Bloomberg: Tổng thống Putin khôn khéo đưa Nga trở lại Trung Đông thế nào?

Năm 2014, Tổng thống Barack Obama từng chế giễu Nga như một cường quốc khu vực chỉ tạo sóng trong các khu lân cận mà không thể gây bão trên toàn cầu. 

Với những gì diễn ra 2 tuần qua, Tổng thống Putin chứng minh cho cựu Tổng thống Mỹ rằng ông đã nhầm. 

Nga đang lấp đầy vị trí mà Mỹ bỏ lại ở Syria, biểu tượng đánh đấu sự sụp đổ vị thế của Mỹ trong khu vực và sự lên ngôi của Matxcơva với tư cách là một tay chơi nắm quyền xoay chuyển Trung Đông. 

Theo Bloomberg, ảnh hưởng của Nga ở Trung Đông đang lớn hơn bao giờ hết kể từ thời kỳ đỉnh cao quyền lực của Liên Xô trong những năm 60 thế kỷ trước. Đây là một điều đáng để tự hào với một quốc gia có quy mô kinh tế chỉ ngang cỡ một quốc gia châu Âu trung bình. 

Khi Nga đưa quân vào Syria cách đây vài năm, người Mỹ chắc mẩm Matxcơva sẽ sớm bị mắc kẹt trong vũng lầy và sớm bị hất cẳng. Nhưng thực tế lại khác xa dự đoán này. 

Matxcơva bắt tay với Iran và các lực lượng ủy nhiệm của Tehran, duy trì quan hệ tốt đẹp với Thổ Nhĩ Kỳ, trở thành đồng minh vững chắc của Syria, giữ liên hệ với người Kurd, hâm nóng quan hệ ngày càng nồng ấm với Ả-rập Xê-út, qua lại với thường xuyên với Israel và thậm chí bước 1 chân vào cuộc nội chiến ở Lybia khi hỗ trợ Quân đội quốc gia Libya (LNA) - do tướng Haftar làm tổng tư lệnh. 

Khác với người Mỹ đang ngày càng bị bài xích bởi chính sách "nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Trump, Nga nổi lên như một trung tâm hòa giải, là quốc gia duy nhất có thể kết nối được với các bên ở Trung Đông. 

Bloomberg nhận định ông Putin đã làm được rất nhiều để hồi sinh lại Trung Đông theo ý mình. Ông bù đắp sự thiếu hụt sức mạnh của Nga bằng cách sử dụng các khí tài chi phí thấp, sức mạnh không quân, hỗ trợ các lực lượng ủy nhiệm để quản lý khu vực bên ngoài Syria. Ông chấp nhận rủi ro tương đối khi đưa phi công, cố vấn, các lực lượng đặc biệt của Nga tới Syria khi cuộc nội chiến ở quốc gia Trung Đông vẫn chưa đi tới hồi kết. 

Ông linh hoạt trong ngoại giao, tuyên bố các quốc gia không có bạn bè hoặc kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có lợi ích vĩnh viễn. Ông khéo léo xử lý sự cố máy bay Nga bị Isreal bắn hạ, mạnh tay vừa đủ với Thổ Nhĩ Kỳ sau vụ Ankara bắn hạ Su-24. 

Tuy nhiên, để có được thắng lợi hiện nay của Nga ở Trung Đông, tài năng của ông Putin chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ là các sai lầm liên tiếp từ Mỹ vốn đang tước đi lòng tin với Washington của các đồng minh để Nga tận dụng cơ hội này lấp đầy những vết rạn nứt đó. 

Sẽ chẳng có cửa để Nga can thiệp vào Libya nếu Mỹ và đồng minh không để lại khoảng trống an ninh sau khi lật đổ chế độ Muammar Qaddafi vào năm 2011.

Nga cũng khó lòng nổi lên là một "tay chơi" ở Syria nếu như Tổng thống Obama can thiệp quân sự mạnh mẽ để hạ bệ Tổng thống Syria Bashar al-Assad ngay từ đầu cuộc xung đột. 

Chính quyền Obama khi đó tạo ra khoảng cách lớn giữa những gì họ nói và làm. Washington hô hào đặt ra mục tiêu là thay đổi chế độ nhưng họ không muốn bỏ ra quá nhiều để đạt được điều đó. Tổng thống Putin lợi dụng cơ hội này, dấn thân vào Syria, xoay chuyển tình thế cuộc nội chiến. 

Giờ đây khi Tổng thống Trump rút quân khỏi quốc gia Trung Đông bất chấp chỉ trích từ quê nhà hay đồng minh, chiến thắng của Nga ở miền Bắc Syria càng trở nên rõ nét. 

Theo Bloomberg, Tổng thống Putin đang muốn lấy lại ánh hào quang, uy tín toàn cầu cũng như ảnh hưởng mà Nga mất đi sau Chiến tranh Lạnh. Ít nhất ở Trung Đông, ông chủ điện Kremlin đang đi đúng hướng. 

Tuy nhiên, có một thực tế không thay đổi là Mỹ vẫn là một siêu cường nắm giữ những lợi thế địa chính trị ở Trung Đông. Nga có thể tìm cách lôi kéo các đồng minh, đối tác thân cận của Mỹ, nhưng Matxcơva không thể thay thế được vai trò tuần tra của Washington ở vịnh Ba Tư. 

Nga có thể nói họ đang chiến đấu chống khủng bố ở Syria và ở những nơi khác, nhưng thực tế chỉ có Mỹ mới đủ tiềm lực để đuổi cùng, giết tận các tổ chức khủng bố khét tiếng như IS. 

Matxcơva có thể thay đổi quỹ đạo cuộc nội chiến ở Syria, nhưng họ không thể mở van dòng tiền viện trợ quốc tế để tái thiết Syria. Chỉ Washington với sự hợp tác của châu Âu mới làm được điều đó. 

Do đó, Nga có thể phần nào làm phai mờ vai trò của Mỹ ở Trung Đông, nhưng chỉ Washington mới có thể hoàn toàn gạch bỏ vị thế của họ ở khu vực này nếu muốn. Không may thay, Tổng thống Trump đang "làm rất tốt" việc này.