Một năm sau vụ bạo lực chấn động ở đồi Capitol: Bài kiểm tra với nước Mỹ

“Tôi không biết liệu mình có vượt qua được hay không. Tôi muốn chắc chắn rằng đã nói điều gì đó với cô ấy trong trường hợp điều tồi tệ nhất xảy ra”.

Đó là suy nghĩ của Nghị sĩ Dân chủ bang Dallas, Colin Allred khi các nhà lập pháp được sơ tán khỏi Điện Capitol, tòa nhà Quốc hội Mỹ, ngày 6/1/2021. Ông đã nhắn tin cho vợ rằng: “Anh yêu em dù có chuyện gì xảy ra đi nữa".

Ngày 6/1 đã trở thành một thời điểm quan trọng trong năm ở Washington. Hầu như tất cả mọi người đều có thể nhớ lại họ đã ở đâu hoặc đang làm gì khi có tin tức cho biết đồi Capitol bị một đám đông bạo lực đột nhập.

Đó sẽ là sự kiện chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ: Cuộc tấn công của những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump nhằm ngăn cản việc chứng nhận kết quả bầu cử năm 2020. "Đây không phải là một cuộc tấn công vào một tòa nhà, mà là vào chính Quốc hội", tác giả Jérôme Viala-Gaudefroy bình luận trên The Conversation.

Các thành viên Quốc hội Mỹ tham gia phiên họp và phải dừng bỏ phiếu, trốn dưới ghế và sơ tán khẩn cấp trong tình trạng hoảng loạn. Năm người chết liên quan đến cuộc biểu tình bạo lực và hàng trăm người bị cáo buộc các tội danh ở tòa án liên bang. Sự kiện ngày 6/1 được điều tra bởi một ủy ban lưỡng đảng như “một trong những ngày đen tối nhất của nền dân chủ” Mỹ.

Một ngày dài

Đối với các thành viên Quốc hội, những ký ức về ngày 6/1/2021 vẫn còn rõ ràng. 

Từ đầu đó vốn đã không phải một ngày im ắng. Sau khi hai cuộc bầu chọn bổ sung mang lại cho đảng Dân chủ quyền kiểm soát hẹp đối với Thượng viện ở Georgia, Quốc hội nhóm họp để xem xét và chứng nhận chiến thắng bầu cử của ông Joe Biden - kết quả mà một số đảng viên Cộng hòa đã cam kết phản đối.

“Tôi biết rằng đó sẽ là một ngày dài, chúng tôi dự đoán rằng họ sẽ cố gắng phản đối kết quả ở khoảng 6 bang”, Allred nói. “Rõ ràng là tôi không đoán trước được cuộc họp sẽ kéo dài bao lâu hoặc bị kéo dài vì lý do gì".

Trong khi đó, cựu Tổng thống Donald Trump được cho là "tập hợp" những người ủng hộ tập trung gần Nhà Trắng với những cáo buộc cuộc bầu cử bị đánh cắp và khuyến khích đám đông tuần hành đến Điện Capitol. Vào khoảng giữa buổi chiều, hàng trăm người đã vượt qua cảnh sát Capitol, phá cửa sổ và cố gắng tìm đường vào tòa nhà. 

Allred nhớ lại khoảnh khắc một quan chức an ninh lên đứng trước micro trong phòng họp Hạ viện, nói với các nhà lập pháp rằng những kẻ bạo loạn đã đột nhập Điện Capitol và hướng dẫn họ lấy mặt nạ phòng độc từ bên dưới ghế ngồi.

"Đáng lẽ không bao giờ nên xảy ra"

Một số hạ nghị sĩ bang Texas bắt đầu hành động sau đó: Troy Nehls, R-Richmond, cố gắng hỗ trợ cảnh sát bằng cách thương lượng với đám đông khi họ cố gắng đột nhập vào các phòng.

“Ngày 6/1 đáng lẽ không bao giờ nên xảy ra", Nehls đăng trên Twitter. “Ban lãnh đạo của cảnh sát Capitol và Chủ tịch Hạ viện Pelosi có thông tin tình báo và họ đã từ chối phản ứng theo điều đó. Tại sao?"

