(VTC News) – Đang rơi tự do, thị trường chứng khoán Trung Quốc được nhận định là sẽ ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam.
Trong gần 1 tháng trở lại đây, thị trường chứng khoán Trung Quốc “rơi tự do” và mất 38% giá trị. Chỉ số Shanghai Composite góp phần không nhỏ kéo chứng khoán Mỹ đi xuống.
 |
| TS Nguyễn Trí Hiếu |
- Thưa ông, tại sao thị trường chứng khoán Trung Quốc lại giảm rất mạnh trong thời gian này?
Có nhiều nguyên nhân khiến thị trường chứng khoán Trung Quốc rơi tự do. Nhưng điều dễ thấy nhất chính là đang có bong bóng trên thị trường chứng khoán Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là bong bóng đó phát sinh từ đâu.
Chính phủ Trung Quốc có phần phải chịu trách nhiệm khi bong bóng nổ ra, khi thị trường chứng khoán phát triển quá mạnh mẽ. Đó là việc cho áp dụng rộng rãi công cụ bán khống và đòn bẩy tài chính. Chính từ đó, những người có ít tiền, thậm chí không có tiền vẫn có thể đầu tư. Dễ dàng đầu tư như vậy nên giá cổ phiếu bị đẩy lên cao và tạo ra bong bóng.
Trong bất cứ thị trường nào, bong bóng không thể tồn tại mãi. Theo quy luật vật lý, bong bóng phải nổ vì không chịu được sức ép trong bong bóng. Trong thị trường bong bóng, ngay cả bất động sản, giá quá cao sẽ bị ép xuống vì giá không đúng thực tế.
Nhìn lại, có thể thấy dường như thị trường chứng khoán Việt Nam đã có khoảng thời gian rất giống thị trường chứng khoán Trung Quốc hiện tại. Khi đó, chứng khoán Việt Nam nở rộ.
Tất cả mọi người đều nhảy vào chứng khoán. Ngay cả những người làm công ăn lương, bà nội trợ, bảo vệ, bà bán vé số trước cổng công ty chứng khoán đều đổ tiền mua cổ phiếu. Bây giờ Trung Quốc giống hệt Việt Nam cách đây gần 10 năm.
- Giống hệt nhưng có thể khác về quy mô thị trường chứ, thưa ông?
| ||||||||
Chỉ trong chưa đầy một tháng, thị trường chứng khoán Trung Quốc đã mất hơn 30% giá trị, tương đương 3.000 tỷ USD. Đây là thiệt hại kinh khủng. Mức độ mất mát còn lớn hơn cả khủng hoảng tại Hy Lạp.
Nhưng giữa hai thị trường, có rất nhiều điểm tương đồng. Thị trường bị “thổi” lên do chính sách của Chính phủ không kiểm soát được.
Một hiện tượng nữa mà thị trường Trung Quốc giống Việt Nam chính là đầu tư bầy đàn. Người này mua bán theo người kia mà không có chút hiểu biết gì về chứng khoán.
Thị trường chứng khoán là thị trường đầu tư cho người chuyên nghiệp, có kiến thức, được đào tạo bài bản. Với dân chúng, đây không phải là nơi khuyến khích đầu tư. Nếu muốn tham gia, người dân nên thông qua các quỹ đầu tư. Các quỹ này có nhiều chuyên gia, chuyên viên có đủ năng lực giao dịch giúp người dân.
- Trong kịch bản xấu nhất, liệu Trung Quốc có xảy ra thảm cảnh như Hy Lạp?
Có lẽ là không vì bản chất kinh tế Trung Quốc và Hy Lạp có nhiều điểm khác biệt.
Nếu thị trường chứng khoán rơi vào kủng hoảng và ngày càng xấu đi thì các doanh nghiệp sẽ chịu ảnh hưởng đầu tiên, sau đó mới đến nền kinh tế. Nhưng ở Trung Quốc, tính thanh khoản rất lớn. Trung Quốc có dự trữ rất lớn, bao gồm vàng, ngoại tệ, chứng khoán, trái phiếu của các Chính phủ, đặc biệt trái phiếu Chính phủ Mỹ.
Với dự trữ lớn và thanh khoản cao như vậy, Trung Quốc sẽ không gặp quá nhiều khó khó khăn. Hy Lạp thì khác. Hy Lạp “thiếu máu” trầm trọng, mất hết thanh khoản, nền kinh tế kiệt quệ.
Hy Lạp không những không còn tiền trả nợ cho châu Âu mà không còn tiền để cho cả người dân của họ. ATM thường trong trạng thái hết tiền.
Trung Quốc có thể khủng hoảng nhưng không mất thanh khoản nên trong kịch bản xấu nhất, Trung Quốc khó có thể xảy ra thảm cảnh như Hy Lạp.
- Theo ông, bong bóng chứng khoán vỡ ở Trung Quốc đang ở mức độ nghiêm trọng ra sao?
Sức khỏe nền kinh tế Trung Quốc vẫn còn rất tốt vì trong 30 năm qua, Trung Quốc đã nổi lên trở thành cường quốc thứ 2 trên thế giới về sức mạnh kinhh tế. Họ có sức chịu đựng khá tốt và khả năng phục hồi nhanh chóng. Thời gian phục hồi có thể là 6 tháng, 1 năm hay 3 năm tùy thuộc chính sách của Trung Quốc.
Nhưng sức khỏe nền kinh tế Trung Quốc không có nghĩa không có điểm yếu, chẳng hạn thông tin thị trường tài chính Trung Quốc không minh bạch.
