Phạm Bằng sinh năm 1931, một thời từng là cậu ấm của đất Hà thành vì gia đình làm ăn phát đạt, thuộc hàng có của ăn của để khi ấy.
Nhưng sự đủ đầy về vật chất không lấp được nỗi thiếu thốn tình cảm, ông cụ thân sinh ra Phạm Bằng mất khi mẹ mới 24 tuổi, bà ở vậy một nách nuôi 3 đứa con nhỏ, lúc nào cũng tất bật những lo toan.
Sự tất bật làm ăn kinh tế để nuôi cả gia đình ấy đã là khởi nguồn cho những nỗi cô đơn của Phạm Bằng suốt thời thơ ấu và mãi về sau này, cả khi đã trưởng thành ông vẫn cảm nhận mơ hồ sự cô độc của chính mình.
NSƯT Phạm Bằng thời trẻ
Phạm Bằng thi đỗ trường Cao đẳng Giao thông Công chính vào năm 1955, khi là sinh viên ông cũng từng tham gia đóng kịch, nhưng chỉ là những hoạt động phong trào, không nhiều dấu ấn.
Đến năm 1959, Phạm Bằng có cơ hội tham gia đoàn kịch của nhà thơ Hoàng Cầm và nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Cũng trong năm đó, Nhà nước tuyển sinh cho đoàn văn công Hà Nội, đồng thời, mở trường Đại học Sân khấu khóa I. NSƯT Phạm Bằng đã thi đỗ cả hai nơi.
Vợ chồng nghệ sĩ Phạm Bằng hồi trẻ, vợ là người mà ông yêu thương nhất trong suốt cuộc đời mình.
Phạm Bằng lựa chọn vào đoàn văn công Hà Nội để vừa học, vừa diễn, có thêm thu nhập phụ giúp gia đình. Khi ấy, ông cũng mới kết hôn với người bạn đời, mà từ đó cho tới lúc nhắm mắt xuôi tay, chưa có câu chuyện nào ông không nhắc tới người phụ nữ này.
Tháng 12/1959, Phạm Bằng góp mặt ở Đoàn văn công Hà Nội, nơi tổng hợp nhiều loại hình nghệ thuật. Tới năm 1964, các đoàn bắt đầu tách theo từng loại hình, Phạm Bằng đầu quân cho đoàn kịch Hà Nội. Năm 1965, Phạm Bằng bắt đầu đảm nhận các vai chính trong nhiều vở chính kịch.
Vai diễn đầu tiên của Phạm Bằng là trong vở Giờ phút quyết định (đạo diễn Nguyễn Bắc). Vai diễn mà như một kỷ niệm đẹp không thể quên trong sự nghiệp của Phạm Bằng là khi hóa thân vào thiếu úy Minh trong vở Đêm tháng 7 (đạo diễn Dương Linh).
Nhưng nhắc đến NSƯT Phạm Bằng, không thể không nhắc tới 2 vở Hồn Trương Ba, da hàng thịt (của Lưu Quang Vũ) và Mớ đời Thương (của Tất Đạt). Những vai diễn trong hai vở này, sau này, khó có thể có một Phạm Bằng thứ hai.
Mỗi lần nhắc tới vai diễn trong Hồn Trương Ba, da hàng thịt, NSƯT Phạm Bằng lại bật cười vì kỷ niệm khó quên. Vở diễn trong vài tháng, một đợt, vì bị khản giọng nên vai diễn Lý Trưởng do Phạm Bằng đóng đã được thay thế bởi một diễn viên khác.
Không ngờ, có một khán giả, vì mê lối diễn xuất của Phạm Bằng, đã mời một số người thân đi xem đúng hôm không phải Phạm Bằng đóng. Vị khán giả ấy nhận ra và sau khi hết màn diễn, đã lên phía sau cánh gà sân khấu "khiếu nại", làm ầm ĩ cả khán phòng. Và rồi, người của đoàn kịch đã phải gọi Phạm Bằng đến nơi để chứng minh "Lý Trưởng thật" đã… mất giọng và đang phải nghỉ ốm.
