Lạ lùng nghề ngồi im cho hàng trăm con muỗi hút máu, nuôi muỗi như 'chăm trẻ'

Các cán bộ kỹ thuật khoa Hóa thực nghiệm, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho muỗi ăn.

Gần 9h sáng, anh Phạm Văn Quang và chị Nguyễn Thị Phương, cán bộ kỹ thuật khoa Hóa thực nghiệm, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương (Hà Nội) thay áo blouse, nhanh chóng có mặt tại phòng nuôi muỗi.

Căn phòng được thiết kế đặc biệt với 2 lớp ngăn: lớp vách nhựa nylon và lớp vải mỏng phía sau cửa ra vào. Trong phòng chia làm hai khu, khu nuôi muỗi Aedes - loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết và khu nuôi muỗi Anopheles - loài muỗi truyền bệnh sốt rét. Ở mỗi khu được đặt nhiều lồng nuôi muỗi phủ vải thưa màu trắng buộc thắt nút ở đầu, cùng khay nuôi ấu trùng muỗi thu thập từ thực địa.

Anh Quang bước vào khu nuôi muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết, còn chị Phương kiểm tra khay nuôi ấu trùng truyền bệnh sốt rét. Nhặt những ấu trùng chết bỏ đi, chọn lọc những con khoẻ sắp nở thành muỗi cho vào lồng vải, chị Phương cho ấu trùng ăn đợt một.

“Thức ăn của quăng có thể là thức ăn cho cá nghiền nhỏ, tôm khô… tuỳ vào loại ấu trùng thích nghi với thức ăn nào chúng tôi sẽ cho ăn loại đấy”, chị Phương nói.

Ở phòng bên cạnh, anh Quang rửa sạch tay bằng xà phòng và lau khô. Tiến đến lồng vải chứa hàng trăm con muỗi, anh nhẹ nhàng mở lồng, hít một hơi thật sâu rồi cho tay vào, tay còn lại túm chặt mép vải, không để muỗi bay ra ngoài. Đàn muỗi đói đậu trên thành lồng thấy "thức ăn" liền bâu lại hút máu.

Vài giây đầu mặt người kỹ thuật viên nhăn lại vì chưa quen, sau đó một phút anh Quang cẩn thận quan sát quá trình ăn của muỗi, thi thoảng đưa tay qua lại để giảm bớt đau đớn.

“Không phải lúc nào chúng tôi cũng cho muỗi hút máu, chỉ khi cần nhân giống, cho muỗi đẻ trứng hoặc loại muỗi không thích nghi được với môi trường phòng thí nghiệm, để muỗi không chết thì mới thực hiện công việc này”, anh Quang vừa cho muỗi ăn vừa giải thích.

Sau 15 phút, đàn muỗi ăn no dần rời khỏi tay nam cán bộ bay lên đậu tại thành thùng. Người đàn ông đùa rằng quá trình cho “muỗi massage đã xong”, anh khẽ rút tay ra, buộc lại miệng thùng.

Phòng bên cạnh chị Phương cũng bắt đầu quá trình cho muỗi ăn. 14 năm kinh nghiệm nhưng chị Phương vẫn hồi hộp mỗi lần đưa tay vào cho muỗi đốt.

“Lần đầu nhìn thấy đàn muỗi cả trăm con tôi sợ lắm", chị Phương nói và cho biết vì phục vụ nghiên cứu nên chị cố bỏ qua nỗi sợ cho muỗi hút máu.

Quá trình cho ăn của chị Phương ngắn hơn anh Hải, chừng 10 phút chị rút bàn tay với đầy nốt muỗi chích ra khỏi lồng, tiến đến vòi nước và rửa sạch lại bằng xà phòng. Dù rất ngứa nhưng chị cố không gãi, vì càng gãi những nốt mẩn sưng to và lan rộng hơn.

Nữ kỹ thuật viên chia sẻ nuôi và cho muỗi ăn là công việc thường xuyên của cán bộ khoa Hóa thực nghiệm. Công việc này không phải của riêng một nhóm hay cá nhân, bất kỳ ai trong khoa đều phải tham gia vào quá trình nuôi và cho muỗi ăn.

Để thực hiện công việc cho muỗi hút máu, cán bộ y tế phải đáp ứng điều kiện về sức khỏe, không mắc bệnh nền, không sử dụng nước hoa, sữa tắm hay các chất có mùi, tránh làm ảnh hưởng đến việc muỗi hút máu, hoặc chết do tiếp xúc hóa chất có mùi.

Trước khi cho muỗi ăn, các cán bộ tại đây phải rửa tay chân sạch sẽ, đảm bảo nguồn "thức ăn" phục vụ loài côn trùng này.

"Nếu chân tay không sạch, dụng cụ nuôi dưỡng không đảm bảo sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường sống của muỗi, thậm chí khiến chúng chết hàng loạt. Ngoài ra, muỗi hút máu người sẽ cho trứng chất lượng, từ đó phục vụ tốt công tác nghiên cứu và thử nghiệm hơn", chị Phương nói.

Gần 30 năm gắn bó với nghề, kỹ sư sinh học Nguyễn Dương Hải cho biết, nuôi muỗi chỉ là một trong nhiều hoạt động nghiên cứu về véc-tơ truyền bệnh (cụ thể là muỗi) của các cán bộ, nhân viên nơi đây. Nuôi và nghiên cứu tập tính của muỗi theo chu kỳ phát triển từ trứng, bọ gậy, quăng thành muỗi, giúp phát hiện đặc điểm của muỗi, khả năng truyền bệnh, từ đó tìm ra các biện pháp phòng chống, các hóa chất phù hợp để diệt trừ loài muỗi đó.

Ngoài trường hợp cho muỗi hút máu người kích thích đẻ trứng, một số trường hợp để đánh giá các hóa chất như kem xua, dung dịch xua muỗi bảo vệ cá nhân. Cán bộ nghiên cứu sẽ bôi các loại hóa chất, kem trên bề mặt da cho tay vào lồng nuôi muỗi để thực nghiệm.

“Nếu muỗi không đến đậu và đốt vào tay bôi kem, thì sẽ đánh giá được hóa chất có hiệu quả", anh Hải cho hay.

Tiến sỹ Lê Trung Kiên - Trưởng khoa Hóa thực nghiệm chia sẻ, ngoài việc nuôi muỗi trong phòng thí nghiệm phục vụ cho công tác nghiên cứu, các cán bộ tại viện có nhiệm vụ thực hiện công tác giám sát, tham gia xử lý ổ dịch, phòng chống côn trùng truyền bệnh để chăm sóc sức khỏe cho người dân. Đồng thời nghiên cứu tìm ra các hóa chất, giải pháp hiệu quả cho việc phòng chống, kiểm soát muỗi gây dịch sốt xuất huyết, sốt rét ở nhiều tỉnh thành trên cả nước.

Không chỉ làm việc trong phòng nghiên cứu, các cán bộ phải đi công tác dài ngày tại các địa phương có lưu hành muỗi truyền bệnh, thực hiện công tác giám sát, điều tra véc-tơ tại các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.

"Có khu vực xe không thể đi vào, các cán bộ buộc phải vác đồ đi bộ vào thôn, bản để thu thập mẫu và hỗ trợ y tế địa phương xử lý ổ dịch, ngăn chặn dịch bệnh lây truyền cho người dân”, ông Kiên nói.