm quan trọng, cả ngoài mặt trận và trên Đồi Capitol.
Chiến dịch phản công của Ukraine đang bị đình trệ. (Ảnh: New York Times)
Tại Quốc hội Mỹ, việc tiếp tục cung cấp gói viện trợ hàng chục tỷ USD cho Ukraine đang vấp phải sự phản đối từ phía đảng Cộng hoà. Bên cạnh đó, một số quan chức cấp cao Mỹ bày tỏ lo ngại chiến sự lâm vào bế tắc kéo dài trong năm tới và Nga giành được lợi thế.
Trong nỗ lực thuyết phục Quốc hội phê duyệt thêm viện trợ cho Kiev, ông Biden nhấn mạnh: “Chúng ta không thể để Nga giành chiến thắng. Việc này là vì lợi ích quốc gia của Mỹ và của đồng minh. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong việc hỗ trợ Ukraine chắc chắn sẽ có lợi cho Nga”.
Mặt khác, Nga đang đạt được những bước tiến đáng kể trong chiến dịch quân sự. Theo các quan chức Mỹ, Nga đang có lợi thế về nhân lực, đạn được và tên lửa. Ngoài ra, lực lượng Nga cũng đã được củng cố về hoả lực và các phi đội máy bay không người lái.
Trước tình hình này, Mỹ đang tăng cường cố vấn quân sự trực diện cho Ukraine. Theo đó, Washington đã cử một vị tướng ba sao tới Kiev để dành thời gian trên thực địa. Các sĩ quan quân đội Mỹ và Ukraine kỳ vọng có thể vạch ra kế hoạch chi tiết về chiến lược mới vào tháng 1/2024 trong một loạt cuộc tập trận tổ chức tại Wiesbaden, Đức.
Bất đồng giữa Mỹ - Ukraine
Mỹ đã cung cấp sự hỗ trợ quân sự và kinh tế to lớn cho Ukraine, với tổng cộng hơn 111 tỷ USD trong hai năm qua. Nhưng hiện nay, ngày càng nhiều đảng viên đảng Cộng hòa phản đối việc chi tiêu thêm cho chiến sự tại Ukraine. Những người khác cũng đang yêu cầu xem xét chiến lược mới trước khi bỏ phiếu cho bất kỳ khoản tiền bổ sung nào.
Các quan chức Mỹ cho biết, nhiều nhà lãnh đạo Ukraine không hiểu được sự bấp bênh của các khoản viện trợ bổ sung. Họ nói rằng các tướng lĩnh Ukraine và quan chức dân sự cấp cao nước này có những kỳ vọng không thực tế về những gì Mỹ có thể tiếp tục cung cấp, như hàng triệu viên đạn pháo từ kho dự trữ vốn đang cạn kiệt của phương Tây.
Do đó, Washington lưu ý Ukraine sẽ phải chiến đấu với nguồn ngân sách eo hẹp hơn.
Mỹ và Ukraine có những quan điểm khác nhau về cuộc xung đột hiện nay. (Ảnh: New York Times)
Theo New York Times, Mỹ đang thúc đẩy chiến lược tập trung vào việc duy trì quyền kiểm soát lãnh thổ mà Ukraine có, chú trọng xây dựng nguồn cung lực lượng phòng thủ trong năm tới.
Một số nguồn tin trong quân đội Mỹ cũng muốn Ukraine theo đuổi chiến lược “giữ vững và xây dựng” - tức là tập trung vào việc giữ vững những lãnh thổ họ đang kiểm soát và xây dựng khả năng sản xuất vũ khí vào năm 2024. Washington tin rằng chiến lược này sẽ cải thiện khả năng tự cung tự cấp của Ukriane và đảm bảo Kiev đang ở vị thế có thể đẩy lùi mọi nỗ lực mới của Nga.
Phía Mỹ cho biết nếu chiến lược này thành công, Kiev sẽ có nguồn lực đáng tin cậy, khiến Nga cần cân nhắc ngồi vào bàn đàm phán với các thoả thuận có lợi hơn cho Ukraine vào cuối năm 2024 hoặc 2025.
Trong khi đó, Ukraine muốn tiếp tục tấn công trên bộ hoặc bằng các cuộc tấn công tầm xa, với hy vọng có thể khiến thế giới tiếp tục quan tâm tới cuộc chiến.
Các quan chức Ukraine đang xem xét chiến lược tấn công vốn thành công vào bán đảo Crimea hồi mùa thu năm 2022. Họ đang tìm kiếm chiến lược để khiến Nga mất cân bằng bằng các cuộc tấn công nhằm vào nhà máy sản xuất vũ khí, kho lưu trữ vũ khí và tuyến đường vận chuyển đạn dược. Một cựu quan chức quân sự cấp cao của Ukraine cho biết kế hoạch mới này đang được hoàn thiện và “rất táo bạo”.
Dù vậy, các quan chức Mỹ cho rằng nếu không thay đổi chiến lược, xung đột Ukraine năm 2024 có thể giống như những gì xảy ra vào năm 1916, năm đẫm máu nhất trong Thế chiến thứ nhất, khi hàng nghìn thanh niên thiệt mạng và chiến tuyến thay đổi rất ít.
