Thảo luận tại tổ sáng 12/11 về dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể chia sẻ Bộ này đang gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc khi triển khai các dự án đầu tư công.
"Yêu cầu của Quốc hội và Chính phủ bao giờ cũng phải làm nhanh, bảo đảm tiến độ, bảo đảm chất lượng, cố gắng hoàn thành tốt đáp ứng yêu cầu phát triển. Nhưng hiện nay, nếu làm nhanh mà không đảm bảo đúng thủ tục, đúng quy định thì việc này không cho phép", Bộ trưởng Thể nói.
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể.
Người đứng đầu Bộ GTVT nêu dẫn chứng: "Chúng ta cũng đã có những bài học xương máu. Rất nhiều dự án, nhiều công trình khi chúng ta làm nhanh, bỏ qua một số giai đoạn mà chúng ta nghĩ rằng giai đoạn đó chỉ mang tính thủ tục, không ảnh hưởng gì đến chất lượng công trình, nhưng vừa rồi khi thanh tra, kiểm toán, thanh tra ra thì thấy, chỉ cần làm sai ngày tháng cũng bị nêu trong báo cáo là làm không đúng quy định".
Do đó, Bộ GTVT đặc biệt quan tâm đến Luật Đầu tư công và nghiên cứu giải pháp nào để triển khai nhanh dự án. Người đứng đầu Bộ GTVT cũng so sánh một dự án của Nhà nước với một dự án của tư nhân.
"Nếu dự án quá chậm thì chúng ta đang lãng phí vì chúng ta có kinh phí mà triển khai quá chậm. Trong khi tư nhân họ làm rất nhanh. So sánh để thấy vì sao các dự án của Nhà nước quá chậm, còn của tư nhân nhanh. Xuất phát từ suy nghĩ đó, thực sự chúng tôi vẫn bất an, vẫn không an tâm lắm khi thảo luận điều chỉnh Luật Đầu tư công", ông Thể nói.
Bộ trưởng GTVT cho rằng nếu tất cả công trình dự án đều phải trình lên Quốc hội biểu quyết thì chắc chắn sẽ rất chậm.
Bởi để trình lên tới Quốc hội, các Bộ, ngành phải chuẩn bị nội dung, báo cáo lên Chính phủ. Trước khi báo cáo lên Chính phủ, dự án phải có sự đồng thuận của các Bộ, ngành như Bộ tài chính, Bộ KH-ĐT...
Chính phủ đồng ý mới trình lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ủy ban Thườn vụ Quốc hội đồng ý thì mới đưa vào chương trình nghị sự trình lên Quốc hội. Lên tới Quốc hội thì Quốc hội thảo luận một kỳ họp sau đó mới thông qua được danh mục dự án. Tiếp đến, dự án quay lại giao cho Chính phủ yêu cầu Bộ ngành làm một cách kỹ lưỡng.
Ông Thể dẫn chứng: "Như sân bay quốc tế Long Thành, năm 2015, Quốc hội thống nhất chủ trương xây dựng sau đó quay lại giao Bộ GTVT lập hồ sơ dự án xin chủ trương đầu tư, Bộ thẩm định, thống nhất rồi mới trình các Bộ ngành, sau đó trình lên Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội. Cuối cùng, Quốc hội mới phê duyệt dự án".
“Tôi thấy một vòng đi lên để duyệt danh mục mất 6 tháng - 1 năm, rồi một vòng ngược lại phê duyệt dự án mất cả năm nữa mới bắt đầu đấu thầu, thiết kế dự án, chọn thầu, phê duyệt… Quy trình hiện nay quá nhiều giai đoạn và cuối cùng là dự án triển khai rất chậm” - Bộ trưởng GTVT bày tỏ.
Đó là với những dự án lớn. Còn với những dự án nhỏ, Bộ trưởng GTVT cũng chia sẻ đều phải trải qua một quy trình tương tự. Ông Thể lấy ví dụ dự án nhỏ ở 1 tỉnh cũng cũng phải chuẩn bị chủ trương đầu tư để thông qua ở tỉnh, xong xuôi mới trình ra ngoài này để các Bộ, ngành tập hợp báo cáo Quốc hội, sau khi Quốc hội quyết cho ghi danh mục thì mới về tỉnh lập lại hồ sơ, rồi trình ra Bộ KH-ĐT để Bộ này xem xét, thẩm định nguồn vốn.
