Thứ trưởng Bộ Y tế: 150.000 người thoát chết căn bệnh thế kỷ trong 10 năm

Ngày 30/8, tại Hà Nội, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) phối hợp với Đại sứ quán Hoa Kỳ và một số tổ chức quốc tế tổ chức hội thảo về sự tham gia của khu vực tư nhân trong Chương trình phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam nhằm điểm lại những tiến bộ, cơ hội và thách thức làm cơ sở đưa ra các định hướng chiến lược tiến tới “Kết thúc dịch AIDS vào năm 2030”.  

Phát biểu tại hội thảo, tiến sĩ Trương Quốc Cường - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: “Trong suốt thời gian vừa qua, Chính phủ Việt Nam quan tâm, triển khai rất nhiều biện pháp phòng chống HIV/AIDS. Hơn 200 văn bản, quy định được ban hành, trong đó nhiều nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng, của Bộ Y tế giúp chúng ta hoàn thiện quy định pháp lý.

Các mô hình hoạt động chuyên môn phòng chống HIV/AIDS cũng được triển khai một cách toàn diện, phong phú và cập nhật một cách có hiệu quả. Nhờ đó, trong 10 năm qua số người bị nhiêm HIV giảm đáng kể, khoảng trên 400.000 được dự phòng không bị nhiễm HIV, 150.000 thoát khỏi tử vong do AIDS”.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Y tế cũng đánh giá cao vai trò của khu vực tư nhân trong Chương trình phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam.

Bên cạnh các cơ sở y tế công, hệ thống tư nhân cũng tham gia tích cực trong việc phòng và điều trị HIV/AIDS. Hiện nay, ước tính khoảng 10.000 bệnh nhân đang điều trị tại các cơ sở tư nhân, trong khi nhà nước 148.000 bệnh nhân.

Đặc biệt, hệ thống tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị phơi nhiễm, cả nước hiện nay có khoảng 3.000 bệnh nhân đang điều trị, trong đó có khoảng 75 % số bệnh nhân đang điều trị tại cơ sở y tế tư nhân. Các doanh nghiệp y tế tư nhân trong nước cũng đã tham gia tích cực trong việc cung ứng thuốc, gia dụng điều trị HIV/AIDS.

Đánh giá về việc các tổ chức kinh tế tư nhân có nhiều vượt trội khi tham gia vào phòng chống AIDS, ông Nguyễn Hoàng Long – Cục Trưởng Cục Phòng, Chống HIV/AIDS cho rằng: “Khu vực tư nhân thì có một số lợi thế, thứ nhất là dễ tiếp cận, trong đó có vấn đề liên quan đến địa lý như gần dân, gần người bệnh tính thông tin bảo mật cao, quy trình thủ tục đơn giản. Đặc biệt, các tổ chức tư nhân rất linh hoạt và năng động có nhiều mô hình mới”.

Cục Trưởng Cục Phòng, Chống HIV/AIDS cũng cho rằng về lâu dài thì chắc chắn chúng ta vẫn phải tiếp tục phát huy vai trò của khu vực tư nhân vì phòng chống HIV/AIDS là một biện pháp đặc thù, đây vẫn là bệnh kỳ thị trong xã hội, vì thế tư nhân sẽ có thuận lợi là dễ tiếp cận hơn, đặc biệt là tiếp cận cộng đồng.

“Và cơ sở y tế nhà nước mà không có tư nhân tham gia thì rất là khó. Thế nên là về lâu dài chúng ta vẫn cần có sự tham gia này, nhưng làm sao cho nó bền vững hơn. Cụ thể là phải có cơ chế rõ ràng, nguồn tài chính lâu dài”, ông Nguyễn Hoàng Long cho biết.

Được biết, hiện nay, nguồn tài trợ quốc tế giảm mạnh cho hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam đang là một thách thức lớn đối với Chính phủ trong việc đảm bảo duy trì Chương trình phòng, chống HIV/AIDS, đặc biệt trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam cam kết đạt mục tiêu 90- 90 -90 vào năm 2020 do Chương trình phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV/AIDS đề ra và kết thúc dịch AIDS vào năm 2030.

