Đông Nam Á tìm cách sống chung với dịch COVID-19, cứu nguy nền kinh tế

Ngay cả khi phải vật lộn với một trong những đợt bùng phát dịch COVID-19 tồi tệ nhất trên thế giới, nhiều quốc gia tại Đông Nam Á đang dần nhận ra rằng họ không còn đủ khả năng kéo dài những biện pháp hạn chế chống dịch nghiêm ngặt khiến nền kinh tế bị tê liệt. Bởi vậy, một số nước đang xem xét phương án mở cửa trở lại.

Bài toán cân bằng giữa phát triển kinh tế và chống dịch

Tại các nhà máy ở Malaysia hay tòa nhà văn phòng tại Singapore, các cơ quan quản lý đang thúc đẩy kể hoạch mở cửa trở lại, tìm cách cân bằng giữa việc ngăn chặn COVID-19 và sự dịch chuyển của dòng tiền cũng như như nguồn nhân lực. Điều đó đã dẫn đến một loạt các biện pháp thử nghiệm chẳng hạn như, cho phép công nhân cách ly và làm việc tại chỗ, điều động quân đội hỗ trợ cung cấp lương thực cho người dân, phong tỏa theo từng khu vực, hay chỉ cho những người đã được tiêm vaccine đến văn phòng hoặc nhà hàng.

Trái với Mỹ và châu Âu – những nơi đang dần mở cửa trở lại, tỷ lệ tiêm chủng thấp đã khiến Đông Nam Á trở thành một trong những khu vực dễ bị tổn thương nhất trên thế giới trước biến thể Delta. Nhưng trước thực trạng nguồn ngân sách nhà nước ngày càng eo hẹp do ảnh hưởng của những đợt dịch trước đó cùng sự suy yếu của tiền tệ, biện pháp phong tỏa ngày càng trở nên ít khả thi hơn.

Krystal Tan - Chuyên gia kinh tế của Australia & New Zealand Banking Group ở Singapore cho rằng: “Việc cân bằng giữa chống dịch và đảm bảo kinh tế là một bài toán vô cùng khó khăn”. Theo chuyên gia này, ngay cả Singapore – một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất thế giới cũng phải vật lộn đối phó với sự gia tăng số ca mắc do biến thế mới, vì thế, nếu các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn mở cửa trở lại thì rủi ro sẽ rất cao.

Trong suốt thời gian dịch bệnh hoành hành, nhiều nhà máy ở Đông Nam Á đã phải ngừng hoạt động, gây gián đoạn các chuỗi cung ứng, khiến các nhà sản xuất ô tô như Toyota Motor đã phải cắt giảm việc sản xuất, còn nhà bán lẻ quần áo và giày dép Abercrombie & Fitch của Mỹ cảnh báo tình hình đang “vượt ra ngoài tầm kiểm soát”.

Tỷ lệ tử vong theo ngày tại nhiều quốc gia Đông Nam Á đã vượt mức trung bình trên toàn cầu, khiến những nước này bị tụt xuống vị trí cuối cùng trong Bảng xếp hạng khả năng chống dịch COVID-19 của Bloomberg.

Tuy nhiên, nhiều quan chức trong khu vực lo ngại, nền kinh tế có thể sụp đổ nếu các biện pháp hạn chế bị kéo dài quá lâu. Malaysia đã cắt giảm một nửa dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2021 xuống còn 3 đến 4%. Hy vọng phục hồi kinh tế từ việc khôi phục lại ngành du lịch của Thái Lan cũng nhanh chóng tan biến.

“Giấc mơ xa vời”

Ngay cả khi có sự lạc quan về triển vọng kinh tế, chẳng hạn Việt Nam dự kiến tăng trưởng 6% trong năm nay và Singapore dự kiến đạt mức tăng trưởng khoảng 7%, áp lực trong việc giải quyết tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng trên toàn cầu và giảm thu hút đầu tư nước ngoài đối với một khu vực kinh tế năng động vẫn ngày một gia tăng.

Theo nhà kinh tế học Wellian Wiranto của Oversea-Chinese Banking Corp, nền kinh tế của các nước Đông Nam Á đang suy yếu do những đợt phong tỏa liên tiếp, còn người dân dần cảm thấy kiệt sức khi cuộc khủng hoảng kéo dài.

“Bất cứ hy vọng nào về việc mở cửa biên giới, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy thương mại và du lịch trên khắp khu vực ASEAN vẫn là giấc mơ xa vời”.

Sự kiên nhẫn của người dân đang giảm dần tại Đông Nam Á, đặc biệt là khi họ phải chiến đấu với dịch COVID-19 lâu hơn so với hầu hết các khu vực khác trên thế giới. Tại Malaysia, người dân đã biểu tình sau khi chính phủ kéo dài biện pháp phong tỏa, dẫn đến tỷ lệ mất việc làm tăng cao nhưng số ca mắc không có dấu hiệu thuyên giảm.

Ở Singapore và Philippines, các doanh nghiệp đang đối mặt với những khó khăn trong việc lập kế hoạch sản xuất và kinh doanh dài hạn do hạn chế chống dịch bệnh.

Thay đổi chiến lược

Hiện nay, một số quốc gia tại Đông Nam Á chẳng hạn như Malaysia, Indonesia, Thái Lan và Singapore đã bắt đầu thay đổi nhận thức, cho rằng dịch bệnh sẽ không biến mất hoàn toàn và chuyển từ chiến lược “không ca mắc” sang chiến lược “sống chung với virus”.

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất khu vực, đang hướng đến một cuộc chơi dài hơi. Nước này tập trung củng cố các quy định như đeo khẩu trang thay vì áp đặt các biện pháp hạn chế di chuyển. Họ cũng ban hành “bản đồ di chuyển” cho các khu vực đặc biệt như văn phòng và trường học, giúp người dân quen với nhiều quy định dự kiến sẽ áp dụng lâu dài trong một trạng thái bình thường mới.

Thay vì đếm số ca mắc theo ngày, các nước tập trung hạn chế số ca tử vong hoặc ca bệnh nặng. Điều này đặc biệt đúng với hai quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất Đông Nam Á là Singpore và Malaysia với số người được tiêm phòng đầy đủ lần lượt chiếm trên 80% và khoảng 50% dân số.

Philippines đang xem xét áp dụng biện pháp kiểm soát đi lại tại từng khu vực cụ thể dựa trên tình hình COVID-19. Chẳng hạn, người dân tại những điểm nóng có thể bị hạn chế xuống đường, thậm chí ra khỏi nhà.  

Tại thủ đô Jakarta của Indonesia, chỉ những người có chứng nhận tiêm vaccine mới có thể đến các trung tâm mua sắm hoặc nhà thờ. Malaysia cũng áp dụng biện pháp tương tự. Còn giới chức tại thủ đô Manila (Philippines) đang xem xét áp dụng “bong bóng vaccine” (cho phép những người đã được tiêm phòng đầy đủ đi du lịch và đến một số điểm đến nhất định mà không bị kiểm dịch khi đến) tại nơi làm việc và phương tiện giao thông công cộng. Theo đánh giá, những chiến lược này có thể giúp giảm thiệt hại cho nền kinh tế.