"Đó là thành công ngoài mong đợi của một diễn viên không được học qua bất cứ trường lớp nào như tôi, nhưng cũng là niềm khích lệ lớn lao để tôi chuyên tâm đi với nghiệp diễn này suốt cả cuộc đời."- Nghệ sĩ chia sẻ.
Clip: Vai diễn đáng nhớ của NSƯT Phạm Bằng trong Gặp nhau cuối tuần
Sau năm 1975, cái tên Phạm Bằng trở thành quen thuộc với khán giả khắp các sân khấu lớn nhỏ phía Bắc. Thỏa mãn đam mê với nghiệp diễn, nhưng cát xê chẳng thấm vào đâu của thời khốn khó ấy khiến NSƯT Phạm Bằng phải làm thêm đủ nghề để có thêm thu nhập, ông vẫn nói vui "sáng đạp xích lô, tối làm vua"...
Tới những năm 90, NSƯT Phạm Bằng trở thành một trong những gương mặt đặt nền móng cho chương trình Gặp nhau cuối tuần, một show hài kinh điển trên truyền hình mà tới giờ nhiều người vẫn nhớ. Khi ấy, ông có duyên với những vai diễn sếp lớn nhưng sợ vợ. Những nghệ sĩ nữ hay đóng cùng NSƯT Phạm Bằng có Vân Dung, Thu Hương, Thu Hằng, Kim Oanh…
Những tiểu phẩm hài với sự góp mặt của NSƯT Phạm Bằng đã mang đến nhiều tiếng cười sảng khoái nhưng sâu cay, để lại những bài học lớn cho khán giả.
NSƯT Phạm Bằng từng chia sẻ: "Đóng cặp không phải tranh nhau diễn, tranh nhau nói, hay "càng lấn át bạn diễn càng tốt". Đóng cặp là phải biết nhường nhau, biết tung hứng cùng nhau, biết nâng mình lên lúc nào, và biết hạ mình xuống để nhường đất cho bạn diễn lúc nào..."
Có lẽ, chính vì vậy mà dù tuổi đã cao, NSƯT Phạm Bằng vẫn luôn là bạn diễn lý tưởng với nhiều nữ diễn viên trẻ và là gương mặt diễn viên hài được rất nhiều khán giả yêu quý.
Nghệ sĩ Trà My từng cảm nhận, "NSƯT Phạm Bằng là người hiền lành, đức độ, không bao giờ kêu ca, phàn nàn bất cứ điều gì. Ông luôn chăm chút kỹ lưỡng cho từng vai diễn, tôn trọng nghề nghiệp. Lớp nghệ sĩ đi sau như chị học hỏi được rất nhiều điều từ ông."
Ở tuổi 84, nghệ sĩ Phạm Bằng vẫn miệt mài với nghệ thuật. Ông liên tiếp nhận được lời mời trong các bộ phim truyền hình, tiểu phẩm hài. Chỉ cần sức khỏe cho phép, là ông lại đi khắp trong Nam ngoài Bắc để ghi hình, để hóa thân vào các nhân vật, đúng như mong ước cả đời của người "trai phố cổ" năm nào, được tận hiến với nghề.
Những ngày cuối đời, NSƯT Phạm Bằng giấu bệnh tình với tất cả mọi người, kể cả những đồng nghiệp thân thiết. Ai cũng nghĩ, chắc "bố Bằng" đang nghiên cứu kịch bản hài Tết. Có lẽ, sống trong suy nghĩ của tất cả những người ở lại theo cách như vậy, là điều khiến NSƯT Phạm Bằng thanh thản nhất. Bởi cuộc đời ông, từ khi còn là chàng thanh niên tuổi đôi mươi, tới khi nhắm mắt xuôi tay, gia tài để lại là những vai diễn ghi dấu sâu đậm trong lòng khán giả. Như ông từng nói, "Khi nào đầu óc vẫn còn nhớ được kịch bản và đôi chân vẫn đủ sức bước lên sân khấu, tôi sẽ còn diễn. Tôi chưa bao giờ nghĩ đến khi nào sẽ ngừng diễn."
=>> Xem thêm "NSƯT Phạm Bằng: Cả cuộc đời cô đơn thăm thẳm vì không chạm được tới trái tim người mẹ"
Video: NSƯT Phạm Bằng và vai diễn trong vở "Khói thuốc"
Bình luận