Ngoài ra, rủi ro với Kiev hiện rất lớn. Nếu không có chiến lược mới và nguồn viện trợ sung, các quan chức Mỹ cho rằng Ukraine nhiều khả năng sẽ thua trong cuộc xung đột hiện nay. Các quan chức chính quyền tổng thống Mỹ cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ hưởng lợi từ việc Mỹ sẽ giảm bớt viện trợ. Họ lưu ý tới những tuyên bố gần đây của ông chủ điện Kremlin rằng nếu Ukraine sử dụng hết đạn dược do NATO cung cấp, Nga sẽ chiếm ưu thế.
Trên thực tế, các bệnh viện tại Ukraine cũng đã chật kín binh lính bị thương. Kiev chưa công bố con số chính thức về số người thiệt mạng trong chiến sự, nhưng các quan chức thừa nhận thiệt hại là rất lớn.
Vấn đề phức tạp hơn của Ukraine là những bất đồng sâu sắc với các tướng lĩnh Mỹ về cách thức và địa điểm sử dụng lực lượng cơ giới mới. Các quan chức Ukraine, trong đó có ông Zelensky, lập luận rằng phần phía Đông là chiến trường quan trọng nhất vì lực lượng Nga đang tập trung nỗ lực ở đó.
Trong khi đó, Washington coi miền Đông Ukraine, bao gồm cả khu vực Donbass, về mặt chiến lược ít quan trọng hơn so với bờ biển phía Nam đất nước.
Bởi vậy, Mỹ muốn Ukraine tập trung vào phía Nam, nhằm phá vỡ tầm kiểm soát của Moskva ở khu vực giữa bán đảo Crimea và biên giới Nga. Bộ chỉ huy Ukraine tin rằng những hệ thống phòng thủ đó quá khó để có thể xuyên thủng và việc băng qua các bãi mìn trong khu vực chỉ dẫn đến thương vong lớn hơn.
Kết quả là Ukraine tiếp tục chia cắt lực lượng theo 2 tuyến phía Đông và Nam, từ chối cam kết thực hiện một con đường tấn công chính. Do đó, thay vì một bước đột phá mang tính quyết định, tình hình lại lâm vào bế tắc.
Tìm kiếm sự thoả hiệp
Theo New York Times, phía Mỹ và Ukraine đang tìm cách thỏa hiệp. Các quan chức cấp cao của Mỹ cho biết họ cởi mở với một số ý tưởng mới của Ukraine. Các quan chức Mỹ nói rằng các cuộc tấn công sâu của Ukraine vào Crimea vào mùa thu năm 2023 cho thấy tác động đối với Nga và là một điểm sáng trong cuộc phản công. Các chiến lược gia Mỹ tin rằng Ukraine có thể tiếp tục phát huy thành công đó vào năm tới, ngay cả khi trọng tâm sắp tới của họ là xây dựng lại lực lượng.
Nếu không có chiến lược mới và thêm các khoản viện trợ, các quan chức Mỹ cho rằng Ukraine có thể sẽ thua cuộc xung đột. (Ảnh: New York Times)
Tướng Christopher G. Cavoli - tư lệnh hàng đầu của Mỹ ở châu Âu ngày càng đóng vai trò lớn hơn trong việc phối hợp với các quan chức Ukraine.
Lầu Năm Góc cũng đã quyết định cử Trung tướng Antonio A. Aguto Jr., người chỉ huy lực lượng hỗ trợ Ukraine từ một căn cứ ở Đức, đến Kiev trong thời gian dài. Các quan chức Mỹ cho biết Tướng Aguto sẽ làm việc trực tiếp với giới lãnh đạo quân sự nước này để đưa ra các lời khuyên phù hợp hơn. Trong khi Nhà Trắng đã quyết định không cử cố vấn quân sự Mỹ thường trực ở nước này, việc Tướng Aguto thường xuyên luân phiên ra vào Kiev là điều tốt cho Ukraine.
Tại Washington, các quan chức Mỹ cho biết quân Ukraine gần như đã xuyên thủng lớp phòng thủ đầu tiên của Nga và sẽ tiếp tục tấn công nhằm kiểm tra sức mạnh của các lớp phòng thủ khác.
Nhưng khả năng phòng thủ của Nga trên thực tế vững chắc hơn nhiều so với những đánh giá trước đó của Mỹ. Do đó, cuộc phản công của Ukraine đã nhanh chóng bị đình trệ.
Cả quan chức Mỹ và Ukraine đều không tiết lộ chi tiết về cuộc trò chuyện hoặc kế hoạch mới. Nhưng bất kể thỏa thuận cuối cùng là gì thì việc thay đổi động lực là rất quan trọng. Các nhà phân tích cho biết, khi cuộc chiến càng bế tắc, việc đảm bảo nguồn viện trợ sung của Mỹ sẽ càng khó khăn hơn.
Bình luận