Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Tâm lý dưới chờ trên, trên bảo dưới làm nhưng dưới sợ

Đó là nhận định của Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung khi nói về bất cập trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia vào chiều 31/10.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng Đoàn giám sát đã đánh giá khách quan, toàn diện quá trình triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Bộ trưởng khẳng định, trong quá trình giám sát đã tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động của các cấp, các ngành.

Về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, khác với nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ này công việc đòi hỏi phải cao hơn, khó hơn vì không chỉ giảm nghèo về thu nhập mà đòi hỏi giảm nghèo đa chiều, cao hơn và toàn diện hơn.

Thời gian vừa qua, việc triển khai Chương trình gặp không ít khó khăn, thách thức, trong đó có nguyên nhân khách quan từ tác động dịch bệnh COVID-19, tình hình thiên tai, lũ bão, sạt lở ảnh hưởng rất nhiều.

Tuy nhiên, với sự nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là các địa phương, sự vươn lên của các hộ nghèo, hộ cận nghèo, Chương trình đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận. 

Theo ông Đào Ngọc Dung, không ai sinh ra, lớn lên muốn mình nghèo, không ai lại không muốn thoát nghèo, chỉ là chưa có khả năng thoát nghèo và nếu trong diện hộ nghèo thì ít nhất có sự hỗ trợ của Đảng, Nhà nước.

Ông Đào Ngọc Dung khẳng định, trong Chương trình giảm nghèo không còn chính sách cho không, mà chuyển hoàn toàn sang hỗ trợ có điều kiện, cả về hỗ trợ sản xuất, nhà ở, sinh kế, đào tạo nghề, giải quyết việc làm.

“Tại nhiều địa phương, hàng trăm hộ viết đơn xin ra khỏi diện hộ nghèo, nhường quyền lợi cho người khác. Khi chúng tôi tiếp xúc, họ nói e ngại khi nhận “danh hiệu” này, băn khoăn và tự mình muốn vươn lên”, Bộ trưởngĐào Ngọc Dung chia sẻ.

Về việc tách hộ nghèo không có khả năng thoát nghèo, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ đã triển khai cùng Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ đưa ra các tiêu chí khi tách, để họ có cuộc sống tốt hơn, chí ít không thấp hơn hộ nghèo.

Đề cập hỗ trợ nhà ở, ông cho biết, theo Quyết định 90 và Nghị quyết 24 của Quốc hội, phấn đấu nhiệm kỳ này xoá khoảng 100 nghìn căn nhà dột nát ở 74 huyện nghèo với tổng kinh phí khoảng 4 nghìn tỷ đồng.

Ngoài hỗ trợ của Trung ương thì các địa phương đối ứng 10-30%, sự hỗ trợ của tổ chức, mạnh thường quân, các hộ chủ động vươn lên. Mỗi căn xây mới là 70 triệu đồng, còn sửa chữa là 30 triệu đồng.

Ông Đào Ngọc Dung cũng khẳng định thực tiễn cho thấy, Chương trình xây dựng nông thôn mới và chương trình giảm nghèo “chạy tương đối tốt”, còn chương trình dân tộc miền núi có khó khăn hơn.

Vị Bộ trưởng này cũng thẳng thắn chỉ ra cả 3 Chương trình gặp các vấn đề: Thứ nhất là đã và đang ban hành quá nhiều văn bản. Bình quân mỗi chương trình có 60-70 văn bản và không thể không ban hành nên cơ quan chủ quản vất vả với cả “rừng” văn bản.

Thứ hai là phân cấp phân quyền chưa rõ, chưa đến nơi đến chốn, dưới chờ trên, trên bảo dưới làm đi nhưng dưới sợ. Có Thông tư hướng dẫn rồi mà ở dưới vẫn chờ hướng dẫn tiếp, tức chờ “hướng dẫn của hướng dẫn”, song vấn đề là không phải hướng dẫn không rõ.

