PGS.TS Đỗ Đức Định, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội Hà Nội cho rằng người ta không muốn cổ phần hóa là vì dự án càng lớn, quy mô càng rộng thì ăn càng nhiều.
Không ai dám nói “tôi đã sai”!
- Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) gồm các tập đoàn, tổng công ty 100% vốn nhà nước là lộ trình đã vạch ra từ rất lâu rồi. Nhưng đến nay, số doanh nghiệp cổ phần được chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hệ quả là DNNN làm ăn bê bết, thua lỗ, không hiệu quả, không trở thành đòn bẩy nền kinh tế mà lại trở thành gánh nặng. Vì đâu nên nỗi ấy thưa ông?
Từ cách đây hơn 20 năm đã có nghị quyết của trung ương Đảng về vấn đề cổ phần hóa DNNN. Thực tế cho thấy, đáng lẽ nếu giao cho tư nhân làm thì lãi nhưng nhà nước làm thì lại lỗ.
Một thời, cửa hàng cắt tóc nhà nước được mở ngay trên phố Tràng Thi (Hà Nội), sau đó cho các doanh nghiệp thuê lại thì họ làm lợi biết bao nhiêu.
Đó là một ví dụ cho thấy sự cực đoan của doanh nghiệp nhà nước. Nghị quyết đưa ra, nhưng thực tế thì chỉ thực hiện được một phần rất nhỏ.
Trước năm 2007 thì chúng ta có cổ phần hóa được một số doanh nghiệp. Nhưng từ đó đến nay thì xu hướng đó thay đổi hoàn toàn ngược lại. Người ta mở rộng đầu tư, xây dựng các tập đoàn, dự án lớn.
Một thời, cửa hàng cắt tóc nhà nước được mở ngay trên phố Tràng Thi (Hà Nội), sau đó cho các doanh nghiệp thuê lại thì họ làm lợi biết bao nhiêu.
Đó là một ví dụ cho thấy sự cực đoan của doanh nghiệp nhà nước. Nghị quyết đưa ra, nhưng thực tế thì chỉ thực hiện được một phần rất nhỏ.
Trước năm 2007 thì chúng ta có cổ phần hóa được một số doanh nghiệp. Nhưng từ đó đến nay thì xu hướng đó thay đổi hoàn toàn ngược lại. Người ta mở rộng đầu tư, xây dựng các tập đoàn, dự án lớn.
- Việc mở rộng quy mô đó là sai lầm?
Đó là sai lầm lớn nhất của DNNN, là nguyên nhân chính kéo nền kinh tế bị tụt lại. Trước năm 2007 không có những sai lầm lớn như lập tập đoàn lớn, dự án lớn, tổng công ty lớn gây ra những thất thoát cực lớn.
Trước đó không có những vụ việc như ụ nổi, đồ cũ nói thành đồ mới, đồ vứt đi nói thành đồ hiện đại. Số tiền mất đi không chỉ là một vài tỷ đồng. Giờ lại tuyên bố cổ phần hóa, tưởng như là cái mới nhưng thực ra chỉ là khắc phục sai lầm của 10 năm qua.
Trước đó không có những vụ việc như ụ nổi, đồ cũ nói thành đồ mới, đồ vứt đi nói thành đồ hiện đại. Số tiền mất đi không chỉ là một vài tỷ đồng. Giờ lại tuyên bố cổ phần hóa, tưởng như là cái mới nhưng thực ra chỉ là khắc phục sai lầm của 10 năm qua.
Tôi không thấy ai nói đến việc “khắc phục sai lầm” trong việc cổ phần hóa cả?
Người Việt Nam không muốn nhận sai lầm, không ai dám nói là “tôi đã làm sai, giờ tôi phải sửa chữa” mà lại dùng từ đổi mới. Vì không nhận diện được sai lầm nên mới không có văn hóa từ chức. Vì cái sự loanh quanh dối trá đó dẫn đến cổ phần hóa chậm. Đó chính là vấn đề tư duy.
 |
PGS.TS Đỗ Đức Định, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội Hà Nội nói về tiến độ cố phần hóa DNNN. |
- Ông đánh giá thế nào về mô hình các DNNN chúng ta đang có?
