Bí ẩn phòng thí nghiệm nghi là nơi phát tán virus SARS-CoV-2 ở Vũ Hán

Nghiêm ngặt thông tin

Trong cuộc họp báo chiều 17/4, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định nghi vấn virus xuất phát từ phòng thí nghiệm Vũ Hán là "vô căn cứ" và cho biết WHO từng phủ nhận điều này.

Tuyên bố của ông Triệu được đưa ra sau khi Tổng thống Trump xác nhận, Mỹ đang điều tra thông tin virus SARS-CoV-2 xuất phát từ phòng thí nghiệm ở Trung Quốc.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng cho biết đã thảo luận với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về nghi vấn này trong cuộc điện đàm mới đây. 

“Tôi sẽ nói với các bạn nhiều hơn khi chúng tôi biết được thêm và chúng ta sẽ làm rõ”, ông Trump nói.

Không có nhiều thông tin về Viện Virus học Vũ Hán, nhưng vài tháng trở lại đây nó trở thành tâm điểm chú ý của thế giới. Đặc biệt gần đây, phòng thí nghiệm này bị cáo buộc không tuân thủ các giao thức bảo đảm an toàn. Các nghiên cứu của viện này về dơi và virus corona cũng bị đặt dấu hỏi lớn.

Các nhà khoa học làm việc tại đây hết sức kín tiếng. Trong một tuyên bố hiếm hoi, Shi Zhengli - nhà khoa học tại Viện Virus học Vũ Hán bác bỏ "thuyết âm mưu" khi cho rằng virus corona chủng mới thoát ra ngoài từ cơ sở này.

Viện Virus học Vũ Hán là cơ sở đầu tiên của Trung Quốc nghiên cứu về các mầm bệnh nguy hiểm và được xây dựng để chống lại các trận động đất mạnh 7 độ richter. Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc phê duyệt xây dựng Viện Virus học Vũ Hán năm 2003.

Công trình này ngốn 44 triệu USD và mất hơn 1 thập kỷ để đưa vào hoạt động. 

Đây được xem là niềm tự hào của Vũ Hán, giúp các nhà nghiên cứu của Trung Quốc ngang tầm với các đồng nghiệp tới từ Mỹ và châu Âu. 

Video: Vũ Hán hồi phục sau cơn bạo bệnh

Sự phức tạp trong quá trình xây dựng phòng thí nghiệm với mức độ an toàn sinh học cấp 4 (BSL-4) đầu tiên của đất nước, cùng những nghi vấn về việc virus SARS phát tán từ một phòng thí nghiệm ở Bắc Kinh khiến Viện Virus học Vũ Hán phải tới năm 2015 mới bắt đầu mở cửa. 

"Cơ sở BSL-4 mới của chúng tôi đóng vai trò không thể thiếu trong việc ngăn chặn và kiểm soát những vi khuẩn gây bệnh", Xia Han, Phó Giáo sư tại Viện Virus học Vũ Hán nói.

Lo ngại về các hoạt động nghiên cứu

Nằm gần sông Dương Tử, phòng thí nghiệm ở Vũ Hán được cấp chứng nhận cho việc lắp đặt và vận hành thiết bị bảo vệ quan trọng, tuyên bố trên trang web của Viện này cho biết. 

BSL-4 là mức độ bảo vệ sinh học cao nhất trong thang 4 cấp độ dựa trên các sinh vật được nghiên cứu. Một phòng thí nghiệm cơ bản nghiên cứu các tác nhân không gây chết người, gây ra mối đe dọa tối thiểu cho nhân viên hoặc môi trường tại đó được liệt vào cấp độ 1. 

Trong khi, các nhà khoa học tại các phòng thí nghiệm BSL-4, giống như ở Vũ Hán thường làm việc với các tác nhân hoặc bệnh cực kỳ nguy hiểm, có thể gây chết người.

Các biện pháp phòng ngừa ở đây cực kỳ nghiêm ngặt bao gồm lọc không khí, xử lý nước, rác thải trước khi chuyển ra ngoài. Nhân viên phải mặc các bộ đồ bảo hộ kín có thông khí, đi bốt, đeo khẩu trang, tắm và thay quần áo trước và sau mỗi ca làm việc. 

Tuy nhiên, một cựu quan chức cao cấp của chính quyền Trump nói rằng, phòng thí nghiệm này chỉ được trang bị để xử lý các mầm bệnh ít nguy hiểm hơn nhiều, đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh báo trong cộng đồng tình báo.

