Vì sao ngày càng nhiều người chuộng xe điện hơn xe xăng?

Hôm 17/9, AFP đưa tin Na Uy - cường quốc dầu mỏ, khí đốt của châu Âu - đã đạt dấu mốc quan trọng khi có số lượng xe điện vượt quá xe xăng. Đây là quốc gia đầu tiên trên thế giới đạt được thành tích này, trong nỗ lực chạm đến mục tiêu mọi chiếc xe mới bán ra đều là xe không phát thải.

Trong số 2,8 triệu ô tô cá nhân được đăng ký tại quốc gia Bắc Âu này, 754.303 xe hoàn toàn chạy bằng điện, so với 753.905 xe chạy bằng xăng, Liên đoàn đường bộ Na Uy (OFV) cho biết trong một tuyên bố. Các mẫu xe chạy bằng dầu diesel vẫn chiếm số lượng nhiều nhất với chỉ dưới 1 triệu xe, trong khi doanh số bán ra đang giảm nhanh chóng.

Vậy điều gì khiến người dân của một quốc gia có sản lượng dầu mỏ hơn 2 triệu thùng/ngày, đứng thứ 13 trên toàn thế giới và đứng số 1 khu vực EU, lại tin dùng xe điện hơn xe xăng?

Thành công của Na Uy trong việc thúc đẩy xe điện là nhờ 3 yếu tố chính. Thứ nhất, các ưu đãi của chính phủ, được đưa ra vào những năm 1990 và 2000, biến xe điện trở thành lựa chọn tài chính tốt nhất. Người Na Uy mua xe điện tránh được thuế giá trị gia tăng và thuế đăng ký và được hưởng các đặc quyền tài chính khác, giúp giảm đáng kể chi phí sở hữu.

Đến năm 2012, tổng chi phí sở hữu xe điện, bao gồm cả giảm thuế rẻ hơn so với các loại xe truyền thống, với giá xe điện thấp hơn xe chạy năng lượng truyền thống 5.000 euro vào năm 2021. Thứ hai, Na Uy có số lượng bộ sạc nhanh công cộng cao nhất trên đầu người, với pin xe điện sạc đến 80% trong 20 phút. Cư dân chung cư được cấp tiền trợ cấp để lắp đặt bộ sạc. Thứ ba, các đặc quyền bổ sung bao gồm bãi đậu xe miễn phí trong thành phố, giảm phí đường bộ, được vào làn xe buýt và giảm giá vé phà...

Nhưng động lực kinh tế không phải lý do duy nhất mà xe điện đang chiếm ưu thế. Na Uy cũng không phải đất nước duy nhất đang chứng kiến xu hướng này. Cuộc khảo sát đối với 13.000 người tiêu dùng trên 18 quốc gia của Ernst & Young cho thấy một bức tranh toàn cảnh hơn.

Niềm tin của người tiêu dùng vào xe điện đang tăng rất nhanh. Lần đầu tiên, hơn một nửa số người tiêu dùng - 52% - có ý định mua ô tô trong 24 tháng tới cho biết họ sẽ chọn xe điện hoặc xe hybrid. Con số này tăng 11% so với năm 2021 và 22% vào năm 2020. Niềm tin ngày càng tăng của người tiêu dùng vào công nghệ xe điện này cũng được phản ánh qua sự gia tăng sở thích đối với xe điện hoàn toàn, tăng từ 7% vào năm 2020 lên 20% vào năm 2022. Sự phổ biến của xe hybrid cũng tăng lên nhưng với tốc độ chậm hơn nhiều.

Khi sở thích về xe điện ngày càng tăng, động lực để lựa chọn xe điện cũng thay đổi. Những người chuyển đổi sớm sang xe điện, vốn có động lực chính là môi trường, đang lôi kéo thêm được nhiều "đồng minh" với những mối quan tâm tài chính phổ thông hơn.

