Trung Quốc xây dựng hệ thống trạm sạc xe điện lớn nhất thế giới thế nào?

Hơn 10 năm trước, Trung Quốc có chưa đến 30.000 trạm sạc xe điện công cộng trên toàn quốc, nhưng hiện nay đây là quốc gia có hệ thống trạm sạc xe điện nhiều nhất về số lượng, với phạm vi phục vụ rộng nhất và chủng loại đa dạng nhất thế giới.

"Trung Quốc đã xây dựng hệ thống trạm sạc ô tô điện công cộng lớn nhất thế giới về số lượng, phạm vi phục vụ rộng nhất và chủng loại đa dạng nhất thế giới", bà Lý Siêu, người phát ngôn của Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC), cho biết trong một báo cáo hồi tháng 6.

Bà Lý tuyên bố NDRC cùng với các cơ quan chính phủ khác, sẽ tiếp tục mở rộng và cải thiện mạng lưới sạc xe điện, cho biết thêm rằng Trung Quốc kế hoạch bổ sung 3.000 trạm sạc công cộng và 5.000 bãi đỗ xe sạc tại các khu vực dịch vụ đường cao tốc trong năm nay.

Một trạm sạc xe điện ở thị trấn Gia Tích, tỉnh Hải Nam, Trung Quốc. (Ảnh: CNS)

Ông Vạn Kính Tùng, Phó Cục trưởng Cục Năng lượng Quốc gia Trung Quốc, cho biết nước này sẽ tiếp tục đẩy nhanh việc xây dựng hệ thống trạm sạc chất lượng cao để hỗ trợ phát triển xanh và ít carbon của ngành vận tải.

"Hiện 95% khu vực dịch vụ đường cao tốc được trang bị trạm sạc và Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy nâng cấp công nghệ sạc", ông Vạn nói. "Trung Quốc rất coi trọng việc xây dựng trạm sạc xe điện, coi đây là biện pháp chủ chốt để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng xanh và ít carbon, đồng thời đẩy mạnh phát triển chất lượng cao trong lĩnh vực giao thông vận tải".

Mạng lưới trạm sạc công cộng ngày càng dày đặc được xem là yếu tố quan trọng thuyết phục người dùng Trung Quốc lựa chọn xe điện. Trung Quốc có 900 triệu người sống ở khu vực thành thị, phần lớn những người này không ở nhà mặt đất và không có chỗ đậu xe riêng, do đó việc lắp đặt bộ sạc tại nhà là không thể.

Chủ xe điện cũng không thể chờ quá lâu ở bên ngoài để sử dụng trạm công cộng. Do đó, tốc độ sạc cũng là yếu tố thu hút người dùng và Trung Quốc đang dẫn đầu về chỉ số quan trọng này.

Những người dùng xe xăng thường chỉ mất khoảng năm phút để đổ đầy bình, và để xe điện có thể cạnh tranh, việc rút ngắn thời gian sạc là điều vô cùng quan trọng. Trong hệ thống trạm sạc công cộng của Trung Quốc, 40% là “sạc nhanh” - tỷ lệ cao hơn nhiều so với các quốc gia khác. Tốc độ sạc có thể khác nhau, nhưng ở mức độ ưu tiên, các trạm sạc cho phép tiếp tục hành trình chỉ sau 20 phút, thay vì phải sạc qua đêm.

Trạm sạc xe điện có thể dễ dàng tìm thấy ở bất cứ địa điểm công cộng nào ở Trung Quốc. (Ảnh: Baidu)

Wang, cư dân Bắc Kinh sử dụng ô tô điện, chia sẻ thường sử dụng trạm sạc công cộng ở khu chung cư, ngoài ra anh cũng có thể sạc xe ở bãi đỗ trung tâm thương mại, những trạm sạc tại điểm dừng nghỉ trên đường cao tốc, hay bất kể địa điểm ăn uống - vui chơi nào ở ngoại thành.

Sau đó, Trung Quốc huy động sức mạnh của các công ty nhà nước và hệ thống giao thông công cộng phối hợp với chính quyền các địa phương nhanh chóng bắt tay vào công cuộc thúc đẩy xe điện.

Dịch vụ xe buýt và taxi công cộng ở nhiều thành phố chuyển sang sử dụng điện. Chính quyền hơn 30 thành phố cũng cung cấp các gói ưu đãi hoặc trợ cấp cho các công ty lắp đặt trạm sạc.