Thế giới bên ngoài chỉ biết kinh tế Trung Quốc qua bề nổi. Còn khiếm khuyết, yếu điểm của kinh tế Trung Quốc không bộc lộ ra bên ngoài, chẳng hạn như tham nhũng. Tiền tham nhũng, tiền được “rửa sạch” qua đầu tư cổ phiếu, trái phiếu. Từ tham nhũng, một phần tiền chảy vào chứng khoán tạo ra bong bóng.
Vì thế, trong bong bong chứng khoán, đâu đó có bóng dáng của tham nhũng. Đây là lúc Trung Quốc cần thay đổi, nền kinh tế cần có sự trong sáng.
- Bong bóng trên thị trường chứng khoán Trung Quốc sẽ ảnh hưởng như thế nào đến bản thân Trung Quốc và thế giới?
Cần phải thấy rằng, bong bóng chứng khoán Trung Quốc đang nổ ra trên thị trường thứ cấp, có ảnh hưởng nhưng không nhiều đến thị trường sơ cấp. Thị trường sơ cấp là nơi các doanh nghiệp phát hành chứng khoán để huy động vốn. Tiền bán chứng khoán sẽ đi vào doanh nghiệp.
Trong lúc này, đâu đó một số doanh nghiệp muốn phát hành chứng khoán, trái phiếu nhưng do điều kiện thị trường không thuận lợi nên họ buộc phải dừng kế hoạch phát hành.
Bong bóng có ảnh hưởng tới người dân, nhà đầu tư mua bán chứng khoán ở thị trường thứ cấp. Nhưng theo lẽ thường, người này mất thì người kia hưởng lợi. Nó cũng giống như định luật bảo toàn năng lương. Năng lượng không tự nhiên sinh ra, không tự nhiên mất đi mà chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.
Xét trên phương diện toàn cầu, thị trường lao dốc gây ra thiệt hại nhưng chưa lớn lắm. Tuy nhiên, đây là dấu hiệu cho thấy chứng khoán đang bất ổn. Chứng khoán bất ổn là dấu hiệu của cơ thể kinh tế không lành mạnh.
Thị trường chứng khoán Trung Quốc lao dốc chứng tỏ kinh tế Trung Quốc bất ổn. Kinh tế Trung Quốc bất ổn sẽ ảnh hưởng tới toàn cầu vì Trung Quốc là công xưởng lớn, thị trường lớn của thế giới.
Trung Quốc “hắt hơi”, Việt Nam cũng “sổ mũi”
- Xét riêng trong khu vực Đông Nam Á và Việt Nam, bong bóng chứng khoán Trung Quốc tác động lớn như thế nào?
Nền kinh tế Việt Nam lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc. Việt Nam có 2 đối tác thương mại lớn nhất là Mỹ và Trung Quốc nhưng vị thế với từng nước lại có sự khác biệt lớn.
 |
| Nhà đầu tư chứng khoán tại một công ty môi giới ở Thượng Hải ngày 8/7. Ảnh: Reuters |
Với Mỹ, Việt Nam đứng ở vị thế xuất siêu với kim ngạch lên tới chục tỷ USD. Còn với Trung Quốc, bức tranh ở hướng ngược lại. Việt Nam nhập siêu rất lớn từ Trung Quốc nên nhập khẩu của Việt Nam phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc. Nếu nền kinh tế có vấn đề, ảnh hưởng lớn nhất chính là nhập khẩu từ Trung Quốc vào việt Nam.
Với sự lệ thuộc lớn như vậy, khi kinh tế Trung Quốc “hắt hơi” thì kinh tế Việt Nam cũng “sổ mũi”.
Nền kinh tế Đông Nam Á cũng chịu mức độ ản hưởng lớn tương tự vì Trung Quốc có quan hệ mậu dịch đầu tư rất lớn tại Đông Nam Á. Trung Quốc rót vốn vào Việt Nam không nhiều nhưng đầu tư tại Đông Nam Á rất nhiều. Khi Trung Quốc bị “ốm” chắc các nước Đông Nam Á không thể “khỏe” được.
- Các cơ quan chức năng cần làm gì để ngăn “bệnh” lây lan đến Việt Nam, thưa ông?
Tâm lý nhà đầu tư ít nhiều bị dao động. Tuy nhiên, trong gần 1 tháng qua, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn tăng trưởng, VN-Index và HNX-Index có phiên đi xuống nhưng chưa có mức giảm đáng lo ngại. Đa phần các chỉ số này đều giảm trong nhịp điều chỉnh, chứ không phải vì lo ngại chứng khoán Trung Quốc.
Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn chưa ổn định. Vì vậy, các cơ quan chức năng cần phải có những động thái trấn an giới đầu tư. Nhà đầu tư có cảm thấy yên tâm giao dịch hay không tùy thuộc vào nhận định của họ cũng như cách tuyên truyền của Chính phủ.
Theo tôi, Ủy ban chứng khoán Nhà nước phải có những thông tin chính xác nhất, minh bạch nhất về thị trường.
Các chính sách của Ngân hàng Nhà nước phải được kiểm soát chặt chẽ. Một trong các yếu tố gây nên bong bóng chứng khoán Trung Quốc lần này là Chính phủ không kiểm soát bán khống và đòn bẩy. Ở Việt Nam, sau cuộc khủng hoảng từ năm 2007, Ngân hàng Nhà nước đã có thông tư 36 đã hạn chế vấn đề này.
Chính sách tốt cần phải được thực thi tốt. Ngân hàng Nhà nước cần kiểm tra chặt chẽ các ngân hàng về việc tuân thủ quy định liên quan đến thị trường chứng khoán trong Thông tư 36.
Bảo Linh (thực hiện)
Bình luận