Đối tác, tổ chức quốc tế nói gì về quy hoạch điện VIII?

Nhiều góp ý tối ưu

Bà Melissa Bishop, Đại biện lâm thời, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, cho rằng Quy hoạch điện VIII (PDP8) là một quy hoạch mở và linh hoạt bằng cách cho phép tập trung vào giảm phát thải, thay vì tập trung vào chuyển đổi nhiên liệu. Với PDP8, Việt Nam đã có những bước đi tiên phong hướng tới quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch bằng cách trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới cam kết tham gia Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (được gọi là JETP).

Để thực hiện thành công mục tiêu trên, phía Mỹ khuyến nghị Việt Nam phát triển các dự án năng lượng mặt trời để thúc đẩy mục tiêu giảm phát thải. Trong đó, đặc biệt lưu ý các chính sách tạo điều kiện cho khu vực tư nhân đầu tư vào lĩnh vực truyền tải. Bên cạnh đó, việc bổ sung thêm công suất hệ thống lưu trữ năng lượng pin (BESS) cho thủy điện tích năng được bơm sẽ cho phép linh hoạt hơn trong phát triển năng lượng tái tạo.

Ông Santiago Alfonso, Trưởng bộ phận hợp tác kinh tế, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam cũng khẳng định phía Đức ủng hộ nỗ lực của Bộ Công Thương trong việc xây dựng PDP8 và cho rằng Việt Nam nên đẩy mạnh hơn nữa phát triển điện mặt trời mái nhà đặc biệt là điện mặt trời mái nhà trong các khu công nghiệp.

Đồng quan điểm, Đại sứ quán Anh cho biết nước này hoan nghênh tiến độ công bố PDP8 và cho đây là một bước quan trọng để tăng cường khả năng dự đoán cho các nhà phát triển và nhà đầu tư trong các dự án năng lượng xanh, nhằm thực hiện các mục tiêu chuyển đổi năng lượng của Việt Nam và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về năng lượng sạch, giá cả phải chăng. Tuy nhiên, phía Anh lưu ý dự thảo PDP8 cần chú ý về mức phát thải điện năng cao nhất vào năm 2030 và tỷ lệ phát triển năng lượng tái tạo.

Ông John Rockhold, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ (AMCHAM) cho hay dự thảo mới nhất của PDP8 đã có ghi nhận JETP là giải pháp quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam. Theo ông John Rockhold, lộ trình chuyển dịch phía trước của đất nước không chỉ cần đảm bảo an ninh năng lượng mà còn phải đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong quy hoạch tổng thể các ngành, lĩnh vực.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi về tài chính của việc thực hiện PDP8, AMCHAM đề xuất tập trung vào vấn đề cung cấp tài chính cho các dự án điện và năng lượng. Việt Nam sẽ cần các dự án năng lượng khả thi cả về mặt kinh tế và tài chính ngân hàng.

Ngoài việc đảm bảo ổn định, vững mạnh và tăng trưởng hệ thống lưới điện, Việt Nam cũng phải đảm bảo đủ nguồn điện chạy nền để dần thay thế cho than. AMCHAM cho rằng phần lớn vốn đầu tư cần thiết để thực hiện PDP8 phải đến từ khu vực tư nhân và quá trình này đòi hỏi một hệ thống cơ chế, chính sách, thể chế, pháp lý mạnh mẽ.

Về vấn đề truyền tải điện, theo ông John Rockhold, trong quá trình thực hiện quy hoạch, sẽ cần thiết đẩy nhanh việc cải thiện và cải cách các khung pháp lý để cho phép sự tham gia nhanh chóng hơn của khu vực tư nhân vào các việc đầu tư vào các dự án lưới điện. Xây dựng các quy định có tính linh hoạt hơn và phát triển các quy định về các mô hình doanh thu cho các dự án đầu tư lưới điện có thể giúp ích tạo thuận lợi cho việc triển khai đầu tư thực sự thêm vào các dự án lưới điện.