Cách tiếp cận toàn diện đó là chìa khóa, nhưng chính phủ Trung Quốc còn nắm bắt được một số chi tiết quan trọng khác, như áp dụng một phích cắm tiêu chuẩn cho việc sạc xe điện. Một số nước không có tiêu chuẩn như vậy, khiến người lái xe có thể gặp phiền phức khi không thể tìm thấy phích cắm phù hợp trạm sạc.

Một ví dụ khác, trong kế hoạch năm 2015, chính phủ Trung Quốc các tòa nhà công cộng khắp cả nước phải phân bổ 10% chỗ đậu xe dành cho trạm sạc và một số chính quyền địa phương đặt ra các yêu cầu cao hơn.

Le, người từng sống ở Trung Quốc, phàn nàn rằng anh vừa chuyển đến một căn hộ mới xây gần Detroit, trung tâm của ngành công nghiệp ô tô Mỹ, nhưng bãi đậu xe tòa nhà không có trạm sạc. "Làm sao tôi có thể mua xe điện nếu không thể cắm nó ở bất cứ đâu?", anh nói. "Ở Trung Quốc, điều đó không bao giờ là vấn đề".

Hệ thống trạm sạc ở Trung Quốc dùng một phích cắm tiêu chuẩn và đồng nhất về phương thức thanh toán. (Ảnh: Baidu)

Đầu tư của chính phủ cũng truyền cảm hứng cho khu vực tư nhân ở Trung Quốc. Marie Rajon Bernard, nhà nghiên cứu xe điện tại Hội đồng Quốc tế về Giao thông Xanh, cho biết: "Chính sách càng chắc chắn thì khu vực tư nhân càng tự tin đầu tư". Ông chỉ ra rằng 3 công ty Trung Quốc có nhiều trạm sạc nhất vào cuối năm 2022 đều là công ty tư nhân, với TELD dẫn đầu.

Cuối cùng, việc Trung Quốc áp dụng hoàn toàn thanh toán bằng mã QR thông qua các ứng dụng như WeChat và Alipay cũng giúp việc sử dụng xe điện trở nên thuận tiện hơn.

Anders Hove, nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford (Mỹ), đã thực hiện các chuyến đi đường dài bằng xe điện ở Trung Quốc, châu Âu và Mỹ để trải nghiệm các hệ thống trạm sạc khác nhau.

Tại châu Âu, ông Hove gặp phải những rào cản khi thanh toán phí sạc điện với các tư cách thành viên và giao diện khác nhau được yêu cầu tại mỗi trạm.

Ở Trung Quốc, hệ thống thanh toán luôn "một kiểu và thông suốt". Ông cho biết: "Tất cả những rào cản đối với việc sạc mà chúng tôi gặp phải ở Anh hoặc Mỹ, đều không xảy ra ở Trung Quốc nhờ ứng dụng thanh toán WeChat và Alipay". 

Ngoài ra, trải nghiệm thực tế đôi khi không đáp ứng được kỳ vọng. Trong hành trình lái xe điện từ Bắc Kinh đến Nội Mông vào năm 2019, Anders Hove nhận thấy một số trạm sạc xuống cấp vì lâu không được sử dụng.

Dòng xe xếp hàng chờ sạc điện tại một trạm sạc cao tốc ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. (Ảnh: Baidu)

Một vấn đề khác, Shawn Ou, nhà nghiên cứu giáo dục tại Phòng Thí nghiệm Quốc gia Oak Ridge, cho rằng hệ thống trạm sạc Trung Quốc đang bùng nổ nhưng vẫn chưa đủ nhanh để theo kịp doanh số bán hàng. Điều đó được thể hiện rõ trong các đợt Xuân vận dịp Tết Nguyên đán hay tuần nghĩ lễ Quốc khánh của nước này, khi không ít trạm sạc đường cao tốc luôn quá tải.

Theo báo cáo Triển vọng xe điện 2024 của IEA, việc triển khai sạc công cộng đồng bộ với doanh số bán xe điện là rất quan trọng. Nếu hệ thống trạm sạc công cộng không đủ có thể dẫn đến sự bất tiện đáng kể cho người dùng xe điện, trong khi trạm sạc thừa thãi có thể lãng phí tài nguyên.