“Rõ ràng là công trình lớn, công trình nhỏ gì cũng vậy. Tôi thấy quy trình hiện nay quá dài. Chúng ta tự tạo khó cho chúng ta” - Bộ trưởng Thể nói.
Cuối cùng, một dự án khi chuẩn bị cho đến khi đấu thầu được phải kéo dài 2-3 năm.
"Xin thưa là Luật Đầu tư công hiện nay khi điều chỉnh lại thì đi theo quy trình đó. Việc này làm rõ trách nhiệm được của Bộ, ngành, địa phương thôi, chứ quy trình này không thay đổi thì chắc chắn dự án đầu tư công sẽ chậm, và có thể chậm gấp 2-3 lần so với dự án tư nhân. Tư nhân quyết xong là làm luôn.
Đây thông qua bao nhiêu ngành, nhưng ngành giao thông làm dự án chậm thì Bộ GTVT phải chịu trách nhiệm toàn bộ. Còn dự án của tỉnh thì tỉnh chịu trách nhiệm. Làm được phải qua quy trình lòng vòng như thế và kéo dài rất nhiều thời gian.
Chúng ta đang tiến tới cách mạng khoa học công nghệ 4.0. Ở nước ngoài cấp giấy phép đầu tư tính từng giờ, từng ngày, thời gian là vàng bạc. Còn ở ta, dự án làm một vòng như thế thì nên nghiên cứu lại. Tôi vẫn văn khoăn", Bộ trưởng Thể tiếp tục bày tỏ.
Ông Thể cho rằng nếu quy trình này không cải tiến ngắn gọn hơn để nhanh hơn, giữ trách nhiệm nặng hơn thì cuối cùng chúng ta mất nhiều thứ. Chúng ta sẽ mất thời gian và thứ hai là đội giá, trượt giá.
Bộ trưởng GTVT phân tích khi chuẩn bị danh mục đơn giá thế này, nhưng sau cả khoảng thời gian dài chờ Quốc hội phê duyệt thì giá đã khác, làm sao tính được cái đó, vì biến động thị trường không ai biết được.
"Tôi nghĩ Luật Đầu tư công lần này nên xem xét, nếu rút các hạng mục, thủ tục thì sẽ rất tốt. Tôi đề nghị với những dự án lớn thì thống nhất nên trình lên Quốc hội, quy định rõ quy mô lớn thế nào thì trình Quốc hội. Còn những dự án nhỏ thì Quốc hội nên quản lý theo mục tiêu.
Chúng ta có cái bánh ngân sách Nhà nước. Chúng ta định hướng đầu tư cho giao thông bao nhiêu phần trăm ngân sách, nông nghiệp bao nhiêu, công nghiệp bao nhiêu và phân bổ cho từng lĩnh vực. Với những dự án nhỏ thì giao trách nhiệm cho Chính phủ quyết, rồi báo cáo lại Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Sau đó, mỗi một kỳ họp Quốc hội, Chính phủ có trách nhiệm báo cáo tổng hợp lên Quốc hội để Quốc hội nắm được miếng bánh ngân sách đã được bố trí cho từng lĩnh vực ra sao. Quốc hội có thể dành một ngày để thảo luận cho ý kiến về các con số Chính phủ báo cáo", Bộ trưởng GTVT nói.
Ông Thể khẳng định nếu Quốc hội quản lý theo mục tiêu, theo tỷ lệ phần trăm thì sẽ thuận lợi hơn cho triển khai rất nhiều.
"Tôi đi Singapore thấy họ phân bổ theo tỷ lệ. Ví dụ ngành giao thông được chia bao nhiêu phần trăm trong ngân sách thì hàng năm đều tăng giảm theo tỷ lệ đó, rồi ở dưới chủ động làm.
Chúng ta nên thiết kế lại theo hướng Quốc hội quản lý tổng thể theo đúng mục tiêu và không cụ thể các công trình dự án, để Chính phủ và các Bộ, ngành chịu trách nhiệm thực hiện. Còn quy trình khi thông qua Uỷ ban Thường vụ Quốc hội hoặc Quốc hội rồi thì phần thẩm định giao trách nhiệm cho cơ quan trực tiếp triển khai, anh nào làm sai xử ngay tức khắc", ông Thể đề xuất.
Kết thúc chia sẻ của mình Bộ trưởng Thể bày tỏ: "Mong muốn của tôi là làm sao cho nhanh. Nghiên cứu lại thực tiễn để cho ngắn gọn lại, giao trách nhiệm để ông nào làm sai thì xử lý nghiêm".
Bình luận