Trong những năm vừa qua, ngoài nguồn lực tài chính từ Bảo hiểm Y tế và Ngân sách Nhà nước, việc huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân đóng góp cho các hoạt động tạo cầu, cung cấp hàng hóa và dịch vụ HIV cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng để duy trì chương trình phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam.

Phương pháp tiếp cận thị trường tổng thể là một giải pháp hợp lý. Đó là sự phối hợp nhịp nhàng giữa việc đảm bảo ưu tiên nguồn lực công cho những người yếu thế và nghèo nhất thông qua cung cấp hàng hóa và dịch vụ miễn phí hoặc trợ giá, đồng thời thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân cung cấp hàng hóa và dịch vụ đáp ứng nhu cầu của những người có khả năng và sẵn sàng chi trả.

Dự án Healthy Markets (HM), được tài trợ của Kế hoạch Cứu trợ Khẩn cấp AIDS của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR) thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và do PATH thực hiện.

Dự án đã hợp tác với Bộ Y tế và Cục Phòng, chống HIV/AIDS từ năm 2014 triển khai các hoạt động nhằm phát triển thị trường thương mại về hàng hóa và dịch vụ HIV.

Healthy Markets đã kết nối các doanh nghiệp thương mại, doanh nghiệp xã hội và các tổ chức cộng đồng để cùng nhau đáp ứng các nhu cầu còn thiếu hụt trong Chương trình Phòng, chống HIV/AIDS. Với cách tiếp cận theo định hướng thị trường, lấy con người làm trung tâm, và cùng chia sẻ những giá trị cốt lõi, hơn 50 doanh nghiệp xã hội (SE), các tổ chức cộng đồng (CBOs) và các phòng khám tư nhân của cộng đồng đang cung cấp những lựa chọn mới nhằm đáp ứng nhu cầu những người bị ảnh hưởng bởi HIV.

Điều này giúp tăng lựa chọn cho khách hàng, tự chủ về tài chính, và thúc đẩy thị trường hàng hóa và dịch vụ HIV phát triển vững mạnh. 25 trong hơn 50 đối tác này đang tạo được nguồn thu từ việc kinh doanh hàng hóa và dịch vụ HIV.

Nhờ có được sự tin tưởng từ cộng đồng của mình, họ có thể cung cấp những dịch vụ linh hoạt phù hợp dựa trên sự thấu hiểu và không phán xét. Điều này đã góp phần lớn vào việc tăng phát hiện và giảm lây truyền HIV.

Năm 2015, một thị trường bao cao su bền vững, đáp ứng nhu cầu của những người bị ảnh hưởng bởi HIV đã được hình thành với sự hợp tác công-tư và các kênh phân phối mới. Thị trường này đã tiếp tục phát triển với hơn 82 triệu bao cao su được bán ra tính đến tháng 3/2019.

Bên cạnh đó, từ năm 2015 cho đến nay, hơn 140,000 người đã được xét nghiệm HIV thông qua các tổ chức cộng đồng và các doanh nghiệp xã hội của cộng đồng, trong đó đa số khách hàng là những người được xét nghiệm HIV lần đầu và với tỉ lệ dương tính cao.

Từ năm 2016, 8 phòng khám tư nhân của cộng đồng đã được thành lập đáp ứng nhu cầu của cộng đồng những người bị ảnh hưởng bởi HIV mong muốn tìm kiếm dịch vụ tại cơ sở y tế tư nhân.

Kết quả khảo sát do dự án Healthy Markets thực hiện với 9 tổ chức là phòng khám tư cộng đồng, doanh nghiệp xã hội và tổ chức cộng đồng hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh hàng hóa và dịch vụ HIV, cho thấy bằng chứng trong 5 năm qua, các đối tác tư nhân tham gia lĩnh vực HIV có thể tự chủ được về mặt tài chính.

9 đối tác được khảo sát đại diện cho các mô hình kinh doanh khác nhau: từ đại lý bán bao cao su nhỏ cho đến chuỗi phòng khám tư. Những đối tác này có mức doanh thu hàng năm tăng hơn gấp đôi. Nguồn tài chính thu được từ các mô hình kinh doanh này thúc đẩy định hướng đảm bảo tài chính trong nước cho chương trình Phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam.