Hoa pằng nảng rơi rơi

- Dúa ơi, Dúa à, mày lại đi đâu rồi? Biết là tiếng mẹ nhưng Dúa vẫn không trả lời. Mẹ cũng biết Dúa ra đấy mà vẫn cứ gọi. Phía sau Dúa không xa bọn con trai, con gái Tày, Nùng đang say sưa trong hội tung còn. Bọn nó cười đùa thật vui, chẳng như Dúa đang héo từng khúc ruột. Mấy mùa xuân rồi Dúa cứ đứng như thế. Mẹ Dúa rối bời ruột gan nhưng chẳng can được Dúa, chỉ có con Súa, em gái Dúa, cứ ra kéo Dúa về. Bao giờ nó cũng lúng búng trong miệng: “Chị à, phải thương mẹ chứ, đi về thôi!”

Bố nó vừa bị người nhà quan châu bắt đi rồi. Bao người dân ở cái vùng cao này như bầy ngựa trong chuồng nhà quan châu thôi, họ bắt đi lúc nào chả được. Đã mấy mùa hoa nở người đàn bà đứng dưới gốc cây pằng nảng này nhìn về phía dãy núi Pư Khảo mà chẳng thấy gì nữa, chỉ thấy mắt mình cứ mờ đi, mái đầu thêm bạc. Người ta bảo chồng bà đi mở đường cho quan châu đã bị rơi xuống vực. Người đàn bà trở về ôm đứa con gái bé nhỏ và ru nó bằng những lời ứa máu. Người đàn bà đó là cụ ngoại Dúa...

Đến trường, Phừ phải đi qua nhà Dúa nên hôm nào Phừ cũng đến gọi và chờ Dúa cùng đi. Hai đứa vừa đi vừa ríu ra ríu rít như đôi chim non. Buổi được nghỉ học Dúa đi cắt cỏ ngựa, Phừ chăn trâu. Hai đứa mang vở đi học chung. Được Phừ chỉ giúp những bài toán khó, khi nghĩ về cái chữ, cái số, Dúa không thấy ong ong ở đầu nữa mà thấy chúng biến hóa kì ảo, thật là thích...

Xuân năm đó Phừ lên thăm lại bản và gặp Dúa. Phừ thực sự đã trở thành một chàng trai phố. Cái quần bò Phừ mặc nhăn nhúm, hai cái túi to tướng trước vế đùi, có đính cái xích sắt kêu lẻng xẻng theo bước đi. Tóc Phừ chải từng chỏm bết lại, dựng ngược. Dúa chưa nhìn thấy trai bản để tóc như vậy bao giờ... Dúa thấy hơi là lạ với người mình yêu nhưng cái nhớ, cái thương, cái tình yêu trong Dúa bùng lên mạnh mẽ. Nó như ngọn lửa đốt hết những cái lạ lẫm nơi Phừ. Nơi trái tim Dúa, trong mắt Dúa, Phừ vẫn

Hai tháng nay Dúa thấy sợ khi ra chuồng ngựa. Sợ phải nhìn con ngựa cái già. Sao đôi mắt mờ đục của nó nhìn Dúa như cảm thông, như chua xót. Hình như có lần nó khóc. Con ngựa đực nhà Dúa biến mất tăm vào một buổi chiều, cứ tưởng nó trở về như những lần trước nhưng lần này thì không. Nó đã đi, và đi mãi... Nó là một con đực sung mãn và đầy kiêu hãnh với một thân hình vạm vỡ, cường tráng. Cái bờm dài chạy đến giữa lưng, lông rủ xuống mềm mượt, ức gồ lên như tảng đá, mông săn chắc nây đều...