Đại biểu Quốc hội: Việc áp thuế VAT 5% với phân bón có lợi cho '3 nhà'

Ngày 29/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi. Trong dự thảo, phân bón được đề xuất chịu thuế VAT 5% thay vì không chịu thuế như hiện nay. 

Đại biểu Trịnh Xuân An, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cho rằng, cần đánh giá khách quan vấn đề áp thuế VAT 5% đối với phân bón: “Việc áp dụng thuế suất 5% đối với phân bón có lợi cho 3 nhà, đó là nhà nông, Nhà nước và doanh nghiệp”.

Tiếp tục phân tích, đại biểu này cho rằng với thuế VAT, đầu vào - đầu ra phải đi cùng với nhau; đầu ra không chịu thuế, đầu vào không được khấu trừ.

Giả sử doanh nghiệp mua sản phẩm đầu vào 80 đồng, họ sẽ chịu thuế VAT đầu vào là 8 đồng; giá phân bón bán ra 100 đồng. Nếu không được khấu trừ, theo nguyên tắc, họ sẽ phải đưa vào chi phí, tính vào giá, giá đó sẽ là 108 đồng. Nếu đánh thuế 5%, doanh nghiệp đó được khấu trừ 8 đồng, giá bán sẽ chỉ là 105 đồng thôi.

"Tôi đồng tình với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ở đây doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nhập khẩu được bình đẳng với nhau. Việc áp thuế 5% này chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhập khẩu, còn doanh nghiệp trong nước cũng được bảo vệ, người dân sẽ có cơ hội giảm giá. Nguyên tắc làm giá không phải cứ tăng thuế 5% thì giá sẽ tự động tăng 5% và người dân chịu ảnh hưởng", ông An nói.

Bàn về vấn đề này, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn ĐBQH TP.HCM) nhấn mạnh, việc áp thuế VAT đối với phân bón không chỉ có lợi với các doanh nghiệp trong nước mà còn có lợi cho nông dân.

Trước dự báo làn sóng hàng giá rẻ tràn ngập thị trường, ông lo ngại các loại hàng hoá quan trọng như phân bón, thuốc thú y, thức ăn gia súc, dược phẩm... nếu khi bị lệ thuộc lớn sẽ có nguy cơ không tồn tại được.

"Do đó, phải nhìn nhận lại các chính sách thuế để khuyến khích tăng tỷ lệ nội địa hoá cho các ngành công nghiệp, khi tự lực, tự chủ, tự cường được nhiều lĩnh vực thì Chính phủ có thể chi phối và sẽ tìm cách áp dụng các biện pháp giảm gánh nặng cho người tiêu dùng", ông Trương Trọng Nghĩa nói.

Vị đại biểu đoàn TP.HCM tán thành với các ý kiến ủng hộ, thông cảm với nông dân và bày tỏ: "Tuy nhiên, chúng ta đừng quên doanh nghiệp là nơi hàng triệu lao động, giai cấp công nhân đang làm việc; và nếu như họ không sống được, họ phá sản thì các công nhân này sẽ thế nào?".

Bên cạnh những ý kiến nhất trí chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang áp dụng thuế suất 5%, một số đại biểu đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành vì lo ngại việc đánh thuế 5% sẽ làm tăng mặt bằng giá phân bón trên thị trường, người nông dân sẽ phải chịu tác động trực tiếp, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm nông nghiệp.

Giải trình, làm rõ những vấn đề đại biểu quan tâm, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, đưa mặt hàng phân bón chịu thuế VAT 5% là để đảm bảo không mất bình đẳng đối với các doanh nghiệp nhập khẩu; khi hoàn thuế sẽ tạo ra nguồn lực cho doanh nghiệp để đổi mới công nghệ, hạ giá thành sản phẩm, phát triển một cách bền vững. Theo ông, giá cả tăng không hẳn là từ thuế mà còn bị tác động bởi cung - cầu.

“Nếu chúng ta cố định tất cả các loại chi phí lãi thì thuế sẽ đảm bảo giá phân bón tăng hay giảm. Nhưng, thực ra giá thành sản xuất phụ thuộc vào khoa học công nghệ, năng suất lao động, nhân công, phụ thuộc vào các yếu tố khác và điều đặc biệt là phụ thuộc vào cung - cầu”, Phó Thủ tướng nói.

Cũng theo ông Hồ Đức Phớc, giai đoạn 2018-2022, mặt hàng này không bị áp thuế nhưng giá phân đạm ure vẫn tăng từ 19,71% đến 43,6%, điều đó có nghĩa là giá phụ thuộc cơ bản vào thị trường, vào cung - cầu. Năm 2023, giá đạm ure tăng từ 6,29% đến 6,4% là vì chiến tranh của Nga - Ukraine, đó là vì cầu cao mà cung ít.

Nói về lợi ích của việc thu thuế VAT đối với phân bón, ông cho rằng, khi đưa thuế vào thì đúng là có tăng giá, chủ yếu là giá nhập khẩu, mà như vậy có nghĩa là doanh nghiệp trong nước sẽ có lợi. Tăng giá thì thuế áp cả nhập khẩu, áp cả trong nước, nhưng khi giá nhập khẩu tăng thì doanh nghiệp trong nước sẽ có điều kiện để cạnh tranh.

“Doanh nghiệp của nước ngoài phải nộp 1.500 tỷ đồng vì hàng hóa nhập vào nhiều, doanh nghiệp trong nước chỉ phải nộp tăng thêm 200 tỷ đồng. Lợi ích để đảm bảo cho doanh nghiệp trong nước là rất tốt và tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ hiện đại, giảm giá thành phần sản phẩm; như vậy sẽ giảm được giá bán cho người nông dân và chúng ta làm chủ được vấn đề phân bón”, Phó Thủ tướng phân tích.

Khẳng định thuế suất 5% sẽ không ảnh hưởng nhiều đến vấn đề giá mặt hàng phân bón, ông Hồ Đức Phớc "tha thiết đề nghị đại biểu ủng hộ cho phương án như đã trình".