Các tỷ phú trở thành chính trị gia 'đông đến bất ngờ'

Nghiên cứu của ba giáo sư tại Đại học Northwestern, Mỹ - Daniel Krcmaric, Stephen C. Nelson và Andrew Roberts - mới đây nhấn mạnh quyền lực và ảnh hưởng ngày càng tăng của giới siêu giàu. “Các chính trị gia tỷ phú đang trở thành một hiện tượng phổ biến đến mức đáng kinh ngạc. Dễ hiểu khi việc tập trung khối tài sản khổng lồ vào tay một tầng lớp nhỏ khiến nhiều nhà quan sát lo lắng rằng 'những người siêu giàu sẽ có ảnh hưởng chính trị siêu lớn’”, nghiên cứu cho biết. 

Cũng theo nghiên cứu, trong khi ở Mỹ, thành tích của các tỷ phú tại thùng phiếu khá đa dạng, thì các tỷ phú trên khắp thế giới lại có “thành công rõ ràng” hơn về việc giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử và thường “nghiêng về hệ tư tưởng cánh hữu”.

Một số ví dụ được đưa ra là ông Donald Trump hiện đang tham gia chiến dịch tranh cử tổng thống lần thứ ba liên tiếp, cùng với các ứng cử viên đảng Cộng hòa (những người cũng cực kỳ giàu có) là Vivek Ramaswamy và Doug Burgum. Các tỷ phú và triệu phú một lần nữa lại đóng vai trò lớn trong các cuộc bầu cử quốc gia ở Mỹ. 

Trong cuộc đua tổng thống năm 2020, các tỷ phú Michael Bloomberg và Tom Steyer cũng tham gia dù không thành công trong việc giành được đề cử của đảng Dân chủ. Dù vậy họ đã chi hơn 100 triệu USD cho tranh cử. Năm 2022, tỷ phú Rick Caruso tham gia cuộc đua giành chức thị trưởng Los Angeles và chi 104 triệu USD cho chiến dịch tranh cử, nhưng cũng thất bại, trong khi tỷ phú J.B. Pritzker thành công tranh cử chức thống đốc bang Illinois sau khi chi hơn 350 triệu USD.

Một số ví dụ khác được nghiên cứu đề cập bao gồm Terry Gou, tỷ phú người Đài Loan (Trung Quốc) và người sáng lập Foxconn, đang tranh cử chức lãnh đạo Đài Loan. Các nhà lãnh đạo tỷ phú khác bao gồm cựu Thủ tướng Séc Andrej Babiš, cựu Thủ tướng Georgia Bidzina Ivanishvili, Thủ tướng Lebanon Najib Mikati, cựu Tổng thống Chile Sebastián Piñera và cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra.

Nghiên cứu bình luận, bên cạnh việc trở thành chính trị gia, các tỷ phú thậm chí còn nắm giữ nhiều quyền lực chính trị hơn thông qua các khoản quyên góp (thường là bí mật) của họ để hỗ trợ các ứng cử viên, các đảng phái và các siêu PAC (ủy ban tranh cử). Tại Mỹ, các tỷ phú đã quyên góp số tiền kỷ lục 881 triệu USD cho các đảng chính trị trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ liên bang năm 2022, với 14 trong số 20 nhà tài trợ hàng đầu quyên góp cho đảng Cộng hòa.

Các nhà tài trợ tỷ phú tại nước này hiện cũng đã bắt đầu đổ tiền vào cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024, bao gồm ông trùm sòng bạc Phil Ruffin, ông trùm công nghệ Larry Ellison, nhà đầu tư Nelson Peltz, ông trùm bao bì Richard Uihlein, nhà quản lý tiền Jeffrey Yass, nhà đầu tư Stanley Druckenmiller và các nhà đầu tư mạo hiểm Cliff Asness, David. Tepper và Bruce Kovner...

Nghiên cứu đã phân tích 2.072 tỷ phú trong danh sách của Forbes tham gia chính trường khi đang là tỷ phú, loại trừ những người kiếm được tài sản thông qua chức vụ chính trị hoặc những người trở thành tỷ phú sau khi rời bỏ chính trường.

Cùng với những người được bầu, nghiên cứu còn bao gồm các tỷ phú từng giữ các vị trí cấp nội các, các vai trò chủ chốt trong chính phủ và các đại sứ.

Nghiên cứu chỉ ra rằng phần lớn các tỷ phú này nắm giữ một số vai trò chính trị trong suốt sự nghiệp của họ. Cụ thể, 242 tỷ phú từng giữ các loại chức vụ chính trị - nắm giữ trung bình 2,5 chức vụ chính trị trong suốt cuộc đời. Ví dụ, tỷ phú người Pháp Serge Dassault nắm giữ/tranh cử 16 chức vụ khác nhau trong suốt sự nghiệp chính trị.

Nghiên cứu cho thấy: “Theo nhiều cách khác nhau, các tỷ phú có xu hướng đóng vai trò lâu dài và quan trọng trong hệ thống chính trị ở nước họ”.

Cũng theo nghiên cứu, “tỷ lệ tham gia chính trị” của các tỷ phú Mỹ là 3,7%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là hơn 11%. Trong khi đó Trung Quốc có tỷ lệ chính trị gia tỷ phú cao nhất thế giới - với 116 tỷ phú trong chính phủ, chiếm 36% số tỷ phú chính trị.

Tiếp theo là Nga với 21%. Theo nghiên cứu, Nhật Bản và Australia dường như không có tỷ phú nào trực tiếp tham gia chính trị.

Khi xem xét đảng phái và hệ tư tưởng, nghiên cứu cho thấy các tỷ phú thường có xu hướng bảo thủ hơn. Nghiên cứu cho biết, khi đo lường theo phạm vi chính trị, 3/4 số chính trị gia tỷ phú “ở bên phải của dải phân cách”. Các tỷ phú Mỹ có xu hướng liên kết với đảng Cộng hòa cao gấp 2,5 lần so với đảng Dân chủ. Ở châu Âu, các chính trị gia tỷ phú thậm chí còn nghiêng về cánh hữu nhiều hơn.

Nghiên cứu cho biết những người giàu và giàu có nhìn chung “có nhiều khả năng ủng hộ chủ nghĩa bảo thủ tài chính và phản đối các chương trình chi tiêu xã hội, coi trọng hiệu quả hơn là bình đẳng về kết quả, coi bất bình đẳng kinh tế là kết quả của sự lựa chọn và đặc điểm cá nhân hơn là các yếu tố cấu trúc và cạnh tranh về địa vị xã hội”.