Một nhóm nghị sĩ khác của đảng Cộng hòa, bao gồm Hạ nghị sĩ Amarillo Ronny Jackson, San Antonio Tony Gonzales và Sherman Pat Fallon, cũng tham gia cùng Nehls trong quá trình giúp đỡ.

Hầu hết các đảng viên Cộng hòa tìm cách giảm nhẹ mức độ các sự kiện ngày 6/1, muốn chuyển hướng sự chú ý. Fallon thừa nhận rằng “đó là một cuộc bạo loạn” nhưng không phải là sự xúi giục hay nổi dậy.

"Bạn sẽ không thể lật đổ lịch sử đảng Cộng hòa với cột cờ, chùy và bục phát biểu bị đánh cắp" ông nói và khẳng định rằng trong khi "Nancy Pelosi và đảng Dân chủ muốn nói về ngày 6/1, tôi muốn nói về ngày 20/1" và "thảm họa hoàn toàn" của chính quyền Biden liên quan đến lạm phát, COVID-19, Trung Quốc và Nga.

Bài kiểm tra với nước Mỹ

Một năm sau sự kiện 6/1, việc điều tra và cáo buộc các cá nhân liên quan đến cuộc biểu tình bạo lực vẫn diễn ra, gây tranh cãi mỗi lần được thảo luận. 

Những thành phần đảng phái đã thúc đẩy cuộc tấn công ngày 6/1 vẫn tồn tại. Theo một cuộc thăm dò ngày 17-19/12 ở Washington Post và Đại học Maryland, 88% đảng viên Dân chủ và 74% đảng viên độc lập tin rằng không có bằng chứng về sự bất thường trong cuộc bầu cử năm 2020, trong khi 62% đảng viên Cộng hòa nói rằng có bằng chứng như vậy.

Theo Post, con số đó gần giống với tỷ lệ phần trăm đảng viên Cộng hòa đồng ý với tuyên bố của ông Trump về việc có gian lận bầu cử, một tuần sau cuộc tấn công ở Điện Capitol.

Hạ nghị sĩ Marc Veasey cho rằng ngày 6/1 là một cuộc kiểm tra thực tế đối với nước Mỹ nói chung.

“Tôi nghĩ nó đã cho chính trường Mỹ một lời cảnh tỉnh, một bài kiểm tra. Thành thật mà nói, có một nhóm lớn người ở đất nước này - ít nhất là một phần ba, theo hầu hết các cuộc thăm dò mà tôi đã thấy... sẽ tin vào bất cứ điều gì khi nói đến câu chuyện họ đã bị lừa dối trong một cuộc bầu cử, hoặc chính phủ đang nói dối họ”, ông bình luận.

Việc xem xét các cáo buộc liên bang đối với những kẻ bạo loạn sau đó đã cho thấy nhiều người trang bị vũ khí: súng gây choáng, bình xịt hơi cay, gậy bóng chày và cột cờ được dùng làm gậy.

Trong khi đó, trong tháng 5/2021, với lá thư gửi cho Tổng chưởng lý Merrick Garland, Thượng nghị sĩ Texas Ted Cruz và các thượng nghị sĩ Cộng hòa khác đã hạ thấp mức độ cuộc tấn công ngày 6/1 và cáo buộc Bộ Tư pháp truy tố những người liên quan trong vụ 6/1 mạnh mẽ hơn nhiều so với những người tham gia biểu tình ở Portland và các thành phố khác vì cái chết của George Floyd vào năm 2020.

Nehls cho rằng “có một số người bên trong tòa nhà đó thực sự không vi phạm luật hình sự nào ngoài việc vào tòa nhà”.

Veasey hiện cho rằng nước Mỹ cần phải chấp nhận những phát hiện của ủy ban lưỡng đảng, cơ quan đã điều tra vụ tấn công từ tháng 6/2021, để hàn gắn và tiến lên phía trước.