Cà Mau khát vọng trở thành trung tâm năng lượng xanh của quốc gia

Với tiềm năng vượt trội về gió, nắng và biển, Cà Mau đang hội tụ đầy đủ điều kiện để vươn lên trở thành trung tâm năng lượng tái tạo, biểu tượng cho nền kinh tế xanh và bền vững ở cực Nam Tổ quốc.

Tiềm năng vô tận từ gió, nắng và biển

Cà Mau - vùng đất đặc biệt khi “ba mặt giáp biển” được thiên nhiên ưu đãi hiếm có. Với 310 km bờ biển trải dài, khí hậu nắng gió quanh năm và tốc độ gió trung bình ổn định 6,5 - 7 m/s, vùng biển Cà Mau được đánh giá có tiềm năng kỹ thuật phát triển điện gió lên tới hơn 16.000 MW - con số mơ ước mà ít địa phương nào trong cả nước có được.

Không chỉ dừng ở đó, Cà Mau còn sở hữu 400.000 ha đất nuôi trồng thủy sản, cùng 2.200 - 2.700 giờ nắng mỗi năm, giá trị bức xạ mặt trời đạt hơn 4,8 kWh/m²/ngày. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển điện mặt trời quy mô lớn, ước tính có thể đạt hơn 12.000 MW.

Từ tiềm năng ấy, Cà Mau đang mở ra hướng đi mới đầy sáng tạo - mô hình điện mặt trời kết hợp nuôi trồng thủy sản. Cách làm này không chỉ tận dụng hiệu quả mặt nước và không gian, mà còn mang lại sinh kế bền vững, giảm phát thải, góp phần thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thiên nhiên đã ban tặng cho Cà Mau những điều kiện lý tưởng để trở thành “vùng đất năng lượng sạch”, nơi mặt trời lên sớm nhất và gió không bao giờ tắt. Và chính từ đó, Cà Mau mang trong mình sứ mệnh tiên phong - biến cực Nam Tổ quốc thành cực tăng trưởng xanh của Việt Nam.

Trong những năm qua, dù đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, Cà Mau vẫn chứng minh bản lĩnh “dám nghĩ, dám làm”. Tỉnh đã vươn lên trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển năng lượng tái tạo.

Trước năm 2016, Cà Mau mới chỉ có 2 dự án điện gió với tổng công suất 99,2 MW. Đến giai đoạn 2016 – 2021, con số này đã tăng gấp gần sáu lần, đạt 569 MW. Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh tiếp tục bứt phá với 16 nhà máy điện gió vận hành, tổng công suất 870 MW.

Bên cạnh đó, hơn 2.800 hệ thống điện mặt trời mái nhà cũng đã đi vào hoạt động, mang lại công suất hơn 295 MWp. Nhờ sự phát triển nhanh chóng này, Cà Mau hiện nằm trong nhóm tỉnh có tổng công suất năng lượng tái tạo cao nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Quy hoạch điện VIII, đến năm 2030, tổng công suất năng lượng tái tạo của tỉnh dự kiến đạt 3.220 MW, trong đó điện gió chiếm 3.003 MW, điện mặt trời 217 MW - một bước nhảy vọt ấn tượng, khẳng định vai trò trung tâm năng lượng chiến lược của vùng.

Trung tâm năng lượng gắn với kinh tế biển

Không chỉ mạnh về điện gió, Cà Mau còn là một trong những địa phương hiếm hoi vừa phát triển năng lượng tái tạo, vừa có nền tảng công nghiệp điện khí vững mạnh.

Hiện nay, Nhà máy điện khí Cà Mau 1 và 2 với tổng công suất 1.500 MW đang hoạt động ổn định. Theo quy hoạch điện mới, tỉnh sẽ triển khai thêm Nhà máy điện khí LNG công suất 3.200 MW, dự kiến hoàn thành trước năm 2030. Cùng với đó, Dự án mở rộng Nhà máy điện Cà Mau 1&2 (1.500 MW) cũng đang được đề xuất đưa vào quy hoạch chính thức.

Đặc biệt, vị trí địa lý của Cà Mau mở ra cơ hội xuất khẩu điện ra khu vực. Các quốc gia lân cận như Singapore, Malaysia, Thái Lan đang có nhu cầu nhập khẩu điện rất lớn do chi phí sản xuất trong nước cao. Từ lợi thế nằm sát đường biển, Cà Mau có thể truyền tải điện trực tiếp bằng cáp ngầm vượt biển, không qua lưới điện quốc gia.

Theo Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng, phương án xuất khẩu điện từ Cà Mau với tổng công suất 12.000 - 15.000 MW đã được bổ sung vào điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Đây là hướng đi chiến lược, khẳng định vị thế mới của Cà Mau - từ trung tâm sản xuất điện trong nước đến trung tâm năng lượng xuất khẩu khu vực.