Rõ ràng, 10 năm trước thì mô hình hoạt động này không kém, chưa thực sự xuất sắc nhưng có thể nói là tạm được, bước đầu đã có kết quả. Sai lầm bắt đầu từ việc mở rộng trong 10 năm qua, mà nguyên nhân dễ thấy nhất là tư duy của những người đứng đầu sai lầm.
Họ tư duy sai nên tiêu hàng trăm tỷ không lo gì, lập các công ty khủng chẳng phải lo gì, không chịu trách nhiệm gì. Ban đầu họ lập một công ty to, họ thấy à, kiếm được đây.
Thế là họ mở rộng nó ra nữa thì họ ăn được thêm nữa, càng rộng, càng to, ăn càng nhiều. Rồi họ mở rộng lĩnh vực, thủy điện đi làm ngân hàng, dầu khí đầu tư tài chính, chứng khoán, bất động sản... Mở rộng một cách vô tội vạ mà không nghĩ gì đến hiệu quả.
Họ tư duy sai nên tiêu hàng trăm tỷ không lo gì, lập các công ty khủng chẳng phải lo gì, không chịu trách nhiệm gì. Ban đầu họ lập một công ty to, họ thấy à, kiếm được đây.
Thế là họ mở rộng nó ra nữa thì họ ăn được thêm nữa, càng rộng, càng to, ăn càng nhiều. Rồi họ mở rộng lĩnh vực, thủy điện đi làm ngân hàng, dầu khí đầu tư tài chính, chứng khoán, bất động sản... Mở rộng một cách vô tội vạ mà không nghĩ gì đến hiệu quả.
- Cái lầm lẫn trong tư duy ở đây cụ thể là gì?
Họ lầm lẫn giữa vấn đề kinh tế và xã hội, đóng góp cho xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia. DNNN không chỉ có nhiệm vụ kinh tế mà còn có nhiệm vụ xã hội. Đằng này họ chỉ nghĩ đến kinh tế, đến cái lợi của họ. Lập càng to, càng rộng, hiệu quả càng kém và họ càng kiếm được nhiều. Cho đến nay, tôi chưa thấy cái to nào hiệu quả, tất cả đều thất bại. Các DNNN mở rộng các tập đoàn, mở rộng ngành nghề kinh doanh, nhưng càng mở rộng càng lỗ.
- Thế vì sao lại khó cổ phần hóa?
Ở các nước khác, họ thường tư nhân hóa DNNN luôn dù có phải chịu những khó khăn, mất mát. Những lao động đang làm việc thì giải quyết thế nào để không gây bất ổn xã hội, các nước họ mất nhiều thời gian để giải quyết điều này.
Việc định giá DNNN như thế nào cũng là cái khó. Đến thời điểm này thì có thể nói DNNN đã bị ung thư rồi, không thể chữa được nữa mà phải cắt đi khối u đó. Phải chấp nhận đau mới phát triển được.
Mình không chịu được đau, nên cứ dây dưa mãi. Kiểu như thả con trâu ra ngoài vườn cho ăn cỏ, nhưng lại cột nó vào gốc tre. Thế là nó chỉ luẩn quẩn ăn quanh cái dây cột đó vì cái thừng buộc chặt quá rồi.
Việc định giá DNNN như thế nào cũng là cái khó. Đến thời điểm này thì có thể nói DNNN đã bị ung thư rồi, không thể chữa được nữa mà phải cắt đi khối u đó. Phải chấp nhận đau mới phát triển được.
Mình không chịu được đau, nên cứ dây dưa mãi. Kiểu như thả con trâu ra ngoài vườn cho ăn cỏ, nhưng lại cột nó vào gốc tre. Thế là nó chỉ luẩn quẩn ăn quanh cái dây cột đó vì cái thừng buộc chặt quá rồi.
>> ĐỌC TIẾP...
Bình luận