Thứ ba, chương trình phân bổ các dự án nhỏ lẻ, manh mún quá nhiều. Trên 1.000 dự án trong khi Trung ương giao vốn chi tiết đến từng dự án nên triển khai khó khăn, khi phát hiện không phù hợp vẫn không được tự điều chỉnh.

Thứ tư, mục tiêu cao, vốn ít, trong khi đó địa phương đối ứng vốn càng khó khăn hơn, chưa kể giao vốn còn chậm.

Bên cạnh đó, việc tổ chức thực hiện cũng có vấn đề cần khắc phục. Với Chương trình nông thôn mới và giảm nghèo thì có kinh nghiệm, còn chương trình dân tộc miền núi là mới nên có khó khăn hơn.

Để triển khai nhanh, hiệu quả hơn các Chương trình, Chính phủ đề xuất với Quốc hội 7 cơ chế mới. Trước mắt, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đề nghị trong Nghị quyết giám sát của Quốc hội cho thí điểm trao quyền trọn gói cho các huyện được điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn trong các Chương trình và giữa các Chương trình.

“Chỉ có như vậy mới nhanh được. Trước mắt Quốc hội cho phép mỗi tỉnh chọn 1-2 huyện thí điểm; tỉnh điều phối, kiểm tra, giám sát, còn Trung ương kiểm tra mục tiêu, thanh tra, kiểm tra, tổng kết Chương trình”, ông Đào Ngọc Dung nói.

Áp lực không làm phát sinh thêm cơ quan

Giải trình, làm rõ một số nội dung đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh bày tỏ đồng tình, thống nhất cao với Báo cáo của Đoàn giám sát, đồng thời tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã nêu trong phiên họp.

Theo Bộ trưởng Hầu A Lềnh, mô hình chỉ đạo của Ban chỉ đạo các cấp hiện nay chưa thống nhất ở cấp địa phương. Đây là vấn đề thực tiễn đang đặt ra, mỗi địa phương có tổ chức mô hình khác nhau, tùy theo mục tiêu, đặc điểm của từng địa phương.

Do áp lực không làm phát sinh thêm cơ quan, bộ máy, nên các địa phương thường sử dụng Sở Kế hoạch Đầu tư làm cơ quan chủ trì cho 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, cũng như 3 đơn vị như phân công ở Trung ương.

Riêng Chương trình nông thôn mới thì có thêm văn phòng điều phối Chương trình nông thôn mới đã được thành lập từ giai đoạn trước, tiếp tục hoạt động trong giai đoạn này.

"Đó là những mô hình bước đầu, chưa đảm bảo tính thống nhất nhưng đã đáp ứng yêu cầu triển khai thực hiện Chương trình ở các địa phương. Thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ phối hợp với các Bộ, ngành, tham mưu với Chính phủ nghiên cứu, thiết kế mô hình thống nhất từ Trung ương đến địa phương đảm bảo hiệu quả hơn", Bộ trưởng Hầu A Lềnh nói.

Theo Bộ trưởng Hầu A Lềnh, Chương trình này bao trùm 10 dự án ở nhiều lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều Bộ, ngành, địa phương, địa bàn rất rộng, nên hệ thống văn bản ban hành cần rất chi tiết, cụ thể, tuy nhiên có những nội dung chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định những điều đó.

Chính vì vậy, trong quá trình ban hành, khối lượng văn bản là nhiều, có sự trùng lặp, vướng mắc giữa các văn bản pháp luật hiện đang có hiệu lực cùng với văn bản của các Bộ, ngành khác.

Ủy ban Dân tộc cũng đã phối hợp với các Bộ, ngành, tham mưu Thủ tướng để tháo gỡ vấn đề này trong thời gian qua. Tuy nhiên, thực tiễn nảy sinh nhiều vấn đề cần tiếp tục tháo gỡ, Ủy ban Dân tộc sẽ tiếp tục tham gia giải quyết trong thời gian tới.