Góp ý cho dự thảo PDP8, ông Keiju Mitsuhashi, Phó giám đốc Quốc gia, Ngân hàng Phát triển châu Á nhận định, PDP8 được xây dựng với nhiều thách thức để đáp ứng nhiều yêu cầu, bao gồm đảm bảo an ninh năng lượng và khả năng chi trả đồng thời đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

ADB ủng hộ định hướng tổng thể của dự thảo PDP8 và cho biết sẵn sàng xem xét tài trợ từ chính phủ và ngoài chính phủ để tăng cường hệ thống lưới điện truyền tải với các dịch vụ phụ trợ nhằm đảm bảo sự ổn định của lưới điện với nhiều năng lượng tái tạo hơn.

Hiện ADB đã và đang hỗ trợ Bộ Công Thương chuẩn bị cơ chế đấu thầu, bao gồm cả dự án đấu giá thí điểm với nghiên cứu khả thi. Ngoài ra, ADB đang hỗ trợ VinFast trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của việc sử dụng xe điện và đánh giá tác động của quá trình chuyển đổi sang xe điện của Việt Nam.

Tương tự, đại diện Ngân hàng thế giới (WB) bà Chiaria Odetta Rogate chuyên gia năng lượng cao cấp của (WB) cho rằng, nhu cầu về nguồn của Việt Nam cho phát triển nguồn và lưới điện là rất lớn. Vấn đề truyền tải điện cần đáp ứng được các yêu cầu về kỹ thuật, thương mại và an toàn. WB đề xuất Việt Nam cần cải thiện môi trường đầu tư trong nước và quốc tế để có thể tiếp cận được các nguồn vốn vay. 

Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản JBIC nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc hiện thực hoá chuyển dịch năng lượng (Realistic Energy Transition) nhằm đảm bảo tăng trưởng và giảm các bon. Việt nam cần có quá trình dài hạn cho các công nghệ đồng đốt. JBIC đề xuất cải thiện các khung khổ pháp lý và quy định.

Trong khi, Ngân hàng Phát triển Pháp AfD cho biết đang chuẩn bị gói tài chính cho Việt Nam. Hiện tại, AFD đang triển khai chương trình hợp tác kỹ thuật với EVN với gói tài chính xấp xỉ 1 triệu USD. AFD cùng với JBIC đang tham gia dự án Thuỷ điện tích năng Bắc Ái công suất 1200 MW. Đây được xem là dự án quan trọng nhằm giúp Việt Nam hấp thụ các nguồn năng lượng tái tạo tốt hơn.

Phát huy nội lực, tăng cường hợp tác

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An khẳng định, Bộ Công Thương ghi nhận và đánh giá cao các đóng góp tích cực của các đại biểu tham dự và khẳng định Hội nghị tham vấn quốc tế về PDP8 là diễn đàn thảo luận quan trọng nhằm giúp Bộ Công Thương hoàn thiện nội dung quy hoạch đảm bảo tính khách quan, khoa học và khả thi và hướng tới việc phát triển ngành năng lượng Việt Nam bền vững, đạt được các mục tiêu chung về an ninh năng lượng và chống biến đổi khí hậu.

Những khó khăn, vướng mắc và thách thức theo khuyến nghị của các tổ chức quốc tế sẽ được hoá giải trên cơ sở vừa là mục tiêu, vừa là giải pháp. PDP8 được xây dựng trên tinh thần phát huy nội lực, đồng thời tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, các định chế tài chính song phương và đa phương. Trên cơ sở những sự đồng hành, hỗ trợ cả về công nghệ, tài chính, quản trị, nhân lực của cộng đồng quốc tế và sự nỗ lực của Việt Nam, chắc chắn Việt Nam sẽ đạt được các mục tiêu JETP đề ra.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng An, với vai trò đại diện cơ quan lập quy hoạch, Bộ Công Thương được Thủ tướng Chính phủ giao là cơ quan lập PDP8. Trong thời gian qua, Bộ Công Thương đã khẩn trương xây dựng, hoàn thiện dự thảo và nhiều lần báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin chủ trương phê duyệt PDP8.

Được xem là một quy hoạch ngành rất quan trọng, PDP8 phải đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, cung cấp đủ điện ổn định, có chất lượng cao với giá thành hợp lý cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ Việt Nam.

Đặc biệt, sau khi Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26) và tham gia Chương trình Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), việc hoàn thiện dự thảo PDP8 càng trở nên thách thức và cần thêm nhiều thời gian để rà soát và đưa ra những điều chỉnh phù hợp nhằm đạt được các mục tiêu về chuyển dịch năng lượng và khí hậu…