Hiệu ứng "kéo" - mong muốn được nhìn nhận là người giúp ích cho môi trường bằng cách mua xe điện - cũng dần trở thành động lực lớn. Ngoài ra, không ít người chọn xe điện vì lo ngại tình trạng tắc đường cũng như ô nhiễm khiến họ tiết kiệm hơn nhiều so với dùng xe xăng. 

Hiện tại, các nỗi lo chính về khoảng cách di chuyển hoặc chi phí sở hữu lần đầu lớn đối với xe điện cũng đang suy giảm nhanh chóng.

Cũng theo Ernst & Young, nhu cầu đối với xe điện dự kiến ​​sẽ cao nhất ở Ý, Tây Ban Nha và Na Uy ở EU, và Trung Quốc, Hàn Quốc và Singapore ở châu Á - Thái Bình Dương.

Theo dữ liệu khảo sát của bang New York (Mỹ), tính bền vững được xếp hạng là một trong những lý do hàng đầu để lái xe điện. Khoảng 27% số người được hỏi chọn tránh sử dụng xăng hoặc các nhiên liệu hóa thạch khác là lý do chính để chuyển sang điện.

Khi xăng hoặc các nhiên liệu hóa thạch khác được đốt cháy để cung cấp năng lượng cho xe, chúng thải ra CO2, một loại khí nhà kính mạnh góp phần gây ra biến đổi khí hậu. Tại Tiểu bang New York, lượng khí thải nhà kính từ ngành giao thông chiếm khoảng một phần ba lượng khí thải trên toàn tiểu bang.

Lái xe điện giúp giảm đáng kể lượng khí thải carbon khi vận chuyển, trung bình là 50-70% nếu chuyển từ xe chạy bằng xăng. Người lái xe có thể hạn chế thêm lượng khí thải của mình bằng cách sạc xe điện bằng điện được tạo ra từ các nguồn tái tạo.

Một yếu tố quan trọng khác là khí thải từ ống xả, khi 23% số người được hỏi chọn loại bỏ khí thải từ ống xả từ xe cá nhân của họ.

Khí thải từ ống xả có thể gây ô nhiễm không khí tại địa phương và biến đổi khí hậu toàn cầu, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. Một ví dụ về xe Chevrolet Bolt 2023 cho thấy người lái xe sẽ giảm được 2,55 tấn khí thải CO2 mỗi năm với mẫu xe điện này thay vì xe chạy bằng xăng.

Tuy nhiên kể cả khi không tính đến những lợi ích hiển nhiên về môi trường hay sức khỏe, chi phí sử dụng xe điện trong toàn vòng đời cũng ít hơn xe xăng, nhờ không phải tốn tiền xăng hay chi phí sửa chữa, vận hành. Ví dụ về mẫu xe Chevrolet Bolt 2023 cho thấy trong năm đầu tiên, tài xế sẽ tiết kiệm được 611 USD so với sử dụng mẫu xe xăng tương đương.

Ngoài ra, với xe điện chạy bằng pin, động cơ có ít bộ phận chuyển động hơn và không cần thay dầu, dẫn đến việc bảo dưỡng ít thường xuyên hơn và rẻ hơn. Phanh xe điện cũng ít bị mài mòn hơn do phanh tái tạo. Trung bình, người lái xe điện chi ít hơn khoảng 50% cho việc sửa chữa và bảo dưỡng.

Cuối cùng, một lý do thực tiễn quan trọng mà người mua quan tâm - đó là xe điện an toàn ngang, thậm chí hơn xe xăng và xe diesel. Trên thực tế, Chủ tịch của Viện Bảo hiểm An toàn Đường bộ Mỹ (IIHS) đã tuyên bố rằng "Hiện tại chúng ta có thể tự tin nói rằng việc làm cho đội xe của Mỹ thân thiện hơn với môi trường không đòi hỏi bất kỳ sự đánh đổi nào về mặt an toàn". Một số xe điện đã được trao giải Lựa chọn an toàn hàng đầu năm 2024 của IIHS, bao gồm Audi Q4 e-tron, Hyundai Ioniq 6 và Subaru Solterra.