Cà Mau không chỉ dừng ở điện gió hay điện mặt trời, mà còn đang từng bước tiến vào lĩnh vực năng lượng mới - lĩnh vực được xem là “chìa khóa vàng” cho tương lai năng lượng toàn cầu.

Tỉnh đang quy hoạch và thu hút đầu tư sản xuất hydro xanh và amoniac xanh, với sản lượng dự kiến hơn 86.000 tấn hydro mỗi năm - phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế chuyển đổi năng lượng sạch, giúp Cà Mau đón đầu làn sóng đầu tư xanh toàn cầu.

Song song đó, Cà Mau còn kêu gọi đầu tư vào trung tâm dữ liệu, sản xuất chip bán dẫn, những ngành công nghệ cao có nhu cầu tiêu thụ năng lượng tái tạo ổn định. Việc kết hợp năng lượng sạch, công nghệ số, kinh tế biển tạo nên chuỗi giá trị mới, thúc đẩy chuyển đổi kép: Vừa chuyển đổi số, vừa chuyển đổi năng lượng, đúng tinh thần phát triển bền vững của thời đại.

Đặc biệt, khi Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai chính thức khởi công vào tháng 8/2025 và dự kiến vận hành giai đoạn 1 trong năm 2028, Cà Mau sẽ có thêm “đòn bẩy” quan trọng. Cảng này không chỉ phục vụ logistics cho xuất khẩu hàng hóa, mà còn đóng vai trò trạm trung chuyển năng lượng tái tạo và năng lượng mới của vùng.

Vượt khó để bứt phá

Dù có nhiều lợi thế, Cà Mau vẫn đối mặt với không ít rào cản trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo. Hạ tầng truyền tải chưa đồng bộ khiến một số dự án chậm hòa lưới. Các công trình lưới điện 220kV, 500kV còn thiếu, gây nghẽn công suất.

Bên cạnh đó, khung pháp lý cho xuất khẩu điện và đầu tư cáp ngầm xuyên biển vẫn chưa hoàn thiện. Việc triển khai các dự án quy mô lớn cần sự phối hợp giữa nhiều Bộ, ngành, liên quan đến cả an ninh năng lượng, quốc phòng và chủ quyền biển đảo.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở Công Thương Cà Mau, “khó khăn không làm Cà Mau chùn bước, mà là phép thử để khẳng định bản lĩnh - dám nghĩ, dám làm và dám tiên phong”. Chính tinh thần ấy đã và đang đưa Cà Mau tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành “thủ phủ năng lượng xanh” của Việt Nam.

Để hiện thực hóa khát vọng lớn, Cà Mau đã đề ra nhiều giải pháp cụ thể và đồng bộ. Trong ngắn hạn, tỉnh sẽ: Điều chỉnh quy hoạch tỉnh, cập nhật phương án phát triển hạ tầng năng lượng khả thi;

Đề xuất Trung ương điều chỉnh Quy hoạch điện VIII để bổ sung các dự án đấu nối, truyền tải và mở rộng Nhà máy điện Cà Mau 1&2 thành dự án chính thức; Hoàn thiện hệ thống lưới điện phân phối, hỗ trợ nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ hòa lưới;

Thành lập tổ công tác đặc biệt giải quyết vướng mắc cho doanh nghiệp, đảm bảo vận hành 3.200 MW điện khí LNG, 2.309 MW điện gió, 100 MW điện mặt trời tập trung và 117 MW điện mặt trời mái nhà đến năm 2030.

Trong trung và dài hạn, Cà Mau sẽ thu hút dự án điện gió ngoài khơi quy mô chiến lược, đầu tư đường dây cáp ngầm xuyên biển phục vụ xuất khẩu điện; Khuyến khích dự án sản xuất năng lượng mới như hydro xanh, amoniac xanh; Xây dựng khu công nghiệp năng lượng tái tạo chuyên biệt, gắn với phát triển logistics và cảng Hòn Khoai; Thu hút đầu tư chuỗi công nghiệp xanh - công nghệ cao - dữ liệu số, tạo nền tảng vững chắc cho kinh tế biển và năng lượng bền vững.

Phát triển năng lượng tái tạo không chỉ là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch năng lượng, mà còn là cơ hội chiến lược để Cà Mau bứt phá, trở thành trung tâm năng lượng xanh của cả nước và khu vực.

Khi những cánh quạt gió khổng lồ quay giữa biển trời Đất Mũi, khi những tấm pin mặt trời phủ ánh sáng trên đầm tôm, Cà Mau không chỉ đang sản xuất điện - mà đang thắp sáng khát vọng vươn lên của một vùng đất tận cùng Tổ quốc.