Cơ sở ở Vũ Hán là phòng thí nghiệm được gắn mác BSL-4 đầu tiên của Trung Quốc, nhưng dạng phòng thí nghiệm này xuất hiện nhiều ở Mỹ và châu Âu trong 15 năm qua.

Mỹ hiện có 10 phòng thí nghiệm BSL-4, với cơ sở lớn nhất rộng hơn 8.800 m2 ở Atlanta. 

Kể từ khi mở cửa, phòng thí nghiệm Vũ Hán nghiên cứu virus gây dịch SARS, Ebola, HIV, sốt xuất huyết Lassa và mới đây nhất là COVID-19.

Cơ sở này hợp tác với nhiều trường đại học trên khắp thế giới, có liên hệ chặt chẽ với bang Texas của Mỹ và nhận hỗ trợ từ Phòng thí nghiệm quốc gia Galveston thuộc Đại học Texas, cũng như nhiều tổ chức khác.

Mặc dù phòng thí nghiệm này đóng vai trò lớn trong việc xác định virus gây dịch thuộc chủng virus corona mới, thành tựu của nó bị lu mờ bởi các giả thiết nói rằng, người đầu tiên bị nhiễm bệnh do sự cố xảy ra bên trong phòng thí nghiệm. 

Nhiều nghi vấn về SARS-CoV-2

Trong một cuộc trao đổi với Fox News, chuyên gia đối ngoại Gordon Chang cho biết, "nhiều người Trung Quốc tin rằng virus SARS-CoV-2 bị phát tán một cách cố ý hay vô tình từ Viện Virus học Vũ Hán". 

"Phòng thí nghiệm này, được biết đến với việc nghiên cứu virus corona, cách không xa chợ hải sản mà ban đầu bị nghi là nơi phát tán dịch", ông Chang cho hay. 

Trong nhiều bức điện tín ngoại giao được dán nhãn "nhạy cảm nhưng không phải tài liệu mật" trước đó, các quan chức Đại sứ quán Mỹ cảnh báo phòng thí nghiệm Vũ Hán có nhiều lỗ hổng trong khâu quản lý, gây ra những rủi ro nghiêm trọng về sức khỏe, đồng thời kêu gọi Washington vào cuộc. 

Một bức điện tín mà Washington Post tiếp cận được, gửi đi cảnh báo về các nghiên cứu của phòng thí nghiệm này về virus corona trên dơi và cụ thể hơn là khả năng lây truyền sang người của chúng tạo ra nguy cơ bùng phát một đại dịch như SARS.

"Trong quá trình tương tác với các nhà khoa học tại Viện Virus học Vũ Hán, họ lưu ý rằng phòng thí nghiệm này thiếu hụt nghiêm trọng các kỹ thuật viên và điều tra viên được đào tạo để vận hành an toàn phòng nó", hai quan chức Đại sứ quán Mỹ viết trong bức điện tín gửi đi ngày 19/1/2018. 

Tài liệu này cho rằng, Mỹ nên hỗ trợ các nhà nghiên cứu tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán nhiều hơn, vì nghiên cứu của họ về virus corona ở dơi rất quan trọng, nhưng hết sức nguy hiểm. Bức điện tín cũng kêu gọi chú ý tới các tuyên bố bất nhất của bà Shi. 

Shi, người đứng đầu dự án nghiên cứu, hồi tháng 11/2017 đăng tải bài báo cho biết, những con dơi móng ngựa thu thập từ một trường hợp ở tỉnh Vân Nam có thể có liên quan tới loài dơi gây dịch SARS năm 2003.

Bất chấp những cảnh báo về phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, nhiều quan chức quân sự hàng đầu Mỹ và một số quan chức cấp cao khác vẫn tin rằng COVID-19 không xuất phát từ phòng thí nghiệm và cũng không phải là kết quả của chương trình vũ khí sinh học. 

"Đó không phải là điều khiến tôi lo lắng. Tôi nghĩ ngay bây giờ điều chúng ta quan tâm là làm thế nào để điều trị cho những người nhiễm bệnh, làm sao để ngăn mọi người không bị ốm. Tôi không lo rằng nó là một loại vũ khí sinh học", Chuẩn tướng Không quân Mỹ Paul Friedrichs cho biết.